ក្នុងសមរភូមិសង្គ្រាម
ចិត្តមេត្តាត្រូវទុកចោល ដាវកាំបិតគ្មានភ្នែក ដ្បិតបើយើងគ្មានសមត្ថភាពសម្លាប់សត្រូវ
គឺសត្រូវនឹងសម្លាប់យើងវិញ។ នេះជាល្បែងចាញ់មួយ-ឈ្នះមួយ
ឬត្រូវតែមានមួយស្លាប់-មានមួយរស់ គ្មានជម្រើសឈ្នះ-ឈ្នះទេ។
តើហេតុអ្វីទើបបានជាឃោរឃៅយ៉ាងដូច្នោះ? ការណ៍នេះពុំអាចហៅថាជាការណ៍ឃោរឃៅទេ
តែវាជាក្រឹត្យក្រមនៃច្បាប់ធម្មជាតិ។ ក្នុងនយោបាយ ក្បាលនិងកន្ទុយ
គឺមនុស្សអាចស៊ីបានដូចគ្នា សំខាន់ឱ្យតែស៊ីកើត។ យើងតែងតែឮទ្រឹស្តី “ឆ្មាស
ឆ្មាខ្មៅ មិនសំខាន់ទេ តែអ្វីដែលសំខាន់ គឺវាអាចចាប់កណ្តុរបាន”។
ក្នុងឥរិយាបថយុទ្ធសាស្រ្ត អ្នកនយោបាយអាចសម្រាប់មនុស្សម្នាក់
តែត្រូវតែរក្សាមនុស្សក្នុងចំនួនដ៏ច្រើននាក់។
ក្នុងន័យសេចក្តីសុខមនុស្សដ៏ច្រើន
គឺមនុស្សម្នាក់ត្រូវតែហ៊ានលះបង់ខ្លួនដោយមិនស្តាយស្រណោះ។
មុនពេលឡើងប្រដាល់ កីឡាករប្រដាល់ ត្រូវឱនគោរព
ឬសំពះគូប្រកួតដែលខ្លួននឹងដាល់យកចាញ់ឈ្នះ។ តើគំនិតនេះបង្ហាញបែបណា?
ជ័យជម្នះរបស់ក្សត្រក្នុងគ្រាសង្គ្រាម
គឺការពារនរគមិនឱ្យសត្រូវឈ្លានពានបាន។ រីឯជ័យជម្នះក្រោយសង្គ្រាម
គឺរៀបចំប្រទេសឱ្យរុងរឿងរីកចម្រើន ប្រជាជនមានហូបមានចុកគ្រប់គ្រាន់
គ្មានទំនាស់ផ្ទៃក្នុង។ នេះហើយដែលយើងហៅថា “ទំនួលខុសត្រូវ” ដែលគ្មានអ្នកណាអាចបន្ទោសបានទេ។
ខ្ញុំសុំចូលមកបញ្ហាកីឡាប្រដាល់វិញ ដែលមុនប្រដាល់ គឺមានវប្បធម៌ឱនគោរព
តំណាងទឹកចិត្តរៀងៗខ្លួនដោយស្មោះ។ សម្រាប់មនុស្សដែលចិត្តទូលាយមែនទែន,
គោរព គឺត្រូវតែគោរព ហើយគោរពចេញពីចិត្តដ៏ស្មោះសទៀតផង
តែដល់ពេលវាយ ក៏មិនអាចបន្ធូរដៃបានដែរ។ ពេលវាយ គឺត្រូវតែប្រឹងឱ្យមែនទែន
យកឈ្នះឱ្យខានតែបាន ដ្បិតគ្មានអ្នកណាត្រូវអាណិតអ្នកណាទេ
ព្រោះវាជាទំនួលខុសត្រូវ។ មនុស្សដែលអាចយល់ច្បាស់ពីទំនួលខុសត្រូវ
ភាគច្រើនជាមនុស្សដែលមានសភាពចិត្តជាបុគ្គលស្គាល់ខ្លួនឯង។
រីចំពោះមនុស្សដែលមិនស្គាល់ខ្លួនឯង គឺតែងវង្វេងដោយសារតែមនោសញ្ចេតនា
ឥតគិតប្រយោជន៍រួម និងបោះបង់ទំនួលខុសត្រូវចោល។ តើអ្វីជាការប្រព្រឹត្តិខ្លួនឱ្យសមតាមកាល?
ក្នុងសង្គមយើង យុវជនត្រូវចេះបែងចែកចរិតមនុស្សសំខាន់ៗពីរប្រភេទ
ដែលប្រភេទទី១ គឺចរិតអ្នកនយោបាយ និងប្រភេទទី២ គឺចរិតអ្នកសាសនា។ ជាក់ស្តែង
ខ្ញុំមិនចង់វែកញែកពីរឿងពីរនេះទេ
ព្រោះយល់ថាក្រែងលោមានប៉ះពាល់អារម្មណ៍។
ប៉ុន្តែជាការចែករំលែកសម្រាប់ជាចំណេះដឹងពិចារណា និងជាប្រយោជន៍ដល់យុវជន
ជាពិសេសបើយើងដឹង គឺយើងនឹងចេះបែងចែកចរិតមនុស្ស
រវាងអ្នកសាសនានិងអ្នកនយោបាយ ដោយឈរលើកាលៈទេសៈជាក់ស្តែង។
បើនិយាយក្នុងន័យធៀប នយោបាយ គឺជាធាតុរូប។ កាលណាមានរូប គឺមានទុក្ខ
ហើយទុក្ខនេះជាបញ្ហាសង្គម។ រីឯសាសនា គឺជាធាតុនាម។ នយោបាយ គឺជាកាយ
រីឯសាសនា គឺជាព្រលឹង។ អ្នកនយោបាយគ្រប់គ្រងរូបរាងកាយ ការរស់នៅ
ជីវភាពសង្គម។ ចំពោះអ្នកសាសនា គឺបំពាក់ដួងព្រលឹង ថែរក្សាផ្លូវចិត្ត អប់រំមនោ
និងធ្វើយ៉ាងណាឱ្យបរិស័ទមានសន្តិភាពផ្លូវចិត្ត។ នយោបាយ ក៏សង្គមអត់ពុំបាន
ហើយសាសានាក៏សង្គមអត់ពុំបាន។ បើអ្នកសាសនា និងអ្នកនយោបាយ
ជាបក្សពួកតែមួយ មានទំនាក់ទំនងនឹងគ្នាជាប្រព័ន្ធ
គឺបុគ្គលទាំងពីរប្រភេទនេះនឹងក្លាយទៅជាអ្នកបត់សង្គមផ្តាច់មុខ។
តើយើងត្រូវបែងចែកចរិតអ្នកនយោបាយ និងអ្នកសាសនាដោយរបៀបណា?
ចរិតអ្នកនយោបាយ ថ្វីដ្បិតតែបម្រើពលរដ្ឋ
តែដើម្បីបម្រើមនុស្សបានច្រើន ពេលខ្លះទំនងមានឥរិយាបថស្មោកគ្រោគបន្តិច។
ពេលខ្លះទៀត ដោយបើសង្គមមួយដឹកនាំក្រុមផ្តាច់ការ ឬក្រុមគ្រួសារនិយម
រមែងធ្វើឱ្យយុត្តិធម៌បាត់បង់ មិនឈរលើសច្ចភាព។
ស្ថានភាពដែលពលរដ្ឋរងទុក្ខវេទនាដោយសារតែការធ្វើនយោបាយមិនបម្រើជាតិបែបនេះ
សឹងតែអ្នកខ្លះយល់ថា “ចង់ឱ្យមានពាលស៊ីពាល” ព្រោះការប្រព្រឹត្តិសេចក្តីបរិសុទ្ធនៅទីកន្លែងដែលមិនសមគួរ
គឺបានមកវិញត្រឹមតែភាពបរាជ័យ ប្រៀបដូចជាបុគ្គលធ្វើល្អខុសមនុស្ស
រមែងមិនមានប្រយោជន៍អ្វីឡើយ។
នេះគ្រាន់តែជាគំនិតសិក្សាទូទៅអំពីចរិតនយោបាយប៉ុណ្ណោះ។
ពេលយើងងាកមកសង្កេតមើលចរិតអ្នកសាសនាវិញ គឺទំនងមានលក្ខណៈខុសគ្នាស្ទើរតែទាំងស្រុង។
អ្នកសាសនា ជាពិសេសអ្នកចង់បានឋានសួគ៌ រមែងមានការប្រព្រឹត្តិទំនងរកតែឋានសួគ៌
ឋានសុខ...។ សាសនាខ្លះថ្កោលទោសសង្គ្រាម។
អ្នកសង្គ្រាមខ្លះក៏បួងសួងសុំឱ្យខ្លួនធ្វើសង្គ្រាមកាប់សម្លាប់
ឈ្នះសត្រូវក្នុងសមរភូមិប្រយុទ្ធផងដែរ។ ព្រះពុទ្ធសម្តែងថា “ការកើតមកជាមនុស្ស
ជាមង្គលដ៏ឧត្តម”។
មានជីវិតកើតជាមនុស្ស គឺជាឱកាសដ៏ល្អ ដែលអាចឱ្យមនុស្សច្នៃជីវិតសាងកម្មល្អសម្រាប់អនាគតជាតិ។
ជារួមមក អត្ថបទនេះគឺសម្រាប់ពិចារណា
សង្កេតមើលចរិតមនុស្ស ជាពិសេសអ្នកចេះដឹង ដោយមិនថាអ្នកចេះដឹងក្នុងមាគ៌ាសាសនា
ឬក្នុងនយោបាយនោះទេ។ ពេលណាយើងចេះសង្កេត យើងមើលឃើញដោយហេតុ
ព្រមទាំងធ្វើឱ្យយើងកាត់បន្ថយនូវការខឹងសម្បាខុសទំនង
ស្អប់ស្រឡាញ់តាមអារម្មណ៍ ដឹងអ្នកណានិយាយស្តីក្នុងន័យសាសនា
ឬដឹងអ្នកណានិយាយស្តីក្នុងន័យនយោបាយ។ ទង្វើទាំងឡាយរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ
គឺមានចេតនាជាប្រធាន។ ដរាបណាកាលៈទេសៈមិនទាន់អំណោយផលទេ
គឺគ្មានបុគ្គលណាម្នាក់នឹងបង្ហាញទង្វើជាក់ស្តែង
ដែលជាចេតនាខាងក្នុងរបស់ខ្លួនឡើយ។ នៅពេលដែលសង្គមមិនស្រួល
គ្មានអ្នកណាម្នាក់អាចរស់នៅបានសុខស្រួលទេ។ ដូច្នេះហើយ
ទើបយើងឃើញប្រវត្តិជាហូរហែរមកថា “មានអ្នកសាសនាចេញមកចូលរួមកសាងសង្គម
និងឈឺឆ្អាលពីការអប់រំមនុស្សឱ្យគិតសង្គមមិនតិចឡើយ កាលបុរាណសម័យ”។
ខ្ញុំមិនដឹងថាមានមនុស្សប៉ុន្មានអ្នក បានអានអត្ថបទនេះហើយ
អាចយល់ពីភាសាក្នុងចិត្តរបស់ខ្ញុំ ឬពេលខ្លះ ខ្ញុំក៏បារម្ភខ្លាចថាអ្នកអាន
អានហើយ យល់ខុសពីអ្វីដែលខ្ញុំចង់ឱ្យយល់ផងក៏មាន។ ជីវិតដែលមានអារម្មណ៍ថា
“សល់ពេលរស់នៅតិច
ជិតដល់ពេលស្លាប់ គួរតែប្រើប្រាស់ជីវិតឱ្យមានតម្លៃ”៕
____
No comments:
Post a Comment