កម្រងពាក្យន័យជ្រៅ ត្រូវចិត្តគ្រប់គ្នា វគ្គ៨

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១១២)

“…ពេលចិត្តរបស់យើងស្ងប់ហើយ កុសលធម៌ទាំងឡាយទាំងពួង ក៏រួមប្រជុំចុះនៅក្នុងចិត្តដែលបានស្ងប់នោះឯង ព្រោះដូច្នោះអ្នកប្រតិបត្តិត្រូវប្រតិបត្តិអ្វី? គឺប្រតិបត្តិចិត្តនោះឯង គឺធ្វើចិត្តឲ្យស្ងប់ ធ្វើចិត្តឲ្យស្រឡះ ធ្វើចិត្តឲ្យបរិសុទ្ធ ។ ចិត្តបរិសុទ្ធពោលគឺសេចក្ដីស្ងប់ហ្នឹងឯង ។

ខាងដើមដែលត្រូវធ្វើចិត្តឲ្យស្ងប់ ក៏មិនឲ្យគិតអ្វីច្រើន គឺឲ្យភាវនា ។ ការភាវនាក៏មិនឲ្យគិតអ្វីច្រើនដែរ ឲ្យយកគុណព្រះពុទ្ធ មាន ពុទ្ធោ មកចម្រើន ។ មុននឹងចូលដល់ភាវនា យើងត្រូវកាត់ផ្ដាច់អារម្មណ៍ដែលនៅខាងក្រៅចេញឲ្យអស់សិន គឺថា មិនត្រូវបញ្ជូនអារម្មណ៍ចេញទៅខាងក្រៅឡើយ ។ អារម្មណ៍ដែលបានបញ្ជូនទៅខាងក្រៅ វាទៅតាក់តែង ទៅបង្កទៅបង្កើត រកទីបញ្ចប់គ្មាន ម្លោះហើយចិត្តរបស់យើងក៏មិនស្ងប់ ។

ព្រោះដូច្នោះ មុនដល់ការចម្រើនភាវនា យើងត្រូវកាត់ផ្ដាច់អារម្មណ៍ខាងក្រៅចេញឲ្យអស់ មិនចាំបាច់បញ្ជូនក្រសែចិត្តឲ្យទៅខាងក្រៅឡើយ ឲ្យបែរមកមើលចិត្តរបស់ខ្លួនយើង នៅក្នុងចិត្តរបស់យើង តម្កល់សតិឲ្យនៅក្នុងចិត្ត ហើយបរិកម្ម ឲ្យចិត្តជាអ្នកបរិកម្ម មិនត្រូវគិតអ្វីច្រើនទេ ឲ្យចម្រើន ពុទ្ធោ តែម្យ៉ាងគត់ក៏បាន តែថា ឲ្យចិត្តជាអ្នកបរិកម្មខ្លួនឯង ឲ្យចិត្តជាអ្នកដឹង មិនត្រូវបើកមាត់ថាឡើយ ។

  

  វិធីអង្គុយចម្រើនឬបរិកម្ម អង្គុយពែនភ្នែនបែបសមាធិក៏បាន អង្គុយបត់ជើងក៏បាន ត្រូវយកជើងស្ដាំដាក់លើជើងឆ្វេង ដៃស្ដាំដាក់លើដៃឆ្វេង តម្កល់កាយឲ្យត្រង់ ហើយបិទភ្នែក រួចក៏មើលចិត្តៗនោះឯងជាអ្នកដឹង ។

ចិត្តអ្នកដឹងឲ្យមានជាប្រចាំ នៅក្នុងខ្លួនមនុស្សយើងគ្រប់រូប មិនចាំបាច់ទៅរកកន្លែងនានា កម្កល់ចិត្តឲ្យនៅក្នុងចិត្ត តម្កល់សតិឲ្យនៅក្នុងចិត្ត ឲ្យចិត្តជាអ្នកបរិកម្ម មិនត្រូវគិតអ្វីច្រើនទេ ឲ្យគិតតែ ពុទ្ធោ ប៉ុណ្ណោះ ហើយបរិកម្មថា ពុទ្ធោៗ ៗ រហូតទាល់តែចិត្តរបស់យើងស្ងប់ចុះ…” ។

អប់រំដោយ

លោកឪ អតុលោ

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១១១)

“…ខ្លឹមសារពិតរបស់ធម៌ឋិតនៅត្រង់សតិ ចូរព្យាយាមធ្វើសតិឲ្យចាស់ក្លា ធ្វើយ៉ាងណាកុំឲ្យសតិភ្លាំងភ្លាត់ កុសល និងធម៌ទាំងឡាយ គុណសម្បត្តិទាំងឡាយដែលកើតឡើងបាន ព្រោះបុគ្គលអ្នកមានសតិតែម្យ៉ាង នឹងគិត នឹងនិយាយ នឹងធ្វើ ឲ្យមានសតិរលឹកនឹកដល់ជាមុនសិន វាខុសក៏ឲ្យដឹង វាត្រូវក៏ឲ្យដឹង ទើបចាំធ្វើ…” ។

អប់រំដោយ

លោកឪ  អនាលយោ

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១១០)

“…រឿងដែលយើងពេញចិត្ត គាប់ចិត្ត គឺជារឿងដែលយើងត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន ព្រោះវាធ្វើឲ្យយើងមានសេចក្ដីប្រមាទ  ពេលយើងមានសេចក្ដីទុក្ខ វាមានសេចក្ដីព្យាយាមដោយធម្មជាតិស្រាប់ទៅហើយ ដែលត្រូវព្យាយាមរើបម្រះចេញពីសេចក្ដីទុក្ខនោះៗ ប៉ុន្តែពេលដែលយើងមានសេចក្ដីសុខវិញ វាចូលទៅកៀកកើយ ចូលទៅតោងប្រកាន់ ចូលទៅឈ្លក់វង្វេង ធ្វើឲ្យយើងកើតមានសេចក្ដីប្រមាទច្រើនឡើង របស់ទាំងនេះកើតមានឡើងជាបណ្ដោះអាសន្នប៉ុណ្ណោះ ប្រសិនបើយើងលង់វង្វេងវាៗក៏នាំសេចក្ដីទុក្ខនោះមកឲ្យខ្លួនយើងប៉ុណ្ណោះឯង…” ។

អប់រំដោយ

ព្រះផៃសាល វិសាលោ

ន័យស្នាមញញឹមទាំង ៧ ប្រការ

រាត្រីសួស្ដីប្រិយមិត្តអ្នកអាន ស្រស់បស់ស្រស់ស្រាយ

សុខទាំងកាយសប្បាយទាំងចិត្ត ជួបតែរឿងល្អៗ

គិតចង់បានអ្វីសូមឲ្យសម្រេចដូចចិត្តប៉ងប្រាថ្នា

បំពេញកិច្ចការងារអ្វីក៏ប្រព្រឹត្តទៅរលួនល្អ

ទាំងការសិក្សាក៏បានជោគជ័យ ។

យប់ថ្ងៃនេះ សូមនាំន័យក្នុងការញញឹមមកសរសេរ

ដើម្បីបានជាអត្ថប្រយោជន៍សម្រាប់ខ្លួន ក្នុងពេលខ្លួនមានការខកចិត្ត

បាក់ទឹកចិត្ត ជួបក្ដីវិបត្តិ ទាស់ចិត្ត ដែលខ្លួនយើងម្នាក់ៗ មិនចង់ជួប

មិនចង់ឮ និងនឹកស្មានមិនដល់ ដូចខាងក្រោម

ន័យស្នាមញញឹមទាំង ៧ ប្រការ

ទុកណាជាមានប្រាក់ក៏មិនអាចទិញបានដែរ

..... ពេលត្រូវយកប្រៀប

ញញឹមដោយមិនញាប់ញ័រ គឺចិត្តទូលាយ

..... ពេលត្រូវគេយល់ច្រឡំ

ញញឹមតិចៗ គឺវុឌ្ឍិភាវៈ

..... ពេលត្រូវគេធ្វើមិនត្រឹមត្រូវ

ញញឹមស្រាលៗ គឺចិត្តធំ

..... ពេលត្រូវគេគៀបសង្កត់ទ័លតម្រិះ

ញញឹមដោយមិនអស់សង្ឃឹម គឺចក្ខុវិស័យវែងឆ្ងាយ

..... ពេលធ្លាក់ក្នុងក្ដីវិបត្តិ

ញញឹមដោយស្ងប់ គឺភាពជាក់លាក់

... ពេលត្រូងគេមាក់ងាយ

ញញឹមស្ងៀម គឺភាពជឿជាក់លើខ្លួនឯង

... ពេលជួបឧបសគ្គ

ញញឹមដោយព្រមទទួល គឺការមើលលោកនេះក្នុងផ្លូវវិជ្ជមាន ។

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១០៩)

“…ធម្មៈភ្លឺច្បាស់ឡើងមកឯកឯង មិនមានតួខ្លួន ឃើញច្បាស់ថា អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងនៅជុំវិញខ្លួនថា ជាបរមត្ថធម៌ ។ វត្ថុសន្មតឡើងគ្រប់យ៉ាង វាជារបស់ធម៌ទាំងអស់ មិនមែនរបស់អ្នកណាមួយ ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ក៏មិនបានប្រកាន់យកធ្វើជាម្ចាស់ ព្រះអរហន្តទាំងឡាយក៏មិនបានធ្វើជាម្ចាស់ ព្រះសព្វញ្ញូពុទ្ធ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ សាវកពុទ្ធ ក៏មិនបានធ្វើជាម្ចាស់ ។  វាមិនមែនតួខ្លួនទេ ធម៌ទៅវិញទេដែលទ្រង់ទុក គង់នៅរក្សាក្នុងចិត្តរបស់ខ្លួន និយាយគ្នាតែពីរឿងបរិយត្តិ បដិបត្តិ មិនមានអ្នកឈ្នះអ្នកណា វាជាប់នៅក្នុងការសន្មតបញ្ញត្តិទៅវិញទេតើ ។ ទុក្ខកើតជាមួយចិត្តនោះឯង សមុទ័យកើតឡើងជាមួយចិត្តនោះឯង និរោធសច្ចកើតឡើងជាមួយចិត្តនោះឯង និព្វានសម្បត្តិលើនាម និងរូប ។

រូបរាងកាយវាចាស់ទ្រុឌទ្រោមគ្រាំគ្រាទៅ តែធម្មាមិនចាស់ រូបរាងកាយនឿយ តែធម្មៈមិននឿយ រាងកាយយើងនេះអាស្រ័យធាតុ ៤ ប៉ុណ្ណោះ វាត្រូវថ្នាំពុល ថ្នាំធុញទ្រាន់ វាក៏សម្ដែងឲ្យឃើញនូវអាការៈផ្សេងៗ ចំណែកចិត្តវាមិនបានត្រូវឡើយ វាមិនកើតអ្វីទេ ព្រោះហេតុតែកាយនិងចិត្តវាមួយរឿងម្នាក់ រួមគ្នាមិនបាន ។

រាងកាយរបស់លោកឪក៏ដូចគ្នា ហេតុអ្វីវាមិនឈឺចាប់ តែចិត្តទៅវិញទេដែលមិនឈឺចាប់ជាមួយរូបរាងកាយប៉ុណ្ណោះ រាងកាយលោករលត់ទៅ ព្រោះអស់ព្រះជន្មាយុ វាអស់ទៅគ្រប់ខណៈចិត្ត កើតក្នុងខណៈនោះ ចិត្តផុតពីបច្ចុប្បន្ន ផុតពីការកើត ចាស់ ឈឺ ស្លាប់ផងដែរ ។

អើ!, វាទៅផ្លូវនេះឯង ទៅផ្លូវកាយនិរោធ ចិត្តនិរោធ មិនត្រូវទាក់ទាមខាងមុខខាងក្រោយ បច្ចុប្បន្នក៏មិនទាក់ទាម ធម្មៈគង់រក្សានៅដូចដើម ធម្មៈគង់នៅជាធម្មជាតិដដែល វាចាស់ឯណាកើត បើវាមិនកើតមិនស្លាប់ តើឲ្យវាចាស់បានយ៉ាងម៉េច? ធម្មៈជាធម្មជាតិនេះ វាមិនមែននៅលើស្បែកមនុស្ស សត្វ មិនមែនភ្នំ ព្រៃឈើ វាផុតនាមផុតរូបទៅហើយ វាកើតជាធម្មៈបាន ។

ធម្មៈមកពីណា? ក៏មកពីធម៌ មកពីមនុស្សធម៌ ទេវធម៌ ព្រហ្មធម៌ មកពីអរិយមគ្គ ៤ អរិយផល ៤ យើងកើតឡើងមកពីការផ្សំផ្គុំគ្នារវាងធាតុ ៤ ដី ទឹក ភ្លើង ខ្យល់ អាកាស ជាឧករណ៍របស់យើង ឲ្យជាមគ្គជាផលបាន មនុស្សធម៌ ទេវធម៌ ព្រហ្មធម៌ និងលោកុត្តរធម៌ ។ លោកុត្តរធម៌ វាស្ថិតនៅត្រង់ចិត្តតែមួយ ចិត្តនេះឯងវាទទួលធម៌ ក្រៅពីកាយនិងចិត្តហើយ នឹងទៅទទួលនៅឯណាបាន……”?

អប់រំដោយ

លោកឪ ថាវរោ

និយាយល្អយល់ងាយ និយាយអាក្រក់យល់លំបាក

មនុស្សឆ្លាតហើយ មិនចាំបាច់អប់រំប្រដៅថាច្រើនទេ

បើមនុស្សមិនឆ្លាតវិញ អប់រំប្រដៅថាច្រើនប៉ុនណា…វាក៏មិនសូវបានសាច់ការ

តែវាមានការពាក់ព័ន្ធជាមួយមនុស្សទាំងពីរពួកនេះដែរ ។

ភាគច្រើន… មនុស្សយើងពេលមិនសប្បាយចិត្ត ទើបអប់រំទូន្មាន

ដូចយ៉ាងយើងអប់រំកូនចៅយើង យើងខឹងសម្បារហើយទើបអប់រំប្រដៅថា 
មានជេរស្តីថាដាក់ឲ្យគ្នាប៉ុណ្ណឹងឯង

មិនព្រមអប់រំទូន្មានគ្នាល្អៗទេ មនុស្សចិត្តមិនល្អ ទៅអប់រំទូន្មានគ្នាធ្វើអ្វី ។

អាត្មាថា យល់ល្អកុំទៅអប់រំទូន្មានក្នុងពេលនោះអី ទុកឲ្យចិត្តវាសប្បាយសិនទៅ

វាមានកំហុសយ៉ាងណា ទុកមួយអន្លើសិនទៅ ឲ្យវាចិត្តល្អ ចិត្តសប្បាយសិន ។

នេះញាតិញោមចាំទុកថា អាត្មាតាមសង្កេតមើល
ញាតិញោមអប់រំកូនតែពេលដែលខ្លួនខឹងមួម៉ៅប៉ុណ្ណោះ

វាក៏ឈឺចិត្តណាស់ដែរ យករបស់មិនល្អឲ្យគេ គេនឹងយកធ្វើអ្វី?

ខ្លួនយើងក៏កើតទុក្ខ កូនយើងក៏កើតទុក្ខ នេះវាកើតមានសភាពយ៉ាងនេះ ។

មនុស្សយើងចូលចិត្តល្អៗគ្រប់គ្នាហ្នឹងឯង

តែអំពើល្អយើងមិនល្មមផ្ដល់ឲ្យ អំពើល្អវាមិនមានពេល

មិនស្គាល់តួនាទី មិនស្គាល់កាល វាក៏កើតឡើងទៅមិនបាន  បែបនេះក៏ដូចគ្នាទាំងអស់ ។

អាហារដែលមានឱជារសឆ្ងាញ់ យើងត្រូវទទួលទានតាមមាត់ វាទើបបានកើតជាប្រយោជន៍

សាកយកញាត់ដាក់តាមរន្ធត្រចៀកលោមើល តើកើតបានជាប្រយោជន៍ទេ?
អាហារដែលមានឱជារសឆ្ងាញ់ នឹងបានជាប្រយោជន៍ទេ?

មនុស្សយើងវាមានទ្វារដូចគ្នា ត្រូវចូលរកទ្វារ គ្រប់គ្នាក៏មានយ៉ាងនោះអ៊ីចឹងដែរ ។

អប់រំដោយ

លោកឪ ឆា សុភទ្ទោ

ស្អាតបំផុត ៤ ខ

អ្នកប្រាជ្ញចិនម្នាក់ពោលថា

១) កែវភ្នែកដែលស្អាតបំផុតគឺ “កែវភ្នែកដែលសម្លឹងមើលរឿងល្អៗក្នុងខ្លួនអ្នកដទៃ” ។

កែវភ្នែកជាវត្ថុមួយចំបាច់ណាស់ បើសិនយើងប្រើវាបានល្អ វាក៏នាំសេចក្ដីសុខមកដល់ខ្លួនយើង បើសិនយកភ្នែកនេះទៅសម្លឹងមើលរឿងមិនល្អក៏នាំទុក្ខមកដាក់ខ្លួន ។ ដូច្នេះ ដើម្បីឲ្យខ្លួនយើង និងអ្នកដទៃមានសេចក្ដីសុខ យើងម្នាក់ៗត្រូវមើលវត្ថុណាដែលវិជ្ជមានសម្រាប់ខ្លួនយើង មើលក្នុងលក្ខណៈរិះគន់ស្ថាបនា ចិត្ត គំនិត កាយ វាចារបស់យើងឲ្យបានល្អ មានសណ្ដាប់ធ្នាប់ ជាដើម ។

២) ដៃដែលស្អាតបំផុតគឺ “ដៃដែលទាញបុគ្គលដែលដួលចុះឲ្យក្រោកឡើង” ។

ដៃយើងមានសារៈសំខាន់មួយ ក្នុងការរៀបចំចាត់ចែងក្នុងកិច្ចការទាំងឡាយទាំងពួង ដៃជាអវយវៈមួយក្នុងការលើកដាក់វត្ថុនានា និងចាប់ចំណីអាហារ និងបំពេញមុខងារជាច្រើនទៀត ជាពិសេសដៃមួយនេះ អាចជួយកិច្ចធុរៈធ្ងន់ស្រាលរបស់ខ្លួននិងអ្នកដទៃ ដើម្បីបានជាប្រយោជន៍ច្រើនយ៉ាង បើសិនយើងម្នាក់ៗចេះប្រើដៃមួយនេះ វៀរលែងទៅវាយ ទៅលួចទៅឆក់ទៅប្លន់ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់អ្នកដទៃ ។ ដៃនេះអាចចាប់គ្នាកសាងមិត្តភាពមេត្រីភាព សាមគ្គីគ្នារវាងគ្នានិងគ្នា ប្រទេសនិងប្រទេស ជាដើម ។

៣) ជើងដែលស្អាតបំផុតគឺ “ជើងដែលឈានទៅដោយមានសតិ និងបញ្ញា” ។

ជើង ដែលនាំខ្លួនរបស់យើង ឲ្យមានចលនារំកិលទៅមុខឬថយក្រោយ យើងអាចធ្វើដំណើរទៅទីជិតទីឆ្ងាយបានដោយសារជើង ទៅបំពេញកិច្ចការទាំងឡាយបានដោយសារជើង តែជើងនេះក៏អាចនាំឲ្យយើងផុងខ្លួនធ្លាក់ចូលទៅក្នុងអបាយមុខ មានដើរលេងយប់ ដើរលេងប៉ោឡែ មិនបានបំពេញកិច្ចការនាំឲ្យបង់ខាតប្រយោជន៍នេះក៏មានច្រើនដែរ ។ ដូច្នេះ យើងម្នាក់ៗត្រូវចេះប្រើជើងដើរទៅកាន់ទីណាដែលមានប្រយោជន៍ មានសេចក្ដីសុខប្រាសចាកដើរទៅទាត់ទៅធាក់អ្នកដទៃ ដើរត្រូវបុ្រងប្រយ័ត្ន ត្រូវមានស្មារតីជានិច្ច កន្លែងណាមិនគួរទៅ កុំទៅឡើយ ។

៤) មាត់ដែលស្អាតបំផុតគឺ “មាត់ដែលនិយាយដោយក្ដីស្រឡាញ់ និងក្ដីមេត្តា” ។

មាត់ដែលហាឡើង ជួនកាលមានសុខ ជួនកាលមានទុក្ខមកដាក់ខ្លួន មាត់អាចប្រើឲ្យមនុស្សជាតិចេះសាមគ្គី មាត់ប្រើទៅអាចបែកបាក់សាមគ្គីគ្នា មាត់អាចប្រើលើកកម្លាំងចិត្ត មាត់អាចប្រើទៅធ្លាក់កម្លាំងចិត្ត បើមិនចេះប្រើធ្វើឲ្យគេស្អប់ បើចេះប្រើធ្វើគេស្រឡាញ់ ឲ្យគេជួយយកអាសា ។ ដូចនេះ មាត់ពិតជាមានឥទ្ធិពលលើទង្វើទាំងឡាយ ក្នុងការស្ដារទំនាក់ទំនងគ្នា និងអាចនាំមកនូវសុខភាពផ្លូវកាយ-ចិត្តបានល្អ ព្រោះមាត់ចេះទទួលទានវត្ថុដែលល្អៗ ចេះនិយាយពាក្យល្អៗ ដែលមានប្រយោជន៍សម្រាប់ខ្លួន និងអ្នកដទៃ ក៏ដូចជាប្រទេសមាតុភូមិរបស់ខ្លួនជាដើម ។ល។…

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១០៨)

“…ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់ដឹងបានក៏ព្រោះតែព្រះអង្គចម្រើនព្រះអានាបានស្សតិ ត្រួតមើលខ្យល់ដង្ហើមចេញ-ចូលប៉ុណ្ណោះ ព្រះអង្គមិនឲ្យចេញ ឲ្យត្រួតមើលនៅត្រង់នោះ ចូលក៏ដឹងចេញក៏ដឹងនៅត្រង់នោះ សាសនាវាកើតឡើងយ៉ាងនោះឯង មិនបានកើតពីការតាក់តែងលំអអ្វី នេះមិនត្រួតមើលខ្លួនឯង ទៅមើលឯអ្នកដទៃ ឲ្យមើលត្រូវចិត្តសាមីខ្លួនឯង អ្នកណាធ្វើអ្វីក៏ឲ្យត្រូវចិត្តសាមីខ្លួនឯង ហ្នឹងហើយរឿងកិលេស តណ្ហា ចូលមើលទៅវា ក៏ដូចជាការមើលឃើញខ្លួនឯង ។

ធម៌របស់ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ បើមិនបានចំរើនភាវនាយក ពុទ្ធោ មកជាអារម្មណ៍ទេ ចិត្តក៏គិតរឿយប៉ើយតាមលោកតាមសំសារៈ បើចិត្តវាមិនប្រព្រឹត្តទៅហើយ ជួលវាឲ្យទៅក៏វាមិនទៅដែរ ត្រង់នេះហៅថា ភាវនាមយបញ្ញា ។ នានាចិត្តំ ចិត្តរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗវាមិនដូចគ្នាទេ អ្នកណាធ្វើអ្នកនោះបាន អ្នកណាហ្ន៎ នឹងធ្វើឲ្យគ្នាបាន មានតែចង្អុលប្រាប់បង្ហាញផ្លូវ បង្ហាញវិធី បង្ហាញមធ្យោបាយប៉ុណ្ណោះ ។ ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ ព្រះអង្គមានតែប្រាប់ផ្លូវប៉ុណ្ណោះ សេចក្ដីព្យាយាមញ៉ាំងប្រយោជន៍ឲ្យសម្រេចបាន មានតែពួកយើងគ្រប់គ្នាប៉ុណ្ណោះ ដែលត្រូវធ្វើ…” ។

អប់រំដោយ

លោកឪ លី កុសលធរោ

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១០៧)

“…ពេលធ្វើល្អក៏បានផលល្អភ្លាម ពេលធ្វើអាក្រក់ក៏បានផលអាក្រក់ឡើងភ្លាម ។ ផលល្អផលអាក្រក់ដែលបានធ្វើភ្លាមៗនេះ គឺជាសភាវៈមនុស្សល្អ សភាវៈមនុស្សអាក្រក់ ។ ពេលធ្វើល្អក៏បានជាមនុស្សល្អ ពេលធ្វើអាក្រក់ក៏បានជាមនុស្សអាក្រក់ភា្លម ខ្លួនដឹងឬមិនដឹង អ្នកដទៃដឹងឬមិនដឹង ក៏ឥតមានអ្វីផ្លាស់ប្ដូរសច្ចភាព ដែលបានពោលមកនេះដែរ ។ តែថា ផលដែលជាមនុស្សល្អ មនុស្សអាក្រក់នេះ ជារបស់ល្អិតល្អន់ណាស់ បើមិនប្រើប្រាស់បញ្ញាក្នុងការគិតពិចារណាទេ សូម្បីតែខ្លួនឯងក៏មិនដឹងដែរ…” ។

អប់រំដោយ

ព្រះញាណសំវរ

សេចក្ដីសុខកើតងាយ កាលបើយល់វិធីគ្រប់គ្រងខួរក្បាល

១) ព្យាយាមហាត់ប្រាណ

២) ព្យាយាមធ្វើសមាធិ និងចម្រើនសតិរាល់ថ្ងៃ

៣) ទទួលទានបន្លែផ្លែឈើឲ្យបានច្រើនរាល់ថ្ងៃ ទទួលទានត្រី និងអាហារសមុទ្រ(ដែលមានអូមេកា៣) ឲ្យបានជាប្រចាំ

៤) ទទួលដំណេកឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់

៥) ព្យាយាមរៀនដឹងរឿងរ៉ាវថ្មីៗដែលបានកំពុងកើតឡើង

៦) ហ្វឹកហ្វឺនប្រើខួរក្បាលឲ្យបានញឹកញាប់

៧) ព្យាយាមគិតល្អ និយាយល្អ និងធ្វើល្អ

៨) ចៀសវាងវត្ថុបំផ្លិចបំផ្លាញហ្សែល្លខួរក្បាល ។

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១០៦)

“…ទឹកកខ្វក់នោះ យើងមិនចាំបាច់បាចវាចេញទេ គ្រាន់តែយើងបង្ហូរទឹកស្អាតឲ្យច្រើនចូលទៅ វាក៏រុញច្រានទឹកស្អុយកខ្វក់នោះឲ្យចេញទៅបានយ៉ាណា  និស្ស័យអាក្រក់របស់មនុស្សយើងក៏ដូចគ្នា គ្រាន់តែបន្ថែមបំពេញកម្លាំងចិត្តឲ្យស្អាតផូរផង់ប៉ុណ្ណោះ វាក៏អាចកំចាត់បង់និស្ស័យអាក្រក់របស់យើងបានដោយស្រួលក៏យ៉ាងនោះដែរ…” ។

អប់រំដោយ

តេ.ផៃសាល វិសាលោ

រស់ដើម្បីស្ថាបនាកម្ម មិនមែនរស់ដើម្បីប្រើកម្មទេ

ត្រង់ការលើកឃ្លានេះមកនិយាយ

ចង់ប្រាប់ជម្រាបជូនថា យើងត្រូវប្រតិបត្តិឲ្យបានត្រឹមត្រូវ

ចំពោះកម្មដែលបានញែកចេញជា ៣ ផ្នែក គឺ

កម្មចាស់-កម្មថ្មី-កម្មខាងមុខ (អនាគត)

សូមសរុបវិធីប្រតិបត្តិដែលត្រឹមត្រូវចំពោះកម្មទាំងបីចំណែកនេះថា

កម្មចាស់ (ក្នុងអតីត) ដែលបានកើតកន្លងផុតទៅហើយ

យើងធ្វើមិនបាន ប៉ុន្តែយើងគួរដឹង គួរជ្រាប គួរយល់

ដើម្បីបានចំណេះចេះដឹងទាំងនោះមកប្រើជាប្រយោជន៍ ជាមធ្យោបាយ

ក្នុងការដោះស្រាយកែតម្រូវកម្មថ្មីឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើងថែមទៀត ។

កម្មថ្មី (ក្នុងបច្ចុប្បន្ន) គឺកម្មដែលយើងធ្វើបាន ធ្វើកើត ហើយនិង

ត្រូវតាំងចិត្តធ្វើឲ្យល្អបំផុត ត្រង់ចំណុចនេះជាគោលការណ៍សំខាន់ ។

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១០៥)

“…អំពើល្អមាននៅត្រង់ខ្លួនយើងនេះឯង ដែលបានក្លាយជាមនុស្សល្អឡើង ព្រោះបានធ្វើល្អ ។ ពេលណាចង់មើលមុខមាត់មនុស្សល្អ ក៏ចូរឆ្លុះកញ្ចក់មើលមុខមាត់ខ្លួនយើងផ្ទាល់ នឹងមានចិត្តអារម្មណ៍ស្រស់ថ្លាដែលកប់លាក់នៅក្នុងផ្ទៃមុខ ក្នុងក្រសែភ្នែកដែលឆ្លុះបញ្ចាំងទៅដល់ចិត្តល្អខាងក្នុង ដែលអាចមានបីតីចិត្តក្នុងអំពើល្អជារបស់ខ្លួនយ៉ាងក្រៃលែង ។

តែបើខ្លួនរបស់យើងគ្រប់គ្នាធ្វើអំពើអាក្រក់មានប្រការផ្សេងៗ បង្កឲ្យកើតទុក្ខក្ដៅក្រហាយ វិនាសហិនហិចទៅដល់អ្នកណាមួយ នឹងមានពាក្យត្មះតិះដៀលរិះគន់និន្ទា ព្រោះតែការធ្វើអាក្រក់នោះ បង្កឲ្យកើតទោស នេះគឺជាអំពើអាក្រក់ដែលមាននៅក្នុងខ្លួនយើង នឹងមានអារម្មណ៍នឹកដល់ភាពអាប់យស ភាពលាក់កំបាំង បង្កប់ទុកនៅលើផ្ទៃមុខ ក្នុងក្រសែភ្នែក ដែលជាការឆ្លុះបញ្ចាំងទៅដល់ចិត្តខាងក្នុងដែលមិនល្អ អាចមានសេចក្ដីសោកសៅ ហ្មងសៅ មានពាក្យដំនៀលរិះគន់ស្ដីបន្ទោស ស្អប់ខ្ពើមខ្លួនឯងជាដើម…” ។

អប់រំដោយ

ព្រះញាណសំវរ 

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១០៤)

“...បុគ្គលអ្នកជួបភ័យវិបត្តិ ឬធ្លាក់ក្នុងសភាពក្រីក្រតោកយ៉ាក ក៏មិនគួរសម្រេចចិត្តស្លាប់ទៅដែរ គួរណាស់តែបានធ្វើចិត្តឲ្យស្ងប់រម្ងាប់ឲ្យបានស៊ប់សួន និងរកមធ្យោបាយដោះស្រាយសន្សឹមៗឲ្យដល់ខ្លួនឯងបាន ព្រោះថាបញ្ហាគ្រប់យ៉ាង ដែលមិនមានច្រកចេញ មិនមានទេក្នុងលោកមួយនេះ ។

មើលឧទាហរណ៍ស្រាប់ ទោះបីតែបញ្ហារឿងសេចក្ដីទុក្ខ ដែលកើតពីការកើត ចាស់ ឈឺ ស្លាប់នុ៎ះ ក៏ព្រះពុទ្ធអង្គជាម្ចាស់ ក៏នៅតែស្វែងរកវិធីដោះស្រាយចេញបានដែរ សម្រាប់បញ្ហាផ្សេងៗ ដែលមានទំហំតូចៗ ដូចនេះ មិនមានវិធីដោះស្រាយរួច ដូចជាមិនសូវសមសោះ ។ តាំងចិត្ត អំណត់ ព្យាយាម អ្នកនឹងរកឃើញពីវិធីដោះស្រាយទាំងអស់នោះបានហើយ ស៊ូកុំព្រមចុះចាញ់ចំពោះឧបសគ្គ ជីវិតគ្មានឧបសគ្គ ដូចជាសម្លខ្វះគ្រឿងអ៊ីចឹងដែរ…” ។

អប់រំដោយ

លោកឪ ឌូល្យ អតុលោ

ការមិនក្បត់មិត្ត ការមិនប្រទូស្តចំពោះកល្យាណមិត្ត រមែងបានផលតបស្នង១០យ៉ាងដែលអ្នកមិនធ្លាប់ដឹង!

១. បុគ្គលណាមិនទ្រុស្តកល្យាណមិត្តទាំងឡាយ មានព្រះពុទ្ធជាដើម បុគ្គលនោះទោះបីចេញពីផ្ទះរបស់ខ្លួនទៅទីណាៗ ក៏រមែងជាអ្នកមានភស្សាហារ (ចំណីសម្រាប់បរិភោគ) ច្រើន មនុស្សទាំងឡាយតែងចិញ្ចឹមទំនុកបម្រុងជីវិតបុគ្គលនោះ ។

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១០៣)

“…ប្រពៃណីជនជាតិចិនគេថាមានឆ្នាំឆុងគ្នា តើមានមែនឬ បើមានមែនតើអាចដោះស្រាយឆ្នាំឆុងបានពិតឬទេ? ដោះស្រាយឆ្នាំឆុងគ្នាគឺបានដល់កម្ម ។ ឆ្នាំឆុងគ្នាមិនមានទេ ឆុងគ្នាអាស្រ័យលើខ្លួនឯង សន្មតឡើងមកដោយគ្នាឯង ឆ្នាំនេះនិងឆ្នាំមុនៗ និងឆ្នាំក្រោយ គឺឆ្នាំដូចតែគ្នាហ្នឹងឯង មានងងឹតមានភ្លឺ មាន១២ខែ និងមាន ៣៦៥ថ្ងៃដូចគ្នា ល្អឬអាក្រក់ មិនមែនអាស្រ័យលើថ្ងៃខែឆ្នាំនោះទេ វាអាស្រ័យលើទង្វើរបស់ខ្លួនយើងម្នាក់ៗហ្នឹងឯង ។

ល្អ អាក្រក់ វាឋិតនៅត្រង់ទង្វើរបស់យើង បើយើងធ្វើល្អទុកហើយ ទុកជាឲ្យមានឆ្នាំឆុងប៉ុន្មានឆុងទៀត វាក៏នៅតែមិនពាក់ព័ន្ធគ្នាដែរ ។ ចំណែកបាបដែលធ្វើទុកហើយ ក៏ទៅលាងទៅលុបឯណាក៏មិនជ្រះ ធ្វើបាបហើយ វាក៏ត្រូវឲ្យផលអាក្រក់មកលើអ្នកធ្វើវិញ មិនយូរក៏ឆាប់ប៉ុណ្ណោះឯង…” ។

អប់រំដោយ

ព្រះគ្រូ សុជាតិ អភិជាតោ

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១០២)

“…រោគរបស់ចិត្តដ៏ធំមហិមា មាន ៣ ប្រភេទ គឺ លោភៈ សេចក្ដីលោភលន់ ទោសៈ សេចក្ដីខឹងក្រោធ និងមោហៈ វង្វេង ងងឹតងងល់ ។ រោគនេះប្រៀបដូចជារោគមហារីក វាស៊ីឆ្លងរាលដាលរុករានដល់អ្នកដទៃផងដែរ វាចូលទៅជិតកូនក៏ជាប់កូន ចូលទៅជិតចៅក៏ជាប់ចៅ ចូលទៅជិតមិត្តភក្ដិក៏ជាប់មិនមិត្តភក្ដិ ចូលទៅជិតអ្នកណា ក៏ឆ្លងជាប់អ្នកនោះ ព្រមទាំងបង្កវិនាសកម្មដល់ខ្លួនឯងផង និងដល់អ្នកដទៃផង ។

រោគដែលរៀងស្រាលធូរជាងរោគខាងលើនោះមាន ៥ ប្រភេទ គឺ កាមឆន្ទៈ ស្រឡាញ់ក្នុងកាមគុណ៥  ព្យាបាទៈ ចងគំនុំគំគួនព្យាបាទ ថីនមិទ្ធៈ ភាពងោកងុយងោក ឧទ្ធច្ចកុក្កច្ចៈ រាយមាយចិត្តអណ្ដែតអណ្តូងចិត្ត និងវិចិក្កិច្ឆា សេចក្ដីសង្ស័យមិនដាច់ស្រេច ។ រោគនេះប្រៀបដូចជារោគសើរស្បែក មានស្រែង កមរមាស់ វាចាក់វាដោត វាម្ដងទៅនេះម្ដងទៅនោះ ឲ្យស្ងៀមនឹងមិនបាន ។ រោគនេះរក្សាពិបាក វិជ្ជបណ្ឌិតមិនអាចព្យាបាលរក្សាឲ្យជាសះស្បើយបានឡើយ ក្រៅពីពុទ្ធឱសថតែប៉ុណ្ណោះ…” ៕

អប់រំដោយ

លោកឪ លីធម្មរោ

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១០១)

លក្ខណៈរបស់មនុស្សមានបុណ្យច្រើន

គឺអានុភាពនៃបុណ្យកុសលនេះ

វាប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីសេចក្ដីស្ងប់

ព្រោះដូចនោះអ្នកមានបុណ្យកុសលច្រើនឡើងហើយ ក៏ស្ងប់

មិនចូលចិត្តក្រវល់ក្រវាយនេះជាលក្ខណៈរបស់មនុស្សមានបុណ្យច្រើន ។

យើងត្រូវយករឿងនេះឯងជាគ្រឿងវាស់ស្ទង់

បើយើងគិតយកមាសយកប្រាក់ទ្រព្យសម្បត្តិ

របស់របរយ៉ាងច្រើននោះជាគ្រឿងវាស់ស្ទង់ថា

ជាមនុស្សមានបុណ្យច្រើនយ៉ាងនោះ ទំនងមិនសូវជាសមប៉ុន្មានទេ

តែក៏មានត្រូវច្រើនអន្លើខ្លះៗដែរ ។

តែបើនិយាយឲ្យត្រឹមត្រូវពិតប្រាកដទៅ

វាត្រូវយកតាមន័យបុគ្គលដែលធុញទ្រាន់ចំពោះភាពក្រវល់ក្រវាយ

ចំពោះភាពច្របូកប្របល់អ្វីផ្សេងៗដែលមាននៅក្នុងលោក

ហើយក៏ត្រេកអររីករាយស្វែងរកសេចក្ដីស្ងប់តាមផ្លូវចិត្ត

រឿងនេះទើបជាទីប្រត្យក្សថា ជាមនុស្សមានបុណ្យច្រើនមែនៗ ។

ព្រោះថា បុណ្យនេះមានលក្ខណៈជារបស់ស្ងប់

ជារបស់ត្រជាក់ …មិនមែនជារបស់ក្ដៅ

ដូចនោះកាលណាបុគ្គលអ្នកមានបុណ្យច្រើនចូលទៅហើយ

វាទើបចូលចិត្តគិតពីភាពត្រជាក់

ជម្លោះវិវាទប្រកែកប្រណាំងអ្វីក៏មិនចូលចិត្តដែរ ។

មនុស្សមានបុណ្យច្រើន… ចូលចិត្តតែភាពស្រុះស្រួលបបួលសាមគ្គី

ភាពរីករាយត្រេកអរចំពោះគ្នាក្នុងការធ្វើអំពើល្អតែប៉ុណ្ណោះ  ៕

អប់រំដោយ 

លោកឪ វរលាភា

កំណត់ត្រាទស្សនាគតិ ៦០ ប្រការចេញពីទឹកចិត្តឪពុក

កំណត់ត្រាទស្សនាគតិ ៦០ ប្រការចេញពីទឹកចិត្តឪពុក

ដែលចង់ឲ្យមនុស្សជំនាន់ក្រោយបានអាន

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១០០)

“...ចិត្តដួងនេះ គឺជាអ្នកធ្វើដំណើរផ្លូវឆ្ងាយ ទាល់តែរកទីសំចតមិនបាន ហើយត្រូវដើរទៅតែម្នាក់ឯង ឥតមានញាតិមិត្តប្អូនបងណាឡើយ មនុស្សដែលខ្លួនស្រឡាញ់ មនុស្សដែលស្រឡាញ់ខ្លួនមានច្រើនប៉ុនណា កាលបើស្លាប់ទៅ ពួកគេទាំងនោះមិនបានទៅជាមួយខ្លួន មានតែខ្លួនម្នាក់ឯងគត់ប៉ុណ្ណោះដែលត្រាច់ទៅ  ។ ការធ្វើដំណើរទៅកាន់លោកខាងមុខ មានតែម្នាក់ឯងគត់ ឥតមានអ្នកណាទៅជាមួយខ្លួនសោះឡើយ ពេលកើតមកយ៉ាងណា កាលបើទៅវិញក៏មានឧបមាឧបមេយ្យយ៉ាងនោះដែរ...” ។

      

ការជួបរឿងពិបាកៗពុំមែនមានន័យថា ជីវិតឥតមានក្ដីសុខនោះទេ

“ជឿចុះថា ការមិនស្រឡាញ់អ្នកណាមួយ វាល្អបំផុតហើយ” ។

“យើងចូលចិត្តពេលវេលាដែលឥតបានស្រឡាញ់អ្នកណា

ឥតបាននឹកគិតដល់អ្នកណា

ហើយមិនបានខ្វល់ពីអ្នកណាច្រើនពេកទេ”

ព្រោះអំឡុងពេលដែលយើងមានសេចក្ដីសុខបំផុត

គឺជាអំឡុងពេលដែលយើងត្រឡប់មកស្រឡាញ់ខ្លួនហ្នឹងឯង ។

ដល់ថ្ងៃមួយ សម្ព័ន្ធមេត្រីភាពត្រូវបានបញ្ចប់ យើងម្នាក់ៗក៏ត្រូវបានចែកផ្លូវគ្នាដើរ ជាពេលវេលាមួយដែលស្នេហាត្រូវបានបញ្ចប់ តែមិនមែនមានន័យថា ជីវិតក្រោយនោះត្រូវបញ្ចប់ទៅជាមួយស្នេហានោះទេ យើងនៅមានជីវិតប្រើជាប្រចាំដូចដើម គ្រាន់តែត្រូវបញ្ចប់អនុស្សាទាំងឡាយ ដែលខ្លួនយើងម្នាក់ៗធ្លាប់បានសាងឡើងរួមគ្នាតែប៉ុណ្ណោះ ។

ពេលវេលាគឺជារឿងមួយដែលប្រាប់ដល់យើងថា “ជីវិតក្រោយការឈឺចាប់”

វាកន្លងផុតទៅយូរហើយ រហូតដល់យើងរឹងប៉ឹងល្មមគ្រប់គ្រាន់ជាមួយវាហើយ

“ជីវិតក្រោយពីការឈឺចាប់” វាបានបង្រៀនអ្វីដល់យើងច្រើនយ៉ាង  

មេរៀនដែលទទួលបានមក វាធ្វើឲ្យយើងប្រឡប់មកមើលថែខ្លួនឯង

បែរមកស្រឡាញ់ខ្លួនឯង និងធ្វើឲ្យយើងដឹងថា យើងមានសេចក្ដីសុខម្ដងហើយម្ដងទៀត ដោយឃ្លាតចេញពីមនុស្សដែលយើងធ្លាប់ស្រឡាញ់ខ្លាំងបំផុតបាន ។

យើងមិនមែនជាមនុស្សពូកែ ដល់អាចបំភ្លេចមុខអ្នកណាម្នាក់បានទេ

តែសេចក្ដីស្រឡាញ់ដែលកន្លងមកបានបង្រៀនឲ្យយើង

អាចរស់នៅម្នាក់ឯងបាន

ដោយមិនចាំបាច់ទាញអ្នកណាមួយចូលមក

ឲ្យយើងឈឺចាប់ម្ដងទៀតបាន ។

      

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (៩៩)

ការបំពេញការងារល្អ មានតែមនុស្សច្រណែនឫស្យា តើទប់ទលជាមួយសភាពបែបនេះយ៉ាងដូចម្ដេច? បុរាណលោកពោលទុកថា ដើមឈើធំរមែងជួបមុខពូថៅមុត ។ មនុស្សល្បី មនុស្សលេចធ្លោក្នុងចំណោមមហាជន រមែងត្រូវមានមនុស្សជេរ រិះគន់ និន្ទា ច្រណែន ឈ្នានីសជានិច្ច អ្នកមានបញ្ញាទើបមានមនុស្សមកសាកល្បង មនុស្សធ្វើការងារល្អ ទើបមានមនុស្សមកច្រណែនឫស្យាសភាពបែបនេះ វាកើតមានឡើងលើលោកនេះជារឿងធម្មតារបស់លោកធម៌ទៅហើយ កាលណាមានមនុស្សមកសរសើរក៏ត្រូវមានមនុស្សមកនិទ្ទា កាលណាមានសុខកើតឡើងហើយ ក្រោយនោះក៏មានទុក្ខកើតឡើងផងដែរ ។ ការបំពេញការងារល្អរហូតដល់មានមនុស្សមកច្រណែន នៅគ្រាន់បើជាងធ្វើការងារមិនកើត ចាំតែអង្គុយមើលបំណាំគ្នា រកចាប់កំហុសគ្នា ច្រណែនគ្នាដែរ ៕