គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១២៣)

“...សូមកុំយកសេចក្ដីទុក្ខរបស់ខ្លួន មកប្រៀបធៀបនឹងសេចក្ដីសុខរបស់អ្នកដទៃ ដែលមើលឃើញតែរូបភាពខាងក្រៅ ហើយតូចចិត្តរួចគិតថា គេពិតជាសុខដូចអ្វីដែលអ្នកបានមើលឃើញនោះ វាមិនខុសអីពីទសន្សៈមួយលើកឡើងថា ចង្កៀងផ្ទះអ្នកណា ភ្លឺផ្ទះអ្នកនោះ ។ ពេលខ្លះគេអាចជួបបញ្ហាធំជាងយើង ១០ដង ២០ដងក៏ថាបាន តែយើងមិនអាចដឹងបានទេ ព្រោះគេមិននិយាយចេញជាសាធារណៈ ហើយរូបភាពខាងក្រៅគេនៅញញឹម ទុក្ខគេប៉ុនភ្នំ ធំជ្រៅជាងមហាសមុទ្រ គេធ្វើហាក់ដូចជាគ្មានអ្វីកើតឡើងអ៊ីចឹង ព្រោះគេយល់ដូចពាក្យខ្ញុំធ្លាប់ប្រាប់ថា ប្រសិនបើមានសមាជិក១០នាក់ក្នុងគ្រួសារ បើមានសមាជិកណាម្នាក់កើតទុក្ខ វាច្បាស់ណាស់ថា មនុស្ស៩នាក់ទៀតនៃគ្រួសារនោះ ក៏នៅមិនសុខ មិនសប្បាយចិត្តដូចគ្នាដែរ ។ ដូច្នេះ សូមកុំឲ្យទុក្ខកើតតែលើខ្លួនអ្នកមួយ បែរនាំទុក្ខព្រួយពេញអស់ទាំងគ្រួសារ…”៕

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១២២)

“…ទុក្ខកើតក្នុងលំដាប់នៃសុខ” ទុក្ខនិងសុខជាគូនឹងគ្នា រមែងផ្លាស់ប្តូរគ្នាឲ្យផលម្ដងម្នាក់, ជួនកាលក៏ទុក្ខ ជួនកាលក៏សុខ ទុក្ខនិងសុខជាធម្មជាតិមានប្រចាំគតិធម្មតា, បុគ្គលនឹងប្រាថ្នាយកតែសុខដោយចំណែកមួយពុំបានឡើយ ព្រោះខុសនឹងគតិធម្មតា ។

ព្រោះហេតុនោះ ក្នុងខណៈណាដែលបុគ្គលបានសោយសុខ ជាផលហើយ បន្ទាប់អំពីនោះគង់នឹងបានសោយទុក្ខពុំខាន, ដូច្នេះវេលាដែលជួបប្រទះសុខនិងទុក្ខ បុគ្គលមិនគួរប្រើសោមនស្ស ឬទោមនស្សហួសប្រមាណឡើយ ។ សេចក្ដីនេះសមដូច ព្រះសម្ពុទ្ធបរមគ្រូជាម្ចាស់នៃយើង ទ្រង់ប្រដៅភិក្ខុទាំងឡាយក្នុងសាសនាមណ្ឌល ឲ្យមានសតិពិចារណាក្នុងលោកធម្មសូត្រថា “សុខនេះកើតឡើងដល់អាត្មាអញហើយហ្ន៎ !” “តែសុខនោះមិនទៀងទាត់ នឹងក្លាយជាទុក្ខវិញ មានសេចក្ដីប្រែប្រួលជាធម្មតា” ។

 សូម្បីក្នុងវេលាជួបប្រទះនូវសេចក្ដីទុក្ខ ក៏ទ្រង់ត្រាស់ប្រដៅឲ្យមានសតិពិចារណា ដោយន័យដូចគ្នាថា “ទុក្ខកើតឡើងដល់អាត្មាអញហើយហ្ន៎!” “តែទុក្ខនោះ មិនទៀង នឹងក្លាយជាសុខវិញ មានសេចក្ដីប្រែប្រួលជាធម្មតា” ។

សុមេធជន កាលបើបានជ្រាបលក្ខណសុខទុក្ខយ៉ាងនេះហើយ សុខទុក្ខក៏មិនអាចគ្របសង្កត់ចិត្តបាន បើទុកជាគ្របសង្កត់បានខ្លះ ក៏មិនហួសប្រមាណដូចទុម្មេធជនដែរ កាលបើសុមេធជនខំប្រព្រឹត្តទាល់តែបន្ទោបង់សោមនស្ស និងទោមនស្សបានហើយ ព្រះអរហំសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់ទ្រង់ត្រាស់ប្រកាសសំដែងថា “តថគត ពោលថា បុគ្គលនោះ រមែងរួចស្រឡះចាកទុក្ខបាន....” ៕

Cr. ផោក យិប

ក.សូ. ភ.១ គ.ស.១៩៥៤ ទំ.៤០៤

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១២១)

“...រូប ១ ខ្លួន ១ ជីវិត ១ តែបញ្ហានិងសេចក្ដីទុក្ខព្រួយ មិនមែនមានតែមួយដូចជាជីវិតនេះទេ យ៉ាងណាដំណោះស្រាយក៏មានច្រើនដូចគ្នា ។ ម្យ៉ាទៀត ដំណោះស្រាយមិនមែនមានតែខ្លួនអ្នកមួយទេ ដែលអាចដោះស្រាយបាន តែក៏មិនប្រាកដថា អ្នកដទៃអាចដោះស្រាយបានគ្រប់រឿង ដែលកើតឡើងបានដែរ ។ សំខាន់បំផុតចិត្តអ្នក ខ្លួនអ្នកព្រមទទួលស្គាល់ថា នេះជាជីវិត ដោយគ្មានបុគ្គលណាម្នាក់ជៀសផុតរត់រួចបានឡើយ  ដូចអ្វីដែលខ្ញុំលើកឡើងថា មានជីវិតមានបញ្ហា មានរូបមានទុក្ខ មានកាយមានរោគ ។ តថភាពជីវិតមានកើតមានស្លាប់ មានជួបមានព្រាត់ មានស្រឡាញ់ មានស្អប់ មានសុខមានទុក្ខ ហើយក៏មិនមែនមានតែយើងម្នាក់ទេ ដែលជួបនូវសភាពបែបនេះ គឺគ្រប់មនុស្សទាំងអស់នៅលើភពផែនដីមួយនេះ គ្រាន់តែមានតិចនិងច្រើនប៉ុណ្ណោះ…”។

Cr.គ.ដ.វ

រឿងនាងកេសាគោតមីយំសោកស្ដាយកូន

កាលពីសម័យពុទ្ធកាល មានស្រ្តីមេម៉ាយទុគ៌តម្នាក់ គ្មានសាច់ញាតិសន្តាន រស់នៅជាមួយកូនប្រុសតែម្នាក់ជាទីស្រឡាញ់ ដោយនាងខិតខំថែរក្សាការពារទំនុកបម្រុងកូនប្រុសនោះ តាំងពីកើតមកថ្នាក់ថ្នមស្រឡាញ់ស្មើនឹងជីវិតរបស់នាង ព្រោះខ្លួនគិតថាអស់ពីប្ដី គ្មានសាច់ញាតិបងប្អូន ជាទីពឹងពំនាក់អាស្រ័យ គឺមានតែកូនប្រុសនេះហើយ ជាទីពឹងនៅពេលដែលនាងចាស់ជរាទៅ នាងបានខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើការរកស៊ី ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិតដោយរីករាយ ព្រោះមានកូនប្រុសជាកម្លាំងចិត្ត ។

រឿងអង្គុលិមាល

សម័យនោះឯង ក្នុងដែនព្រះបាទបសេនទិកោសល មានចោរម្នាក់ ឈ្មោះអង្គុលិមាល ជាមនុស្សកាច មានដៃប្រឡាក់ឈាម ស្និទ្ធក្នុងការបៀតបៀននិងការសម្លាប់ ឥតមានក្ដីអាណិតអាសូរពួកសត្វមានជីវិតឡើយ ។ ចោរនោះតែងធ្វើស្រុកនិគមជនបទឲ្យទៅជាមិនមែនស្រុកនិគមជនបទ តែងសម្លាប់ពួកមនុស្ស ហើយកាត់យកម្រាមដៃមកធ្វើជាកម្រងពាក់ ។ គ្រានោះ ព្រះមានព្រះភាគស្ដេចចូលទៅ ទ្រង់បិណ្ឌបាតក្នុងក្រុងសាវត្ថីក្នុងវេលាព្រឹក លុះថ្ងៃរសៀល ព្រះអង្គស្ដេចទៅកាន់ផ្លូវឆ្ងាយ សំដៅទៅត្រង់ទីដែលអង្គុលិមាលចោរនៅ (តែមួយព្រះអង្គឯង) ។ ពួកអ្នកឃ្វាលគោ អ្នកឃ្វាលបសុសត្វ អ្នកភ្ជួររាស់ និងអ្នកដើរផ្លូវ បានឃើញព្រះមានព្រះភាគកំពុងស្ដេចទៅកាន់ផ្លូវឆ្ងាយ សំដៅទៅត្រង់ទីដែលអង្គុលិមាលចោរនៅ ក៏ក្រាបទូលថា

បពិត្រព្រះសមណៈ សូមព្រះអង្គកុំនិមន្តទៅតាមផ្លូវនោះឡើយ ដ្បិតផ្លូវនុ៎ះមានចោរឈ្មោះអង្គុលិមាល ជាមនុស្សកាច តែងសម្លាប់ពួកមនុស្ស ហើយកាត់យកម្រាមដៃមកធ្វើជាកម្រងពាក់ ។ កាលបើពួកមនុស្សក្រាបទូលយ៉ាងនេះពីរបីដង ព្រះដ៏មានបុណ្យទ្រង់ស្ងៀម ទ្រង់ចេះតែស្ដេចយាងទៅ ។

រឿងនិទានអប់រំចិត្តៈ អ្នកភិតភ័យដោយគំនិតស្មានខុស

មានអ្នកដំណើរពីរនាក់ ជាជាតិអ្វី នៅស្រុកទេសណា ក៏មិនដឹងប្រាកដ បានធ្វើដំណើរទៅប្រទេសដទៃ លុះដើរដល់ភូមិមួយ ក៏ចូលទៅសូមផ្ទះបុរសប្ដីប្រពន្ធដេក ១ យប់ ទម្រាំតែភ្លឺនឹងចេញដំណើរទៅមុខទៀត ។ អ្នកម្ចាស់ផ្ទះក៏ទទួលដោយរាក់ទាក់ហៅអ្នកដំណើរទាំងពីរនាក់នោះ ឲ្យចូលទៅក្នុងផ្ទះឲ្យអង្គុយនៅក្នុងបន្ទប់មួយ ។ អ្នកដំណើរបានគយគន់មើលឃើញមានកាំបិត, ប៉ូវថៅ, ដាវ, ធ្នូ, ស្នា និងកាំភ្លើងវែងខ្លីដែលគេព្យួរដំរៀបគ្នានៅជញ្ជាំងក្នុងបន្ទប់នោះ ។ អ្នកដំណើរទាំងពីរនាក់នឹកព្រួយបារម្ភថា ផ្ទះនេះប្រហែលជាកន្លែងស្លាប់របស់យើងទេដឹង? គិតព្រួយចិត្តភិតភ័យណាស់ ទាល់តែសាបមាត់បរិភោគបាយមិនឆ្ងាញ់ ។ លុះរួចបាយហើយ ម្ចាស់ផ្ទះសួរអ្នកដំណើរថា “ពេលព្រឹកស្អែកនេះ អ្នកនឹងអញ្ជើញទៅស្រុកណាទៀត?” អ្នកដំណើរតបថា “ខ្ញុំនឹងទៅភូមិគេខាងមុខឯណោះ” ។

រឿងនិទានអប់រំចិត្តៈ អ្នកសុខចិត្តលះបង់ប្រយោជន៍តិចដូរយកប្រយោជន៍ច្រើន

មានស្ត្រីជាតិជប៉ុនម្នាក់ ជាអ្នកមានធនធានស្ដុកស្ដម្ភ ។ នាងនេះមានចានយ៉ាងល្អ ១២ ជាទីស្រឡាញ់បំផុត ។ ថ្ងៃមួយមានខ្ញុំស្រីម្នាក់ធ្វើឲ្យបែកចាននោះមួយ ។ នាងជាម្ចាស់ចានខឹងណាស់ អត់មិនបានក៏យកកាំភ្លើងបាញ់ខ្ញុំស្រីនោះស្លាប់ភ្លាមទៅ ។ ពេលនោះ ទាហានម្នាក់បានដឹងរឿងនេះ ក៏ស៊ូប្រថុយកាត់ចិត្តចូលទៅនិយាយនឹងស្រ្តីម្ចាស់ចាននោះថា “សូមជំរាបអ្នកស្រី ! ខ្ញុំចេះផ្សាចានដែលបែកនោះឲ្យជាប់គ្នាស្និទ្ធដូចដើមវិញបាន ប៉ុន្តែឲ្យខ្ញុំសុំមើលចានដែលនៅសល់ទាំង ១១ នោះសិន ដើម្បីនឹងផ្សាចានបែកនោះឲ្យត្រូវធុនគ្នា កុំឲ្យខុសពីគ្នា” ។ ស្រ្តីម្ចាស់ចានឮដូច្នោះត្រេកអរណាស់ ចូលទៅលើកយកចានទាំង ១១ មកហុចឲ្យទាហានៗ ទទួលយកមកហើយក៏លើកចានទាំង ១១ នោះបោកចោលទៅលើក្ដារនៅចំពោះនាងនោះ ។ ឯចានក៏បែកខ្ទេចទាំងអស់ឥតសល់មួយឡើយ បោករួចប្រាប់ថា “សូមអ្នកស្រីយកកាំភ្លើងមកបាញ់សម្លាប់ខ្ញុំឥឡូវនេះចុះ ព្រោះតម្លៃចានមួយនេះអ្នកស្រីសម្លាប់ជីវិតមនុស្សម្នាក់ដែរ ឥឡូវនៅសល់ចាន ១១ ទៀតនេះ មុខជាអ្នកស្រីសម្លាប់ជីវិតមនុស្សអស់ ១១ អ្នកទៀត ដោយហេតុនេះបានជាខ្ញុំដាច់ចិត្តយកជីវិតខ្លួនខ្ញុំមួយមកប្ដូរ ស្លាប់ជំនួសជីវិតមនុស្សទាំង ១១ នាក់ ។

ស្ត្រីម្ចាស់ចានឃើញចានបែកខ្ទេចទាំងអស់ ហើយឮសម្ដីទាហាននិយាយប្រាប់ដូច្នោះ ក៏ភ្ញាក់ខ្លួនព្រើត ព្រឺព្រួចស្លុតចិត្តយ៉ាងខ្លាំងទាល់តែដួលសន្លប់នៅកន្លែងនោះ លុះនាងមានស្មារតីឡើងវិញហើយ ក៏គ្មានចិត្តខឹងនឹងទាហាននោះសោះ លែងនឹកស្ដាយចាននឹងរបស់ទ្រព្យទាំងពួងខុសទំនងដូចមុនទៀត មិនចាប់ទោសទាហាននោះឡើយ ។

រឿងនេះ បានគតិថា អ្នកមានគំនិតប្រាជ្ញាបានពិចារណាឃើញប្រយោជន៍យ៉ាងធំទូលាយទៅខាងមុខហើយ សុខចិត្តលះបង់ប្រយោជន៍តិចផ្ទាល់ខ្លួនចេញ សូម្បីជីវិតខ្លួនស្លាប់ក៏មិនស្ដាយ គិតតែខំធ្វើឲ្យបានកើតផលប្រយោជន៍យ៉ាងធំទូលាយជាសាធារណៈដល់មនុស្សទូទៅ ។

Cr. ប៊ូ ប៉ូ

ក.ស ភ.១ គ.ស. ១៩៥៤ ទំ.១៨៣

រឿងនិទានអប់រំចិត្ត “អ្នកជួយសង្គ្រោះគេ”

មានតាចាស់ម្នាក់ជាជាតិជប៉ុន សង់ផ្ទះនៅក្បែរមាត់សមុទ្រ គាត់ជាអ្នកដឹងពេលទឹកសមុទ្រជោរ ។ ថ្ងៃមួយជិតនឹងដល់ពេលទឹកសមុទ្រជោរ មានមនុស្សជាច្រើនរយនាក់នាំគ្នាចុះទៅចាប់ក្ដាមនៅមាត់សមុទ្រ បានទៅជួបនឹងតាចាស់នោះ!ៗឃាត់ថា “អ្នករាល់គ្នាកុំចុះទៅ ដ្បិតទឹកសមុទ្រជិតជោរជន់ហើយ បើចេះតែចចេសទៅ មុខជាលង់ទឹកស្លាប់ទាំងអស់គ្នាមិនខាន” ។ អ្នកចាប់ក្ដាមទាំងនោះមិនព្រមស្ដាប់ ចេះតែនាំគ្នាចុះទៅចាប់ក្ដាម ។ ពេលនោះតាចាស់យកភ្លើងដុតផ្ទះរបស់ខ្លួនឲ្យឆេះហុយផ្សែងទ្រលោម ហើយស្រែកហៅឲ្យគេជួយលត់ភ្លើង ។ អ្នកចាប់ក្ដាមទាំងអស់បានឮដូច្នោះ ក៏ក្រឡេកមើលមកក្រោយ ឃើញភ្លើងឆេះផ្ទះតាចាស់ ក៏នាំគ្នារត់មកជួយលត់ភ្លើង ។ ក្នុងវេលាដែលពួកគេកំពុងតែរត់មកនោះ ស្រាប់តែទឹកសមុទ្រជោរមកដល់ប្រផុតៗ អ្នកទាំងនោះៗស្ទើរតែរត់មិនទាន់ ។ អ្នកចាប់ក្ដាមកាលជួយលត់ភ្លើងរលត់ហើយ ក៏សួរតាចាស់ថា “នែ៎តា! ហេតុអ្វីបានជាភ្លើងឆេះផ្ទះតា?” តាចាស់ប្រាប់ថា “ឥតហេតុអ្វីទេ ខ្ញុំដុតផ្ទះរបស់ខ្ញុំដើម្បីឲ្យពួកអ្នករត់ត្រឡប់មកវិញ កុំឲ្យលង់ទឹកជំនន់ស្លាប់” ។ អ្នកចាប់ក្ដាមទាំងអស់បានដឹងថាខ្លួនរួចរស់ជីវិត ដោយសារតាចាស់ក៏ត្រេកអរណាស់ នឹករលឹកគុណតាចាស់មិនភ្លេច ដោយឃើញថា តានេះជាមនុស្សមានចិត្តសប្បុរសល្អ ព្រោះតែគាត់ចង់ជួយសង្រ្គោះពួកយើង ទើបសុខចិត្តដុតផ្ទះរបស់ខ្លួនចោលមិនស្ដាយ ។

រឿងនេះ បានគតិថា អ្នកដែលជួយសង្គ្រោះដោះទុក្ខធុរៈគេ ត្រូវតែជាអ្នករិះគិតយ៉ាងល្អិតល្អន់ជ្រាលជ្រៅ ហើយប៉ិនប្រសប់ខាងជួយគេឲ្យបានរួចពីទុក្ខភ័យ កុំឲ្យខ្លួនមានទុក្ខទោសផង ។

Cr. ប៊ូ ប៉ូ

ក.ស ភ.១ គ.ស. ១៩៥៤ ទំ.១៨២