អប់រំចិត្តរៀនដាក់ចុះ

គោលគំនិតល្អដើម្បីជីវិតបានសម្រិតសម្រាំងពាក្យពេចន៍អប់រំល្អៗមកចុះផ្សាយជាធម្មទានមិនសូវមានដាច់ ។ ថ្ងៃនេះគោលគំនិតល្អដើម្បីជីវិត ក៏សូមលើកយកគោលការណ៍ ១០ ប្រការ ដែលនិយាយពីការដាក់ចុះ ក្នុងការអប់រំចិត្តមកចុះផ្សាយដូចខាងក្រោម៖

១) ពេលយើងធ្វើបុណ្យ តែមិនទាន់បានលះបង់បាប ប្រៀបដូចជាយើងយកចានដែកទៅផ្កាប់ទុកកណ្ដាលវាល ភ្លៀងបង្អុលចុះមកត្រូវតែគូថចានដែក  តែវាប៉ះត្រូវខាងក្រៅ មិនប៉ះត្រូវខាងក្នុង ទឹកភ្លៀងក៏គ្មានឱកាសពេញចានដែកដែលខ្លួនបានផ្កាប់ទុកនោះដែរ ។

២) អ្នកទាំងឡាយអើយ ឈើដែលខ្ញុំកំពុងកាន់នេះ វាវែង ឬខ្លី ។ អ្នកទាំងឡាយ ឈើនេះជាធម្មជាតិពិតរបស់វាមានប៉ុណ្ណេះ វាមិនវែង ហើយក៏មិនខ្លី ។ អ្នកត្រូវការឲ្យឈើនេះវាខ្លី ឬវែង ហ្នឹងឯងជា “ទុក្ខ” ។ អ្វីគ្រប់យ៉ាង បើយើងព្រមតាមធម្មជាតិដែលវាមានស្រាប់ នៅទីណា ទុក្ខក៏មិនកើតឡើងក្នុងទីនោះ ។

៣) សុខ និងទុក្ខនេះ លោកប្រៀបដូចពស់មួយក្បាល ខាងក្បាលវាជាទុក្ខ រីឯខាងកន្ទុយវាជាសុខ ព្រោះប្រសិនបើអង្អែលប៉ះខាងក្បាល វាមានពិស ចំណែកមាត់វា វាមានពិស ទៅជិតក្បាលវាៗក៏ចឹក ទៅចាប់កន្ទុយវា មើលទៅហាក់ដូចជាសុខ តែចាប់មិនលែង វាក៏ត្រឡប់ក្រោយមកចឹកបានដូចគ្នា ត្រង់ក្បាលពស់ និងកន្ទុយពស់ គឺវាមានក្នុងខ្លួនតែមួយដូចគ្នា គឺតណ្ហា អវិជ្ជានោះឯង ។

៤) នាទីរបស់យើងនោះធ្វើហេតុឲ្យបានល្អបំផុតប៉ុននោះ ចំណែកផលដែលត្រូវបានទទួល ជារឿងរបស់វា ប្រសិនបើយើងដំណើរជីវិតទៅ ដោយមានការដាក់ចុះដូច្នេះហើយ ទុក្ខក៏លែងគ្របសង្កត់យើងបាន ។

៥) ប្រសិនបើភ្លើងវាឆេះ កុំឲ្យមកឆេះក្បាលយើង ប្រសិនបើទឹកវាជន់ កុំឲ្យវាជន់លិចក្បាលយើង ឲ្យជន់លិចតែផ្ទះសម្បែង ឲ្យឆេះតែផ្ទះសម្បែង ដែលជារបស់របរនៅខាងក្រៅខ្លួនរបស់យើង រីឯចិត្តរបស់យើងវិញ ឲ្យវាដាក់ចុះទៅ!

៦) ក្នុងលោកនេះមានវត្ថុគ្រប់គ្រាន់ តែយើងមានសេចក្ដីលោភលន់ខ្លួនឯង មិនស្គាល់លោក មិនដឹងភាសាលោក មិនដឹងអត្ថរបស់លោកថា វាមានការប្រែប្រួលទៅតាមធម្មជាតិរបស់វាគ្រប់វិនាទី ថាកាលណាវាកើតហើយ វាក៏ចាស់ ចាស់ហើយវាក៏ឈឺ កាលណាវាឈឺហើយ វាក៏ស្លាប់ ។

៧) ប្រសិនបើយើងជាមនុស្សឆ្លាតហើយ ត្រូវដាក់ចុះឲ្យអស់ រឿងល្អក៏ដាក់ចុះ រឿងក៏ដាក់វាចុះ រឿងដែលខ្លួនចូលចិត្តក៏ដាក់ចុះ ប្រៀបដូចយើងលែងចោលសត្វអាសិរ្ពិសដែលមានពិសដ៏ពន្លឹកនោះ ឲ្យវារទៅតាមសភាពរបស់វា វាក៏វារទៅទាំងដែលមានពិសក្នុងខ្លួនរបស់វានោះឯង ។

៨) យើងប្រាថ្នាចង់បានកន្ថោរមួយនេះ យើងលើកឡើង មានអារម្មណ៍ថាវាធ្ងន់ឡើង វាមានហេតុ ទម្ងន់កើតមានព្រោះអ្វី ប្រសិនបើមិនព្រោះតែយើងទៅលើកវា ប្រសិនបើយើងមិនទៅលើកវាទេ វាក៏មិនមានអ្វី បើមិនទៅលើក វាក៏ស្រាល អ្វីជាហេតុផល មើលប៉ុណ្ណេះក៏ដឹងបាត់ទៅហើយ មិនចាំបាច់ទៅរៀនពីណា បើយើងមិនតោងប្រកាន់អ្វី ហ្នឹងហើយជាហេតុផលនាំឲ្យទុក្ខកើត ប្រសិនបើយើងដាក់ចុះបាន ទុក្ខក៏មិនកើតដែរ ។

៩) យើងឃើញហើយថា ពែងមួយនេះ ខ្លួនយកទៅទុកដាក់ទីណា ក៏វាត្រូវតែបែកដែរ ចានមួយនេះ ខ្លួនយកទៅទុកទីណា ក៏ត្រូវតែបែក ប៉ុន្តែយើងត្រូវបង្រៀនក្មេងៗថា  លាងឲ្យបានស្អាត យកទៅឲ្យបានស្រួល យើងក៏ត្រូវបង្រៀនក្មេងៗយ៉ាងនេះ តាមការសន្មតយ៉ាងនេះ ដើម្បីយើងបានប្រើប្រាស់របស់របរទាំងនេះបានយូរ យើងចេះព្រះធម៌ យកព្រះធម៌មកប្រតិបត្តិ។ ប្រសិនបើរកឃើញថា អាមួយនេះបែកហើយ យើងប្រាប់ អើ ស្រេចតែវាទៅកូន ស៊ីហើយមិនចាំបាច់លាងវាទេ វាធ្លាក់ក៏ស្រេចតែវាទៅចុះ មិនមែនរបស់យើងទេ ទុកចោលទីណាក៏បាន វានឹងបែកស្រាប់ហើយ យ៉ាងនេះក៏ជាមនុស្សល្ងង់ពេក ។

ប្រសិនបើយើងជាអ្នកចេះសន្មត អានេះកាលណាវាឈឺ ក៏ត្រូវរកថ្នាំដង្កូវឲ្យវាលេប ពេលវាក្ដៅ ក៏រកទឹកងូតឲ្យវា ពេលវាត្រជាក់ ឲ្យរកភាពកក់ក្ដៅឲ្យវា ពេលវាឃ្លាន ក៏រកបាយទឹកឲ្យវាស៊ី តែឲ្យយើងដឹងថា ឲ្យបាយទឹកវាស៊ីផឹក វាក៏ស្លាប់ទៅដដែល ណាស់ហើយពេលនេះ សេចក្ដីស្លាប់វាមិនទាន់ដល់ ដូចពែងមួយនេះ វាមិនទាន់បែក ក៏ត្រូវរក្សាពែងមួយនេះឲ្យមានប្រយោជន៍នេះទុកសិនចុះ ។

១០) សន្មតថា ថ្ងៃនេះ អ្នកទាំងអស់គ្នារកប្រាក់បាន ១០០០០ រៀល ធម្មជាតិរបស់វាត្រឹមតែ ១០០០០រៀល នឹងគិតឲ្យបានច្រើនជាងនេះក៏មិនបាន  នឹងគិតចង់ឲ្យតិចជាងនេះក៏មិនបាន គេរកបាន ៥០០០រៀល ធម្មជាតិរបស់គេមានប៉ុណ្ណឹង រកមិនបាន ធម្មជាតិរបស់វាស្មើនឹងរកមិនបានហ្នឹងឯង រមែងប្រព្រឹត្តទៅតាមធម្មជាតិដែលវាមានគ្រប់យ៉ាង គ្រប់ទីកន្លែង ទុក្ខក៏មិនកើតមាន ព្រះធម៌បែបនេះប្រព្រឹត្តបដិបត្តិនៅកន្លែងណាក៏បាន ពេលណាក៏បាន អ្នកណាៗក៏អាចប្រតិបត្តិបាន ។ បតិបត្តិពេលណា ទីណា ទុក្ខក៏មិនកើតមានពេលនោះ ទីនោះដែរ ៕

ស. គន្លឹះភាវនា និងតាមក្លំមើលចិត្ត

Cr. គោលគំនិតល្អដើម្បីជីវិត 

S. fungdham.com

សាមគ្គីភាព

កិច្ចការផ្ទាល់ខ្លួន យើងអាចសម្រេចវាម្នាក់ឯងបាន តែកិច្ចការសង្គមទាមទារការចូលរួមពីមនុស្សទាំងអស់ក្នុងសង្គម។ សុភាសិតអាហ្វ្រិកពោលថា «ចង់លឿនទៅម្នាក់ឯង ចង់ទៅឆ្ងាយទៅទាំងអស់គ្នា»។

មនុស្សចៀសមិនផុតពីមានទំនាក់ទំនងគ្នាឡើយ ហើយកិច្ចការជាក្រុមរឹតតែពិបាកនឹងចៀសផុតណាស់។ អគារធំមួយពុំមែនសង់ដោយមនុស្សម្នាក់ គឺត្រូវមានមេជាងម្នាក់និងកូនជាងរាប់សិបនាក់ទៀត។ សម្បុកស្រមោចដ៏ធំមួយក៏ពុំមែនកើតបានដោយសារតែស្រមោចមួយក្បាលដែរ គឺមានការចូលរួមពីស្រមោចរាប់ម៉ឺនក្បាល។ តែសាមគ្គីភាពមិនអាចកើតមានបានទេ បើគ្មានគោលដៅរួមគ្នា គ្មានចិត្តគំនិតវេញធ្លុងចូលគ្នា គ្មានភាពស្មោះត្រង់នឹងគ្នា គ្មានការអធ្យាស្រ័យចំពោះគ្នា គ្មានការជួយជ្រោមជ្រែងគ្នា និងគ្មានយុត្តិធម៌ចំពោះគ្នា។

Cr. Yuong So Da

ឆន្ទៈក្នុងការងារ

ព្រះភិក្ខុបយុត្តោ ធ្លាប់មានថេរដីកាស្ដីពីរឿង ឆន្ទៈក្នុងការងារនេះទុកថា “ឆន្ទៈ” ក្នុងន័យងាយស្ដាប់គឺ ចូលចិត្ត ។ ក្នុងកិច្ចការនេះ មានលោកមួយអង្គសួរអ្នកដាក់ពាក្យធ្វើការថា តើអ្នកចូលចិត្តការងារនេះទេ? ពាក្យថា “ចូលចិត្ត” នេះមានន័យថា ចូលចិត្តត្រង់ប្រាក់ខែខ្ពស់ បានលុយច្រើន ធ្វើការងារសប្បាយមិនពិបាក មិនបាច់ហត់នឿយ ការងារងាយស្រួល និងមានពេលវេលាសម្រាកគ្រប់គ្រាន់ ចាត់ទុកថា ចូលចិត្តម្យ៉ាង។

មនុស្សម្នាក់ទៀតឆ្លើយថា “ចូលចិត្ត” តើចូលចិត្តយ៉ាងណា? ដែលចូលចិត្តការងារនេះ វាត្រូវជាមួយនឹងចំណេះជំនាញសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន ធ្វើហើយវាមានប្រយោជន៍ដល់សង្គមប្រទេសជាតិបាន ជាការងារមួយល្អ មានប្រយោជន៍យ៉ាងនេះយ៉ាងនោះ ចូលចិត្តព្រោះហេតុយ៉ាងនេះ។ នេះឯងជាពាក្យថា “ចូលចិត្ត” ក្នុងទីនេះសំដៅលើតណ្ហា និងឆន្ទៈ ប្រសិនបើចង់បានច្បាស់ជាងនេះ ត្រូវព្យាយាមឈ្វេងយល់ឲ្យបានស៊ីជម្រៅទៅលើពាក្យថា “ឆន្ទៈ” ក្នុងបរិបទសង្គមខ្មែរ។

ប្រសិនបើសួរថា ចុះការងារនេះអ្នកមានឆន្ទៈដែរទេ? មានន័យថា វាត្រូវជាមួយចំណេះជំនាញខ្លួន តើយើងអាចមើលឃើញពីអត្ថប្រយោជន៍របស់វាទេ? ត្រូវមើលប្រកបដោយបញ្ញា មិនមែនគ្រាន់តែថា វាមានប្រាក់ខែខ្ពស់ ស្រួលសប្បាយ សម្រាកបានច្រើន យ៉ាងនេះវាគ្រាន់តែជាអារម្មណ៍អាត្មានិយម នេះគឺហៅថាតណ្ហា ។ 

ប្រសិនបើមានឆន្ទៈដូចអ្វីដែលបានពោល យើងធ្វើការងារពិត ស្រឡាញ់ការងារមែនៗ ស្រឡាញ់នោះព្រោះមើលឃើញពីអត្ថប្រយោជន៍ថា ការងារនេះជាការងារជួយដល់សង្គម ហើយជួយអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិថែមទៀត ។ ប្រសិនបើវាមិនជួយអ្វីដល់សង្គមទេ ត្រូវព្យាយាមបណ្ដុះឆន្ទៈក្នុងផ្លូវមួយដែលខ្លួនគិតថា មានអត្ថប្រយោជន៍ក្នុងការអភិវឌ្ឍខ្លួនយើង ។ ពេលដែលយើងចូលទៅធ្វើកិច្ចការអ្វីមួយក៏ដោយ អត្ថប្រយោជន៍ម្យ៉ាងពីការងារនោះ មិនថាការងារនោះជាការងារអ្វីទេ មិនចូលចិត្ត ឬមិនក៏ដោយ វានឹងជួយយើងបានអភិវឌ្ឍខ្លួនឯង ដូចជា ការងារពិបាក វាជួយយើងបានកាន់តែប្រសើរឡើង គឺវាបានជួយបង្វឹកខ្លួនយើង ឲ្យកើតមានសតិបញ្ញា និងមានសមត្ថភាពផ្សេងៗទៀតជាច្រើន ។

ដូច្នេះ ប្រសិនបើមនុស្សមានឆន្ទៈល្មមបណ្ដុះឆន្ទៈបានល្អហើយ មានបំណងអ្វី ឬសិក្សាពេលនេះនឹងមានអារម្មណ៍ឌូតឡើង សូម្បីតែកិច្ចការនោះពិបាកយ៉ាប់ក៏ដោយ ក៏ខ្លួនចូលចិត្តធ្វើវាដែរ នេះចូលក្នុងគតិថា “រឹតតែពិបាក រឹតតែបានច្រើន” ។ អ្នកជឿដែរទេថា កាន់តែពិបាកកាន់តែបានច្រើន គឺបានជួយអភិវឌ្ឍខ្លួនឯងច្រើនជាងការងារនោះនឹងសម្រេច ជាងនោះ នឹងដើរទៅបានស្រួល យើងបានអភិវឌ្ឍខ្លួនឯងបានច្រើនឡើង ។ ប្រសិនបើការងារដែលយើងកំពុងធ្វើនោះ យើងមិនអាចមើលឃើញពីអត្ថប្រយោជន៍ដល់សង្គម ដល់ប្រទេសជាតិ តែយើងត្រូវធ្វើការងារបណ្ដុះឆន្ទៈឡើងក្នុងជ្រុងមួយថា វានឹងជួយឲ្យយើងបានអភិវឌ្ឍជីវិតរបស់យើង ព្រោះថាការងារនោះមានន័យម្យ៉ាង គឺជាចំណុចអភិវឌ្ឍជីវិតរបស់យើង ។

ការងារនេះស៊ីពេលច្រើននៃជីវិតយើង ដូចជាមួយថ្ងៃ ៨ម៉ោង គឺមួយភាគបីនៃថ្ងៃ នៅសល់ ១៦ម៉ោងទៀត អង្គុយខ្លះ ដើរខ្លះ អស់ច្រើនទៀត ព្រោះដូច្នោះយើងនឹងយកអ្វី ក៏ត្រូវយកពេល ៨ ម៉ោងនេះ កុំឲ្យខាតទៅទទេៗ ប្រសិនបើយើងវីវក់កើតទុក្ខបង្ខំចិត្តជាមួយការងារនេះ យើងនឹងខាតមួយថ្ងៃ ៨ ម៉ោងទទេៗ ហើយជីវិតយើងពោរពេញដោយទុក្ខកង្វល់ជាប់មិនលែង ។

ដូចនេះ យើងត្រូវព្យាយាមប្រញាប់បណ្ដុះឆន្ទៈឡើងឲ្យឃើញពីអត្ថប្រយោជន៍ដែលស្រឡាញ់ការងារនោះឲ្យបាន ហើយយើងក៏ប្រាប់ខ្លួនឯងថា ការងារនេះយើងធ្វើចុះ យើងនឹងបានអភិវឌ្ឍខ្លួនឯង អភិវឌ្ឍទស្សនវិស័យ អភិវឌ្ឍសមត្ថភាពក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហា អភិវឌ្ឍបញ្ញា អភិវឌ្ឍចិត្តគំនិតឲ្យមានភាពអត់ធ្មត់ ឲ្យមានសេចក្ដីព្យាយាម ឲ្យចេះគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង ឲ្យមានសតិ មានសមាធិជាដើម។ ការងារគ្រប់យ៉ាងយកមកប្រើអភិវឌ្ឍន៍ខ្លួនយើងបានទាំងអស់ យ៉ាងហោចទៅ ក៏វាបានជួយអភិវឌ្ឍខ្លួនឯងដែរ ។ ប្រសិនបើមានឆន្ទៈយ៉ាងនេះ ធ្វើការងារអ្វីក៏មានន័យ និងមានសេចក្ដីច្រើនឡើង ៕

Cr. គោលគំនិតល្អដើម្បីជីវិត

ការពិចារណាវិថីចិត្ត

ការកែលំអរវិថីចិត្ត ចាំបាច់ណាស់ត្រូវការភាពរឹងមាំ ។ ការអង្គុយត្រួតពិនិត្យសង្កេតមើលចិត្តត្រូវត្រួតពិនិត្យសង្កេតឲ្យមែនទែន វិថីរបស់ចិត្តនឹងធ្វើដំណើរទៅគ្រប់វិថី មិនថាយប់ឬថ្ងៃ សូម្បីតែខ្លួនដេកលក់ក៏មានយល់សប្ដិដែរ។ ទាំងនេះសុទ្ធតែជាវិថីរបស់ចិត្តដែលត្រាច់រង្គាត់គ្រប់ពេលវេលាទាំងអស់។ ប្រសិនបើជាយោគីវចរអ្នកប្រតិបត្តិកំចាត់បង់គ្រឿងភ័យដល់ចិត្ត ព្រមទាំងជាអ្នកដឹងទាន់វិថីចិត្តរបស់ខ្លួនហើយ ត្រូវធ្វើជាអ្នកសង្កេតមើលចិត្តនេះ។

ដូច្នេះ ការចម្រើនភាវនា ទើបជាវិធីល្អបំផុត ដែលអាចនឹងទទួលដឹងរឿងវិថីចិត្តរបស់ខ្លួនថា វាត្រាច់ចរទៅផ្លូវខុសឬក៏ផ្លូវត្រូវ ដើរមួយជំហានត្រូវគិតមួយជំហាន គិតទៅរកផ្លូវធម៌ ឬគិតទៅរកផ្លូវលោក ដើម្បីជាការពូនសន្សំកិលេសមកឲ្យចិត្ត យើងត្រូវសង្កេតតាមរបៀបនេះឯង។

ប្រសិនបើជាអ្នកត្រូវការធម៌ជាគ្រឿងលាងជម្រះចិត្ត ត្រូវមើលវិថីដើររបស់ចិត្តប្រកបព្រមដោយសតិបញ្ញា និងដោយសេចក្ដីព្យាយាម។ រឿងនេះព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ទ្រង់យាងមកយ៉ាងនេះ សាវ័កទាំងឡាយក៏ធ្លាប់បាននិមន្តមកយ៉ាងនេះ គ្រូអាចារ្យដែលមានឈ្មោះល្បីល្បាញក៏ធ្លាប់បានអប់រំពួកយើងមកទល់ឥឡូវនេះ លោកក៏ប្រតិបត្តិឬសង្កេតពិនិត្យមើលវិថីផ្លូវដើររបស់លោកមកយ៉ាងនោះដូចគ្នា មិនដូច្នោះទេ ក៏មិនដឹងវិថីចិត្តដូចគ្នា។

បើដើរទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ ក៏ត្រូវគិតទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ នឹងគិតរឿងរាប់រយជំពូកក៏ដោយ យើងក៏អាចដឹងបានថា ជាផ្លូវល្អ ឬអាក្រក់ យើងគ្រាន់តែដឹងថា បណ្ដោយទៅតាមអំពើចិត្តដែលវាគិតទៅប៉ុននោះ នៅត្រង់នេះហើយ ផលប្រយោជន៍ដែលប្រាកដឡើងនោះ វាមិនមាន មានតែភាពក្ដៅក្រហាយ។

បើបានអង្គុយថ្ងៃនេះហើយ ថ្ងៃក្រោយក៏ហើយ ថ្ងៃនេះងងឹត ថ្ងៃក្រោយក៏ភ្លឺ ខ្លួនក៏រអ៊ូរជានិច្ចថា ចិត្តរបស់ខ្លួននេះទន់ជ្រាយ ចិត្តរបស់ខ្លួននេះគ្មានក្ដីសេចក្ដីសុខ គ្មានផាសុក ពីព្រោះការប្រតិបត្តិខ្លួនឯងមិនសមតុល្យនៃហេតុ ដែលគួរធ្វើចិត្តឲ្យមានសេចក្ដីចម្រុងចម្រើន ឬស្រួលសប្បាយក្នុងខ្លួនបាន ទើបរកភាពស្ងប់ត្រជាក់នេះមិនបាន នេះហើយជាប្រការនាំឲ្យយើងមកប្រតិបត្តិគិតពិចារណាវិថីចិត្តនោះ ។

Cr. គោលគំនិតល្អដើម្បីជីវិត 
រូបភាព ផេកវត្តបទុបវតី

តើខ្ញុំរស់នៅលើលោកដើម្បីអ្វី ?

ឃើញអ្នកសរសេរកាន់តែច្រើន ស្របពេលឃើញអ្នកនិយាយកាន់តែច្រើន ហើយក៏ស្របពេលដែលខ្ញុំកាន់តែដឹងថាខ្លួននៅល្ងង់ ល្ងង់ព្រោះសង្គមសំបូរមនុស្សបង្អួតចំណេះ ។ អ្នកខ្លះចេះត្រឹម ក តែនិយាយដល់ ខ ។ អ្នកខ្លះទៀតចេះត្រឹម ក តែអាចអប់រំមនុស្សដែលមិនចេះអ្វីសោះរហូតពួកគេអាចរកឃើញតម្លៃល្អជាងមនុស្សដែលមានចំណេះដឹងកម្រិត ខ ។

សូក្រាតបង្រៀនថា " ស្គាល់ខ្លួនឯង គឺជាមនុស្សឆ្លាតបំផុត " តែខ្ញុំស្គាល់មនុស្សកាន់តែច្រើន ខ្ញុំកាន់តែដឹងថាខ្លួនល្ងង់ ។ កាន់តែដឹថាខ្លួនល្ងង់ ខ្ញុំស្គាល់ខ្លួនឯងកាន់តែច្បាស់ ។ ស្គាល់កាន់តែច្បាស់ ខ្ញុំកាន់តែដឹងថាមានរឿងជាច្រើន ដែលមនុស្សជាច្រើនមិនដែលដឹង ហើយមានចំណេះដឹងខ្លះ វាមិនបានឋិតក្នុងកម្រិតខួរក្បាលទេ តែត្រូវប្រើចិត្តទៅពាល់។ មានតែអ្នកពាល់ទេ ទើបយល់ពីជម្រៅនៃធម្មជាតិពិតប្រាកដ ។ យល់ច្បាស់ពីជ្រៅធម្មជាតិ យើងនឹងដឹងកាន់តែច្បាស់ថាអ្វីមានតម្លៃ អ្វីអត់តម្លៃ ហើយក៏កាន់តែដឹងថា អ្វីដែលយើងគួរលះបង់ដើម្បីវា និងអ្វីដែលមិនគួរឲ្យតម្លៃ ។ ស្គាល់ពីជម្រៅធម្មជាតិ យើងនឹងដឹងថាយើងមកពីណា ហើយរស់នៅទីនេះដើម្បីអ្វី ? មិនមែនដើម្បីទ្រព្យ មិនមែនដើម្បីភាពអស្ចារ្យ ប៉ុន្ដែគឺដើម្បីអ្វីដែលយើងយល់ថាមានតម្លៃ ហើយអ្វីៗទាំងនោះ គឺជាការកំណត់ពីធម្មជាតិ ដែលមិនមែនមនុស្សគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែដឹង ។

ក្នុងសម័យកាលនៃការប្រជែង មានតែមនុស្សដែលមិនប្រជែងទេ ទើបជាអ្នកឈ្នះ ពិតប្រាកដ ។ កំពូលមហាសេដ្ឋីអាមេរិក លោក ប៊ីលហ្គែត បានបង្ហើបថា " ចង់ជោគជ័យក្នុងជីវិត កុំធ្វើការយកបរិមាណ តែត្រូវធ្វើការយកគុណភាព " ព្រះពុទ្ធក៏ទ្រង់សម្ដែងថា " សត្រូវដ៏សាហាវ គឺចិត្តច្របូកច្របល់ " ។ ចង់ឈ្នះកុំប្រជែងឈ្នះ តែត្រូវប្រជែងយកគុណតម្លៃ ។ ចង់ក្លាយជាមនុស្សមានតម្លៃ ត្រូវហ៊ានលះបង់ដើម្បីបង្កើតតម្លៃ ។ មិនថាក្នុងបរិបទណាទេមនុស្សមានតម្លៃ គឺជាមនុស្សដែលមានគុណតម្លៃក្នុងចិត្តអ្នកដទៃ ហើយមនុស្សដែលលះបង់ដើម្បីគុណតម្លៃ គឺតែងតែមានជីវិតរស់នៅដ៏មានតម្លៃជានិច្ច ។

ខ្ញុំមិនប្រជែងធ្វើមនុស្សមានតម្លៃទេ តែខ្ញុំចង់ធ្វើជាមនុស្សដែលអាចដកដង្ហើមបានស្រួល និងអាចរស់នៅសុខសប្បាយដល់ចាស់ ព្រោះថាមនុស្សខ្លះ ប្រហែលគ្មានសំណាងនេះទេ ដោយសារមនុស្សជាច្រើនបានប្រើជីវិតរបស់គេបញ្ច្រាស់ធម្មជាតិ ។ មានតែមនុស្សដែលមានបញ្ញាប៉ុណ្ណោះ ទើបឈ្នះរនាំងជីវិត ។ គេអាចមិនមែនជាអ្នកសរសេរ អ្នកនិយាយ ឬមនុស្សមានតម្លៃ តែគេអាចជាមនុស្សស្ងប់ម្នាក់ ដែលរស់នៅដើម្បីអ្នកដទៃដ៏ស្ងៀមស្ងាត់ ។ ខ្ញុំប្រើពាក្យគេ និងខ្ញុំ តែគេមិនមែនខ្ញុំទេ ៕

Cr. Sun Veasna

លុបពាក្យថាមិនអាចចេញ

ពីកុមារធម្មតាម្នាក់ក្លាយទៅជាកំពូលមនុស្សក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោក ពុំមែនជារឿងងាយស្រួលទេ ប៉ុន្តែអធិរាជ ណាប៉ូលេអុង បូណាប៉ាត (Napoleon Bonaparte) អាចធ្វើទៅបានដោយគ្មាននរណាអាចបដិសេធបានចំពោះសមិទ្ធផលដ៏សម្បើមរបស់គាត់។ កិច្ចការដែលគាត់ធ្វើនីមួយៗសុទ្ធតែទទួលបានមកដោយការចំណាយយ៉ាងគួរឲ្យខ្លាច និងសឹងតែមិនអាចមានជីវិតមកវិញផងក៏មាន។

ការណ៍នេះ ក៏ព្រោះតែជំនឿចិត្តយ៉ាងរឹងមាំចម្លែករបស់គាត់តែម្ដង គឺថាគាត់មិនដែលនិយាយពាក្យថា «មិនអាច» (Can't) ឡើយ ដូចពាក្យសម្ដីមួយឃ្លាដែលគាត់បានពោលហើយក្លាយជាភាសិតដ៏ល្បីល្បាញក្នុងសម័យកាលក្រោយមកទៀតយ៉ាងដូច្នេះថា «មិនអាចទៅរួច គឺជាពាក្យដែលមានតែនៅក្នុងវចនានុក្រមរបស់មនុស្សល្ងង់តែប៉ុណ្ណោះ។» (Impossible is a word to be found only in the dictionary of fools.)

បើមនុស្សគ្រប់គ្នាប្រកាន់យកឃ្លាសម្ដីនេះមកប្រតិបត្តិ នោះលទ្ធផលនៃកិច្ចការដែលជាគោលដៅរបស់យើងច្បាស់ជាស្ថិតនៅក្នុងរង្វង់នៃជ័យជម្នះ។ ចុះឧបមាថាបើសិនជាប្រើឃ្លានេះរួច ត្រូវបរាជ័យវិញ? ហឹស! គ្មានអ្វីគួរឲ្យអាម៉ាស់សោះ ផ្ទុយទៅវិញ នោះគឺជាបរាជ័យយ៉ាងល្អមើលនិងគួរឲ្យកោតសរសើរបំផុត។ វាប្រសើរជាងមនុស្សដែលមិនដែលធ្លាប់ស្គាល់រសជាតិបរាជ័យទៀតផង។ គ្រាន់តែកុំច្រឡំថា ការប្ដេជ្ញាតស៊ូជម្នះក្នុងការប្រព្រឹត្តរឿងអាក្រក់ៗក្នុងសង្គម គឺជាការតាំងចិត្តដ៏ប្រពៃ ឬជាការឈ្លាសវៃក្នុងការលុបពាក្យថា «មិនអាច» ចេញឲ្យសោះ។

តើភ្នំ ឬសមុទ្រ ព្រះអាទិត្យឬផែនដី... ដែលធំជាងគេក្នុងលោកនោះ? ខ្ញុំថាមិនមែនដូច្នោះទេដឹង។ «ចិត្តមនុស្ស» ទៅវិញទេដែលធំលើសវត្ថុទាំងអស់នោះនាចក្រវាឡយើងនេះ។ រាងកាយមនុស្សមិនធំលើសដំរីទេ តែទំហំដួងចិត្តវិញធំហួសនឹងបរិយាយបាន។ រាល់ពេលនរណាជឿយ៉ាងមុតមាំថាដៃជើងរបស់គេអាចធ្វើទៅរួច គេកម្រអស់សង្ឃឹមដោយសារតែជំនឿនោះណាស់ សំខាន់ឲ្យតែជាជំនឿនៅក្នុងកិច្ចការដែលត្រឹមត្រូវ។ តែនរណាដែលចូលចិត្តពោលមកកាន់ខ្លួនឯងថា «ការងារនេះខ្ញុំមិនអាចធ្វើកើតទេ» អ្នកនោះនឹងទទួលបានបរាជ័យជារង្វាន់ ទាំងដែលមិនទាន់បានចាប់ផ្ដើមម្ល៉េះ ហើយវាក៏ជាភាពអាម៉ាសដែលសាកសមសម្រាប់ឋានៈដូចជារូបគេហើយ។

Cr. Yuong So Da

គំនិតគួរពិចារណាខ្លឹមសារនៃជីវិត (១៣៦)

“…មនុស្សមិនឆ្លាតរក្សាចិត្ត ទើបយោលយោកទៅតាមអារម្មណ៍

ឧបមាដូចទឹកភ្លៀង ជាទឹកស្អាត វាមានភាពថ្លាស្អាតជាប្រក្រតី

ប្រសិនបើយើងយកពណ៌ខៀវ ក្រហមដាក់ចូលទៅ

ទឹកក៏ប្រែពណ៌ទៅតាមការដាក់ពណ៌នោះៗ ។

ចិត្តរបស់យើងក៏ដូចគ្នា

ដូច្នោះហើយ ពេលណាវាត្រូវអារម្មណ៍ជានិដ្ឋារម្មណ៍មកប៉ះត្រូវ

ចិត្តក៏ត្រេកអរសប្បាយទៅ

ពេលណាវាត្រូវអារម្មណ៍ដែលជាអនិដ្ឋារម្មណ៍មកប៉ះត្រូវ

ចិត្តក៏ប្រែជាកើតទុក្ខទោមនស្សទៅ។

ប្រៀដូចជាស្លឹកឈើ ដែលត្រូវខ្យល់បក់

វាក៏យោលយោក ឲ្យនឹងថ្កល់មិនបាន ។

ផ្កា ផ្លែឈើទាំងឡាយ វាត្រូវខ្យល់ដូចគ្នា

ពេលណាត្រូវខ្យល់បោកបក់ វាក៏ត្រូវធ្លាក់ជ្រុះមកដី

មិនអាចនៅក្ដិបផ្លែទុំបាន។

ចិត្តរបស់មនុស្សយើងក៏ដូចគ្នា

ត្រូវអារម្មណ៍មកប៉ះផ្ទប់ ត្រូវអារម្មណ៍មកឆាបឆក មកទាញទៅ

ក៏ធ្លាក់ចុះ ដូចគ្នានឹងផ្លែផ្កាឈើនោះដែរ…”។

Cr.គោលគំនិតល្អដើម្បីជីវិត

រឿងនិទានមិត្តល្អ

នៅវេលារសៀលមួយ មានពពែមួយក្បាលកំពុងរត់លេងលើជម្រាលភ្នំ ស្រាប់តែមានឆ្កែចចកមួយក្បាលលោតចេញពីដើមឈើបម្រុងនឹងស៊ីពពែនោះ។

ពពែ ខំរត់ផង យកស្នែងតតាំងផង ស្រែកខ្លាំងផងដើម្បីឱ្យមិត្តភក្ដិមកជួយ…។ គោ ក្រឡេកទៅឃើញចចកក៏រត់បាត់ទៅ...។ សេះ ឱនមើលឃើញចចកក៏ដាក់មេផាយបាត់ទៅ...។ សត្វលាបានឈប់បន្តិច ដឹងថាមានចចកក៏លួចចុះពីភ្នំស្ងាត់ៗបាត់ទៅ...។ ជ្រូក ដើរកាត់ គ្រាន់តែឃើញចចកបោលចុះពីភ្នំបាត់ទៅ...។ ទន្សាយ គ្រាន់តែស្តាប់ឮថាចចករត់លឿនដូចជាព្រួញបាត់ស្រមោលឈឹងទៅ...។ ឆ្កែ នៅឯជើងភ្នំ គ្រាន់តែឮសំឡេងពពែស្រែកសុំជំនួយភ្លាម ក៏ប្រញាប់រត់ឡើងភ្នំទៅជួយមិត្តដោយមិនគិតពីគ្រោះថ្នាក់អ្វីទាំងអស់ លោតទៅខាំបំពង់កចចក ចចកឈឺក៏ស្រែកយ៉ាងខ្លាំង ឆ្លៀតពេលឆ្កែកំពុងដង្ហក់ ក៏រត់គេចខ្លួនទាំងភ័យខ្លាចបាត់ទៅ។

ពពែ ត្រឡប់ដល់ផ្ទះវិញ មិត្តភក្ដិទាំងអស់បាននាំគ្នាមកសួរសុខទុក្ខ ។ គោ និយាយថា " ម៉េចមិនប្រាប់ខ្ញុំ ស្នែងរបស់ខ្ញុំអាចចាក់ពោះវាឱ្យធ្លាយចេញពោះវៀនមកក្រៅបានណា៎! " ។ សេះថា "ម៉េចមិនប្រាប់ខ្ញុំ ជើងខ្ញុំអាចធាក់វាឱ្យធ្លាយខួរបានណា៎! "។ សត្វលាស្រែកឡើងថា "ម៉េចមិនប្រាប់ខ្ញុំ សំឡេងខ្ញុំអាចធ្វើឱ្យវាភ័យបែកប្រមាត់បានណា៎! " ។ ជ្រូកថា " ម៉េចមិនប្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំនឹងឈ្មុសវាឱ្យរមៀលធ្លាក់ពីលើភ្នំបានណា៎! "។ ទន្សាយថា "ម៉េចមិនប្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំរត់បានលឿនអាចទៅផ្តល់ដំណឹងឱ្យបងប្អូនយើងដឹងបានណា៎! " ។ ពួកគេនាំគ្នាស្រែកឆោឡោម្តងម្នាក់ គឺមានតែសត្វឆ្កែទេដែរនៅស្ងៀមមិននិយាយាអ្វី។

តម្លៃអប់រំ៖ មិត្តភាពពិតប្រាកដមិនត្រូវការសម្តីអែបអបនោះទេ ។ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលចាំបាច់គឺនឹងហុចដៃចាំជួយទាញយើង ។ ជួនកាលអ្នកដែលធ្វើឱ្យយើងសប្បាយចិត្តរាល់ថ្ងៃនេះ ខ្លះក៏មិនប្រាកដថាគេជាមិត្តពិតប្រាកដរបស់យើងដែរ ។ មនុស្សខ្លះ បានតែសម្ដីគ្មានសាច់ការណ៍ទេ ហើយមនុស្សខ្លះទៀតបានតែអែបអបយើង ដល់យើងមានទុក្ខលំបាក ក៏បាត់សូន្យឈឹង ។ មិត្តភាពដែលបានពីការសម្ដែង វានឹងរលាយបាត់នៅពេលដែលយើងមានទុក្ខលំបាក ។ ប៉ុន្ដែមិត្តភាពដែលបានមកពីចិត្តបរិសុទ្ធ វានឹងធ្វើឲ្យយើងកក់ក្ដៅក្នុងជីវិត ៕

Cr. ប្រាជ្ញាជីវិត

ទស្សនវិស័យសម្តេចសង្ឃរាជជួនណាត

“មនុស្សខ្លាំងពុំដែលមានចរិតផ្ញើវាសនាលើអ្នកដទៃទេ ហើយប្រទេសខ្លាំង គឺរឹងរឹតតែពុំអាចផ្ញើវាសនាលើប្រទេសដទៃបានដែរ”។

សង្គមមួយខ្លាំង គឺដោយសារមានមនុស្សក្នុងសង្គមខ្លាំង។ មនុស្សខ្លាំង គឺជាមនុស្សដែលមានការអប់រំខ្ពស់។ ការអប់រំដែលត្រឹមត្រូវ គឺត្រូវបង្រៀនមិនត្រឹមតែចំណេះជំនាញប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងត្រូវបង្វឹកបណ្តុះលើក្រមសីលធម៌ផងដែរ។ ទស្សនវិទូក្រិច ប្លាតុង (Plato) និយាយថា “ចំណេះដឹងនឹងក្លាយជាឥតប្រយោជន៍ បើគោលបំណងនៃចំណេះដឹងខុសគោលការណ៍សីលធម៌”។ ត្រឹមតែមានចំណេះ គឺនៅពុំទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ តែត្រូវមានចំណេះដឹងខាងបង្រួបបង្រួមមនុស្ស ទើបហៅថាខ្លាំងពិតប្រាកដ និងខ្លាំងបានយូរអង្វែង។ តើយើងអាចរៀនអ្វីខ្លះពីបុព្វបុរសខ្មែរ ជាពិសេសអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរនាស.វទី២០?

យុវជនខ្មែរទាំងអស់បានដឹងថាខ្មែរពីអតីតកាលជាពូជខ្លាំង ពូជអ្នកចម្បាំង តែមនុស្សទាំងអស់ពុំដឹងពីរបៀបខ្លាំងថាត្រូវធ្វើបែបណាឡើយ។ ក្នុងបទ “ពង្សាវតារខ្មែរ” បានឱ្យតម្លៃខ្លាំងទៅលើ “ការស្គាល់ខ្លួនឯងរបស់ជាតិសាសន៍មួយ”។ តើសាសន៍នេះជានរណា? មកពីណា? ធ្លាប់ជានរណា? រុងរឿងប៉ុនណា? ក្នុងទំនុកច្រៀងនេះ អ្នកប្រាជ្ញខ្មែរបានដាស់ព្រលឹងខ្មែរថា “[…] ខ្មែរអើយ ចូរស្តាប់សាវតារ ដែលបានចរចា បញ្ជាក់ប្រាប់ថាពូជខ្មែរថ្កើង”។ អារីស្តូតពោលថា “ការស្គាល់ខ្លួនឯង គឺជាការចាប់ផ្តើមឡើងនៃបញ្ញាញាណ”។ តើត្រូវធ្វើបែបណាដើម្បីស្គាល់ខ្លួនឯង? សូក្រាតឆ្លើយថា “ដើម្បីស្គាល់ពីខ្លួនឯង យើងត្រូវប្រើវេលាពិចារណាស្វែងរកខ្លួនឯង”។ យុវជនខ្មែរត្រូវគិតឡើងវិញថា តើដើមកំណើតខ្មែរជានរណា? ខ្មែរខ្លាំងដោយសារអ្វី? ហើយបែកបាក់សាមគ្គីដោយសារអ្វី? ហើយក្នុងនាមជាយុវជនជំនាន់ថ្មី តើគួរត្រូវធ្វើអ្វីបន្តទៀត? ចុងបញ្ចប់នៃបទពង្សាវតារខ្មែរ បានបញ្ចប់ដោយឃ្លាថា “តាំងចិត្តឱ្យមាំ ខិតខំប្រឹងវេញ សាមគ្គីជាតិយើង ក្នុងចិត្តតម្កើង តម្លៃខ្មែរយើង […]”។ ដូច្នេះ តើយើងគួរឱ្យតម្លៃខ្មែរគ្នាឯង ឬឱ្យតម្លៃបរទេស? តើយើងត្រូវស្រឡាញ់បរទេស ឬស្រឡាញ់ខ្មែរ? ជាដំបូង តើយើងត្រូវសាមគ្គីជាមួយបរទេស ឬសាមគ្គីជាមួយខ្មែរគ្នាឯង? តើការស្រឡាញ់របស់យើង ត្រឹមតែពាក្យសម្តី ឬទង្វើធ្វើជាក់ស្តែង?

ចម្លើយ គឺយើងគួរតែស្រឡាញ់ខ្មែរជាងស្រឡាញ់បរទេស។ ជាធម្មជាតិរបស់មនុស្ស ដំបូងគឺខ្លួនឯងនិយម។ បន្ទាប់មក គឺជាតិនិយម។ ចុងក្រោយ គឺអន្តរជាតិនិយម។ ទ្រឹស្តីពុទ្ធនិយមបានបង្ហាញថា “បើយើងពិតជាស្រឡាញ់ខ្លួនយើងមែន យើងនឹងពុំធ្វើឱ្យអ្នកដទៃឈឺចាប់ដោយសារយើងឡើយ”។ នៅក្នុងទ្រឹស្តីព្រាហ្មណ៍ “បើឱ្យជ្រើសរើសរវាងខ្លួនឯងនិងជាតិ គឺមនុស្សត្រូវសុខចិត្តលះបង់ខ្លួនឯងដើម្បីឱ្យជាតិរស់”។ នៅជំនាន់អាឡិចសង់ដឺក្រេត (Alexander the great) ឈ្លានពានឥណ្ឌា មានអាចារ្យព្រាហ្មណ៍ម្នាក់និយាយថា “លះបង់មនុស្សម្នាក់ ដើម្បីប្រយោជន៍គ្រួសារ។ លះបង់គ្រួសារ ដើម្បីប្រយោជន៍ភូមិស្រុក។ លះបង់ភូមិស្រុក ដើម្បីប្រយោជន៍សង្គមជាតិ”។ មហាត្មៈ គន្ធី (Mahatma Gandhi) បាននិយាយឃ្លាស្រដៀងថា “យើងត្រូវតែហ៊ានស្លាប់ ដើម្បីឱ្យគ្រួសាររស់ ហើយគ្រួសារត្រូវតែហ៊ានស្លាប់ ដើម្បីឱ្យជាតិរស់”។ នេះជាតួនាទី និងកតព្វកិច្ចរបស់មនុស្សក្នុងសង្គមដែលត្រូវថែរក្សាជាតិឱ្យបានរុងរឿង។

មនុស្សម្នាក់កើតលើផែនដីនេះ ត្រូវដឹងគុណរឿងពីរយ៉ាង៖ ទីមួយគឺជាតិ ដែលជាម្តាយធំ និងទីពីរគឺម្តាយតូច ដែលជាម្តាយបង្កើត។ ក្នុងបទ “ជនជាតិខ្មែរ” ដែលជាព្រះរាជនិពន្ធដោយសម្តេចសង្ឃរាជជួន ណាត បានសរសេរថា “ជនជាតិខ្មែរកើតនៅលើដីខ្មែរ យើងត្រូវខំថែជាតិឱ្យបានរុងរឿង”។ ជាទូទៅ មុននឹងសត្រូវបំបែកសង្គម គឺត្រូវបំបែកបំបាក់មនុស្សក្នុងសង្គមឱ្យវិលវល់វក់វីស្អប់គ្នាសិន។ តើបំបែកយ៉ាងម៉េច? ទីមួយគឺ អ្នកចេះដឹងនិងមនុស្សទូទៅនឹងក្លាយទៅជាបុគ្គលអសីលធម៌ ដែលពេញពោរដោយសេចក្តីប្រមាថលើអ្នកដទៃ និងប្រើអារម្មណ៍និយមក្នុងការសម្រេចសេចក្តី។ ទីពីរគឺ អ្នកនយោបាយ នឹងក្លាយទៅជាបុគ្គលខ្វះគោលការណ៍គ្រប់គ្រាន់ក្នុងការធ្វើនយោបាយ (អំពើបាបក្នុងសង្គមដែលមហាត្មៈគន្ធីបានលើកឡើងគឺ នយោបាយដោយគ្មានគោលការណ៍ ឬ Politics Without Principle)។ អ្នកនយោបាយ បានក្លាយទៅជាមេដឹកនាំបញ្ឆេះកំហឹងហិង្សាដល់មហាជនតាមរយៈពាក្យសម្តីវាយប្រហារគ្នា និងជេរប្រមាថប្រទេចគ្នា។ ទីបីគឺ បរទេសនិយម ដែលសម្តេចសង្ឃរាជជួន ណាត ពោលថា “កុំឱ្យបរទេស គេមកបង្វែរ ឱ្យខ្មែរនិងខ្មែរបែកបាក់សាមគ្គី។ ថ្វីបើគេហ៊ានចំណាយ ប្រាក់កាសចាយហូរហៀរយ៉ាងណា ចូរកុំភ្លេចកេរ្តិ៍ឈ្មោះខេមរា [...]”។

យុវជនខ្មែរគួរដឹងថា “រឿងចាស់ ជារឿងចាស់ ពីព្រោះគ្មានបុគ្គលអស្ចារ្យណាម្នាក់អាចកែប្រែអតីតកាលបានឡើយ។ ប៉ុន្តែ យើងថ្មី របៀបថ្មី គឺត្រូវចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃនេះ។ អ្នកដទៃមិនយល់ ជារឿងរបស់អ្នកដទៃ”។ អ្នកនិពន្ធប្រលោមលោកម្នាក់បានពោលថា “មនុស្សដែលអាចគ្រប់គ្រងអតីតកាលបានល្អ គឺប្រៀបបាននឹងអាចគ្រប់គ្រងអនាគតកាលបាន។ មនុស្សដែលអាចគ្រប់គ្រងបច្ចុប្បន្នបានល្អ គឺនឹងអាចបង្កើតអតីតកាលល្អ”។ ម្សិលមិញ គឺជាអតីតកាលនៃថ្ងៃនេះ។ ថ្ងៃនេះ គឺជាអតីតកាលនៃថ្ងៃស្អែក ហើយថ្ងៃស្អែក គឺជាអនាគតកាលនៃថ្ងៃនេះ។ ម្សិលមិញគឺជាថ្ងៃនេះ ថ្ងៃនេះគឺជាថ្ងៃនេះ ហើយថ្ងៃស្អែកគឺជាថ្ងៃនេះ ពីព្រោះឱ្យតែយើងគ្រប់គ្រងថ្ងៃនេះឱ្យបានល្អបំផុត នោះអតីតកាលនិងអនាគតកាល នឹងល្អជានិច្ចដូចគ្នា។ គ្រប់គ្រងថ្ងៃនេះឱ្យល្អ គឺមានន័យថាបានបង្កើតអតីតកាលល្អ ហើយក៏មានន័យថាកំពុងបានរៀបចំអនាគតកាលយ៉ាងល្អប្រសើរដែរ។ ប្រឹងរៀន មានសីលធម៌ សាមគ្គី៕

___

Cr. ប្រតិទិនទស្សនៈ ២២២ថ្ងៃ