រៀនដោយគ្មានការគិតនិងគិតដោយគ្មានការរៀន

ខុង ជឺ (Confucius) ពោលថា “បើបណ្តោយឱ្យជនណាម្នាក់រៀនដោយគ្មានការគិត គឺជាការខាតពេលវេលា តែបើឱ្យជននោះគិតដោយគ្មានការរៀន គឺជាការខាតបង់ធនធានមនុស្ស”។ ចំណេះវិជ្ជាងាយស្រួលរកនិងងាយស្រួលផ្តល់ឱ្យ តែបើសាបព្រោះចំណេះដឹងខុស សាបព្រោះលើមនុស្សខុស គឺជាការខាតបង់ទាំងពេលវេលា ព្រមទាំងបំផ្លាញឬបានសាបព្រោះគ្រោះកាចដល់សង្គមទៀតផង។

គំនិតល្អនាំឱ្យមានអារម្មរណ៍ល្អ។ អារម្មណ៍ល្អនាំឱ្យធ្វើសកម្មភាពល្អ។ បើធ្វើសកម្មភាពល្អនាំឱ្យទទួលផលល្អទាំងយើងទាំងគេឬក៏ថាឈ្នះ-ឈ្នះ។ មានគំនិតអស្ចារ្យនឹងបង្កើតភាពអស្ចារ្យ រីឯគំនិតអស្ចារ្យកើតចេញពីប្រឹងប្រែងរៀនសន្សំយ៉ាងអស្ចារ្យ។ បើគ្មានការសិក្សាទ្រឹស្តី និងការពិសោធទេ គឺមនុស្សខ្វះព័ត៌មាន។

បើកាលណាខ្វះព័ត៌មាន គឺស្មើនឹងគ្មានចំណេះដឹង។ ការចងចាំបូកនឹងយល់ គឺស្មើនឹងចេះ។ ប៉ុន្តែបើយល់ហើយមិនចងចាំ ស្មើនឹងមិនចេះ ឬបើចងចាំ តែមិនយល់ ក៏ស្មើនឹងមិនចេះដូចគ្នាដែរ។ អ្នកប្រាជ្ញម្នាក់និយាយថា “ការអប់រំមិនអាចឱ្យយើងគ្រប់គ្នាក្លាយជាអ្នកដឹកនាំបានមែនពិត តែវាពិតជាអាចប្រាប់យើងឱ្យដឹងថាតើបុគ្គលប្រភេទណាដែលយើងគួរដើរតាម”។ បើយើងយល់ថាភាពល្ងង់ខ្លៅ ឬអវិជ្ជាគ្មានតម្លៃ នោះចូរយើងប្រឹងប្រែងសំដៅទៅរកវិជ្ជាដែលមានតម្លៃកាត់ថ្លៃពុំបាននោះចុះ៕

__

 Cr. ប្រតិទិនទស្សនៈ៣៦៥ថ្ងៃ