អំណាននិងអំនួត ​

​គ្មានអ្វី​ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​មនុស្ស​ធ្លាក់​ជ្រោះ​ ​ក្រៅតែ​ពី​ការ​ឡើង​ខ្ពស់​ពេក​នោះ​ទេ​។​ ​នេះ​មានន័យថា​ ​“​បើកាលណា​កំពុង​ ​គឺ​ដឹង​តែ​កំពប់​”​។​ ​គ្មានអ្វី​ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​យើង​បរាជ័យ​ជាង​ភាព​ជោគជ័យ​នោះ​ទេ​។​ ​តើ​អ្វី​ជា​មូលហេតុ​ចម្បង​ដែល​នាំ​ឱ្យ​ ​“​កំពុង​ក្លាយទៅជា​កំពប់​ ​ឬ​ជោគជ័យ​ទៅជា​បរាជ័យ​?​”​ ​មូលហេតុ​ដ៏​ធំ​បំផុត​ ​គឺ​ចិត្ត​អំនួត​ ​ដ្បិត​ចិត្ត​អំនួត​ ​គឺ​តែង​សម្លាប់​មនុស្ស​សាហាវ​ជាង​បរាជ័យ​ទៅទៀត​។​ ​អំនួត​ ​វា​តែង​ធ្វើ​ឱ្យ​មនុស្ស​វង្វេងស្មារតី​ ​កើត​ចិត្ត​ប្រមាថ​លើ​អ្នកដទៃ​ ​មើលឃើញ​ខ្លួនឯង​ធំ​ហួស​ ​មើលឃើញ​អ្នកដទៃ​តូចបំផុត​។​ ​មនុស្ស​ដែល​គ្មាន​គ្រឹះ​ ​គឺ​ត្រូវ​រៀន​រស់​ក្នុង​ភាព​លំបាក​ជាមុន​សិន​។​ ​មនុស្ស​ដែល​ចង់​ជោគជ័យ​យូរអង្វែង​ ​គឺ​ត្រូវ​ឆ្លងកាត់​បរាជ័យ​ជា​គ្រឹះ​សិន​។​ ​អ្វីក៏ដោយ​ ​ឱ្យ​តែ​មាន​គ្រឹះ​ល្អ​ហើយ​ ​ទោះបីជា​លូត​ខ្ពស់​យ៉ាងណា​ ​ក៏​ទប់ខ្លួន​ជាប់​ដែរ​។​ ​តើ​អ្វីទៅ​ជា​អំណាន​ដែល​នាំ​ឱ្យ​មនុស្ស​អំនួត​?​

​

​ភ្នំ​ខ្ពស់​ ​ជ្រោះ​ជ្រៅ​ ​ធ្វើ​ស្តេច​ ​ធ្វើ​មន្រ្តី​ ​ធ្វើមេ​ដឹកនាំ​ ​តែង​ហត់នឿយ​ច្រើន​ ​ដ្បិត​ត្រូវ​មានការ​ងារ​ធ្វើ​ច្រើន​ ​ឧបសគ្គ​មាន​ច្រើន​ ​គ្មាន​ពេលវេលា​សម្រាប់​រឿង​ផ្ទាល់ខ្លួន​ឡើយ​។​ ​ជា​ធម្មតា​ ​អ្នកធ្វើការ​បាន​ច្រើន​ ​មោទកភាព​ក៏​ខ្ពស់​ដែរ​ ​ប្រៀប​ដូចជា​អ្នកអាន​សៀវភៅ​បាន​ច្រើន​ ​គង់តែ​មាន​អំនួត​ដោយសារតែ​ចំណេះ​ដែល​ខ្លួន​ទទួល​បាន​ពី​អំណាន​ដែរ​។​ ​អំនួត​ ​វា​អាច​ធ្វើ​ឱ្យ​មនុស្ស​បាត់បង់​សីលធម៌​ក្នុងនាម​ជា​អ្នករៀន​សូត្រ​បាន​ច្រើន​។​ ​មាន​អ្នក​សួរ​សំណួរ​ទៅ​ ​អ្នកប្រាជ្ញ​គណិតវិទ្យា​ ​នៃ​សាសន៍​អ៊ី​ស្លាម​ ​អល់​ ​ក្ហារិ​ស្មិ​ ​(​Al​-​Khwārizmī​)​ ​ថា​ ​“​តើ​អ្វីទៅ​ជា​មនុស្ស​?​”​ ​ក្លា​រិ​ស្មិ​ ​ឆ្លើយ​ដោយ​លើក​នូវ​វិទ្យា​គណិត​សាស្រ្ត​មក​ជា​ទឡ្ហីករណ៍​ថា​ ​“​ប្រសិនជា​មនុស្សម្នាក់​មានចិត្ត​ខន្តី​អត​ធ្មត់​ ​និង​មាន​សីលធម៌​ល្អ​ ​គឺ​ស្មើនឹង​តួលេខ​ ​១​។​ ​បើសិនជា​មនុស្សម្នាក់​មាន​មន្ត​ស្នេហ៍​ ​គឺ​ត្រូវ​បន្ថែម​តួលេខ០​ ​ពីក្រោយ​លេខ១​ ​ដែល​ស្មើនឹង​ ​១០​។​.​.​.​ ​

​

​ .​.​.​បើ​មនុស្សម្នាក់​មានទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ច្រើន​ ​គឺ​ត្រូវ​ថែម​លេខ០​ ​មួយទៀត​ ​ពីក្រោយ​លេខ១០​ ​ដែល​ស្មើនឹង​ ​១០០​។​ ​បើសិនជា​មនុស្សម្នាក់​ថ្លៃថ្នូរ​ ​គឺ​ត្រូវ​ថែម​លេខ០​ ​មួយទៀត​ ​នៅ​ពីក្រោយ​លេខ​ ​១០០​ ​ដែល​ស្មើនឹង​ ​១០០០​។​ ​ប៉ុន្តែ​បើសិនជា​បាត់​លេខ១​ ​ដែល​នៅ​ពីមុខ​តែមួយ​តែមួយ​លេខ​ ​គឺ​ស្មើនឹង​បាត់បង់​ភាពជា​មនុស្ស​។​ ​ដូ​ច្នេះ​អ្វី​ៗ​នឹង​គ្មាន​តម្លៃ​ ​ឬ​មានតម្លៃ​ត្រឹមតែ​ស្មើ​ ​០​”​។​ ​ទស្សនៈ​មួយទៀត​ ​តើ​ដូចម្តេច​ដែល​ហៅថា​មនុស្ស​?​ ​ដែល​អាច​ហៅថា​មនុស្ស​ទៅ​បាន​ ​លុះត្រា​ណា​តែ​យើង​ស្គាល់​តម្លៃ​របស់​មនុស្សដទៃ​ដែរ​។​ ​នៅពេល​ណា​ដែ​យើង​ចេះ​ឱ្យ​តម្លៃ​មនុស្ស​ដែល​មានតម្លៃ​ ​ឱ្យ​តម្លៃ​មនុស្ស​ដែល​មានគុណ​ធម៌​ខ្ពស់​ជាង​យើង​ ​ឱ្យ​តម្លៃ​មនុស្ស​ដែល​ល្អ​ ​គឺ​វា​នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​ចិត្ត​អំនួត​ថយ​ចុះ​ ​ឬ​គ្មានចិត្ត​អំនួត​សោះ​។​ ​ចំពោះ​ការ​អាន​ ​ពេលណា​យើង​អាន​បាន​ច្រើន​ ​មាន​ប្រភព​ព័ត៌មាន​ច្រើន​ ​មានចំណេះ​ដឹង​ច្រើន​ ​គឺ​ប្រាកដ​ណាស់​ថា​នឹង​មានចិត្ត​រំជើបរំជួល​ផុស​ចេញ​។​ ​ការរំជើបរំជួល​នេះ​ ​វា​ទាក់ទង​នឹង​កម្រិត​ចិត្ត​ដែល​ខ្វះ​ការ​ហ្វឹកហាត់​លត់ដំ​ផ្នែក​ខាងក្នុង​។​ ​មានតែ​ចិត្ត​ដែល​ឆ្លងកាត់​នូវ​ការ​សមាធិ​ប៉ុណ្ណោះ​ ​ដែល​ជា​ចិត្ត​ដែល​នឹងន​ជាង​ចិត្ត​អ្នក​គ្មាន​សមាធិ​។​

​

​ក្នុង​កាលៈទេសៈ​ខ្លះទៀត​ ​ពេលណា​យើង​មានចំណេះ​ដឹង​ច្រើន​ ​ឬ​មា​នព៌​ត៌​មាន​ ​គឺ​វា​ធ្វើ​ឱ្យ​យើង​ពិបាក​គ្រប់គ្រង​ខ្លួនឯង​ ​ពីព្រោះ​អ្វី​ដែល​យើង​បាន​យល់​ ​អាច​ហួសពី​ការយល់​ដឹង​របស់​មនុស្ស​ដែល​មិនបាន​រៀន​ ​ឬក៏​មិនបាន​អាន​។​ ​បើ​និយាយ​ក្នុង​ទស្សនវិជ្ជា​ចិត្ត​វិញ្ញាណ​ ​(​Spirituality​)​ ​លុយ​នេះ១​ ​ចំណេះដឹង​នេះ២​ ​បើ​វា​បាន​ក្លាយទៅជា​ចៅហ្វាយនាយ​របស់​យើង​ហើយ​ ​គឺ​យើង​នឹង​ស្តាប់​តាម​បញ្ជា​របស់​វា​ ​ធ្វើ​ផ្តេសផ្តាស​ ​អំនួត​អូ​ទីនួ​ ​លែង​ខ្វល់​នឹង​អ្នកដទៃ​ទាំងអស់​ ​ដ្បិត​សំខាន់​យើង​យល់ថា​ ​“​ខ្ញុំ​មាន​លុយ​ ​ឬ​ខ្ញុំ​ចេះ​ជាង​”​។​ ​នេះ​មិន​ខុសពី​ទស្សនៈ​ដែល​ថា​ ​“​ចំណេះ​ជា​អំណាច​ ​[​មុខ​ពីរ​]​”​។​ ​ពិភពលោក​នៃ​គំនិត​ ​គឺ​ធំធេង​ខ្លាំង​ណាស់​ ​រី​ឯ​ពិភព​នៃ​ចិត្ត​ក៏​រឹតតែ​ធំជាង​គំនិត​ទៅទៀត​។​ ​នៅ​ស្រុកខ្មែរ​យើង​ ​មាន​អ្នកខ្លះ​ ​ឬ​យុវជន​ខ្លះ​ងប់ងុល​នឹង​ទស្សនវិជ្ជា​ ​មនុស្ស​មិន​តិច​ទេ​ដែល​ទំនង​ធ្លាប់​មាន​ចរិត​បែ​កៗ​ ​ឬ​ពេលខ្លះ​គ្រប់គ្រង​ខ្លួនឯង​មិនបាន​ផង​។​ ​ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត​ក៏​មាន​ផង​ដែរ​ ​ទស្សនវិទូ​ខ្លះ​ ​ប្រឹងប្រែង​រៀនសូត្រ​រហូតដល់​បាន​បង្កើត​អ្វីមួយ​ថ្មី​ ​ឬ​ចេះដឹង​អ្វីមួយ​ថ្មី​ ​រហូតដល់​រំជើបរំជួល​ចិត្ត​ ​រត់​សប្បាយចិត្ត​ទាំង​អាក្រាត​ខ្លួន​ផង​ក៏​មាន​ ​(​អត់​ស្លៀកខោ​អាវ​)​។​ ​ការ​អាន​សៀវភៅ​បាន​ច្រើន​ ​ជួប​ទស្សនៈ​ល្អ​ៗ​ ​ពាល់​គំ​និ​ត​អស្ចារ្យ​ៗ​ ​ក៏​វា​អាច​ធ្វើ​ឱ្យ​យើង​ហោះហើរ​បាន​ដែរ​។​ ​តើ​ត្រូវ​ធ្វើ​យ៉ាងណា​ ​ទើប​អាច​គ្រប់គ្រង​ខ្លួនឯង​បាន​?​

​

​តាមរយៈ​បទ​ពិសោធ​ខ្ញុំ​ ​ចិត្ត​ខ្ញុំ​សម្រេច​ទៅ​ដោយ​វិជ្ជា​មនោយិទ្ធិ​ ​(​អំណាចចិត្ត​ ​ឬ​ ​Willpower​)​ ​ក្នុង​កម្រិត​ដែល​អាច​ឈ្នះ​ខ្លួនឯង​បាន​។​ ​ក្រៅពី​នេះ​ ​ចំណេះដឹង​ផ្នែក​សមាធិ​ ​ការ​បដិបត្តិ​ចិត្ត​សមាធិ​ ​និង​ការយល់​ដឹងពី​រឿង​សាសនា​ ​ក៏​វា​ជួយ​ខ្ញុំ​បាន​ច្រើន​បំផុត​ក្នុង​ការគ្រប់គ្រង​ចិត្ត​នេះ​ដែរ​។​ ​ដូច​បាន​លើកឡើង​ខាងលើ​អ៊ីចឹង​ ​ចំណេះដឹង​ ​វា​គ្មានអ្វី​អស្ចារ្យ​ទេ​ ​បើ​យើង​មិន​ប្រើ​វា​ឱ្យ​ត្រូវ​ផ្លូវ​ ​មិន​បម្រើ​សេចក្តីល្អ​ ​ឬ​បើ​ថា​រៀន​យក​ចេះ​ឱ្យ​គេ​កោត​ ​ក៏ដូចជា​គ្មាន​អស្ចារ្យ​អ្វី​នឹង​ត្រូវ​បាន​គេ​កោតសរសើរ​ផង​។​ ​អ្វី​ដែល​អស្ចារ្យ​ ​គឺ​ចេះ​ប្រើ​ឱ្យ​ត្រូវ​ផ្លូវ​ដើម្បី​រក​សេចក្តី​សុខ​ឱ្យ​ខ្លួនឯង​ផង​ ​និង​អ្នកដទៃ​ជុំវិញ​ខ្លួន​ផង​។​ ​សរុប​ចុងក្រោយ​ ​ពេល​អាន​បាន​ចេះ​ច្រើន​ ​កុំ​អំនួត​,​ ​ពេល​អាន​បាន​ចេះ​ច្រើន​ ​ត្រូវ​ចេះ​ប្រ​លះ​ចែក​គ្នា​,​ ​ពេល​អាន​បាន​ចេះ​ច្រើន​ ​កុំ​ភ្លេច​រៀន​ធ្វើស​មា​ធិ​ផង​,​ ​ពេល​អាន​បាន​ចេះ​ច្រើន​ ​កុំ​យកចំណេះ​ដឹង​ទៅ​បង្អួត​គេឯង​ ​(​បើ​មិន​ស្ថិត​ក្នុង​កាលៈទេសៈ​ចាំបាច់​ទេ​)​។​ ​ចំណេះដឹង​មាន​ច្រើន​រាប់មិនអស់​ ​បើ​ត្រឹមតែ​មួយ​រស់​ខ្លួន​សុទ្ធសាធ​ ​រៀន​តិច​ៗ​ ​អាន​តិច​ៗ​បាន​ ​តែបើ​ចង់​ជួយ​អ្នកដទៃ​ ​ឬ​ចង់​ជួយ​សង្គម​ ​កុំ​រៀន​លេង​ៗ​ ​កុំ​រស់​នៅ​លេង​ៗ​ ​ត្រូវ​ប្រឹង​ឱ្យ​មែនទែន​។​ ​ដើម្បី​អាច​ទៅ​ធ្វើ​សេចក្តី​មេត្តា​ចំពោះ​អ្នក​ទន់ខ្សោយ​បាន​ ​លុះត្រា​ណា​តែ​យើង​តាំងចិត្ត​មាំ​ដាក់​វិន័យ​តឹងតែង​ចំពោះខ្លួន​ឯង​ ​ឃោរ​ឃៅ​បន្តិច​ចំពោះខ្លួន​ឯង​។​ ​មានតែ​យើង​ខ្លាំង​ទេ​ ​ទើប​អាច​ជួយ​អ្នក​ខ្សោយ​បាន​។​ ​មានតែ​យើង​ប្រឹង​ទេ​ ​ទើប​អាច​ខ្លាំង​បាន​។​ ​ការ​ប្រឹងប្រែង​ត្រូវ​មាន​វិន័យ​ ​ប្រៀប​ដូច​ជា​ទ្រឹ​ស្តី​ពុទ្ធនិយម​ដែល​ថា​ ​“​ព្រះ​វិន័យ​ ​ឈ្មោះថា​ជា​អាយុកាល​របស់​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា​”​។​ ​សាសនា​នឹង​បាត់បង់​ ​បើ​សង្ឃ​បាត់​វិន័យ​។​ ​មនុស្ស​នឹង​ខ្សោយ​ ​បើ​មនុស្ស​រស់នៅ​ដោយ​គ្មាន​វិន័យ​៕

Cr. Lam Lim