គ្រាន់តែពាក្យថាស្រឡាញ់ និងស្អប់

ក្នុងដំណើរជីវិតមនុស្សគ្រប់រូប ត្រូវបង្កើតឡើងដោយការស្រឡាញ់ និងស្អប់ ។ ការស្រឡាញ់ គឺជាធាតុល្អ ដែលនាំឲ្យសង្គមមនុស្សរកឃើញពន្លឺសន្តិភាពបាន ។ បើគ្មានធាតុស្រឡាញ់នេះទេ វាច្បាស់ណាស់ថា ភាពអសន្តិភាពនឹងជួសមុខឲ្យ មកធ្វើការចាត់ចែងសង្គម ។ ពេលខ្លះ មនុស្សកាលណាមានធាតុស្រឡាញ់នេះច្រើនពេក អាចបង្កទៅជាធាតុស្អប់ក្នុងនោះកាន់តែខ្លាំងផងដែរ ដូចពំនោលខ្មែរមួយលើកឡើងថា “ស្រឡាញ់ខ្លាំងប៉ុនណា ស្អប់ក៏ខ្លាំងប៉ុណ្ណោះ" ។

ធាតុស្រឡាញ់ និងធាតុស្អប់ទាំងពីរនេះ មានគ្រប់ផ្នត់គំនិតគ្រប់មនុស្សជាតិ ជាតិសាសន៍ មិនត្រឹមតែជាតិសាសន៍ប៉ុណ្ណោះទេ មានដល់ទេវបង្កើតលោកទៅទៀតផង ។ ដោយការស្រឡាញ់ ទេវ បានបង្កើតអ្វីៗក្នុងលោកនេះឡើង លុះដល់មិនគាប់ព្រះហឬទ័យក៏បំផ្លាញលោកនេះចោល ។ ដោយសារខ្លួនស្រឡាញ់បានបង្កើតសត្វលោកនេះឡើង លុះសត្វលោកនោះមិនប្រព្រឹត្តតាមគំនិត មិនតាមបំណងខ្លួន ក៏ដាក់ទោសទណ្ឌសត្វលោកនោះទៅ ។ មនុស្សគ្រប់គ្នាត្រូវខ្វល់ ត្រូវរកធ្វើយ៉ាងណា ដើម្បីគាប់ចិត្តទេវ ដើម្បីកុំឲ្យទេវមានចិត្តថ្នាំងថ្នាក់ចំពោះទង្វើខ្លួន កាលណាទេព មានព្រះទ័យថ្នាំងថ្នាក់ហើយ អ្នកត្រូវទទួលរងទណ្ឌកម្មផ្សេងៗពីទេពទាំងនោះ ។ ដូចនេះ អ្វីៗដែលកើតឡើង មានវត្តមានបានត្រូវអាស្រ័យលើការស្អប់ និងស្រឡាញ់នេះ ។

ងាកបែរមកមើលពំនោលស្រឡាញ់ និងស្អប់ក្នុងសង្គមវិញ ស្រឡាញ់ និងស្អប់ ពិតជាដុះក្នុងខន្ធសន្ដានសត្វលោកនេះក្រាស់ក្រែលណាស់ រហូតដល់បង្កប់នូវពន្លកតណ្ហាប្រាថ្នាចងបានគ្រប់បែបយ៉ាង ដើម្បីមកបំប៉ន កពូនគរតណ្ហារបស់ខ្លួន ។ គ្រាន់តែស្រឡាញ់ និងស្អប់ធ្វើឲ្យសង្គមលោកទាំងមូលត្រូវវក់វី ដោយភាពសនិងខ្មៅមិនដាច់ស្រឡះ ដូចពាក្យពំនោលមួយលើកឡើងថា “រឿងដែលមនុស្សត្រូវខ្វល់ មានតែពីរប៉ុណ្ណោះ គឺរឿងស្រឡាញ់ និងស្អប់ ” តែប៉ុណ្ណោះ ។ ក្នុងន័យថា ស្រឡាញ់ក៏ធ្វើឲ្យមនុស្សមានកង្វល់ចិត្ត ស្អប់ក៏ធ្វើឲ្យមនុស្សមានកង្វល់ចិត្ត និយាយជារួម ធាតុទាំងពីរមានកង្វល់ដូចគ្នា គ្រាន់ថា បើអ្នកមានធាតុស្រឡាញ់ច្រើន មានគុណសម្បត្តិច្រើន មានផលវិជ្ជមានចំពោះខ្លួន ចំពោះសង្គមច្រើនទៅតាមនោះដែរ ហើយធាតុស្អប់នេះ ក៏ច្រើនតែលេចចេញពីធាតុស្រឡាញ់នេះដែរ ដូចការបកស្រាយខាងលើ ។ បើតាមពុទ្ធនិយមច្រើនលើកឡើងថា “តាំងចិត្តស្មើ តាំងចិត្តកណ្ដាល” ក្នុងន័យថា ព្រោះអ្វីៗក្នុងលោកនេះ មិនអាចមានភាពឋិតថេរចេរកាលយូរអង្វែងទេ បើយើងមិនបានអប់រំចិត្តរបស់ខ្លួនឲ្យឃើញសច្ចភាពជីវិតនេះឲ្យបានប្រត្យក្សនោះ ។

និយាយជារួម ធាតុស្រឡាញ់នេះ មនុស្សត្រូវបណ្ដុះឲ្យកើតក្នុងសន្ដានឲ្យបានច្រើនជាងធាតុស្អប់ ព្រោះធាតុស្រឡាញ់នេះ អាចនាំខ្លួនយើង សង្គមយើងទៅរកសាមគ្គីភាព សន្ដិភាព ស្ថេរភាព សេរីភាព សុខដុមជាមួយគ្នាបាន តែត្រូវពិនិត្យមើលផងដែរថា ស្រឡាញ់បែបព្រហ្មវិហារ បែបសង្គហ ឬបែបតណ្ហា (អវិជ្ជា) ។ បើស្រឡាញ់បែបព្រហ្មវិហារ បែបសង្គហ (ធម៌សង្គ្រោះ) នោះ ខ្លួនអាចឈរលើមាគ៌ាសន្តិភាពបាន តែបើស្រឡាញ់បែបតណ្ហា នោះមានតែភាពច្រណែន ឈ្នានីស ព្យាបាទ តាមបំផ្លិចបំផ្លាញ បង្កវិនាសកម្មដល់ខ្លួនឯង និងសង្គមតែប៉ុណ្ណោះ បើអ្វីៗនោះមិនសមតាមបំណងខ្លួន គឺធាតុស្អប់នោះនឹងចេញមកពីធាតុស្រឡាញ់នុ៎ះឯង ។ អវសានសំណេរ ខ្លួនវក់វីត្រឹមតែធាតុពីរគឺ ស្រឡាញ់ និងស្អប់ប៉ុណ្ណោះ ៕

--------------------------------------

Cr. គោលគំនិតល្អដើម្បីជីវិត 

រូប. ហ្វេសប៊ុក