កាលបើយើងជាអ្នកសិក្សារៀនសូត្រដំបូងៗ
យើងតែងតែយល់ថា “ចំណេះដឹង
គឺសំខាន់ខ្លាំងណាស់សម្រាប់ជីវិត” តែដល់ពេលណាយើងចូលជ្រៅបន្តិច
គឺយើងនឹងលែងឱ្យតម្លៃចំណេះដឹងទៀតហើយ។ អត្ថបទបទនេះ គំនិតនេះ ទស្សនៈនេះ
ខ្ញុំមិនគួរសរសេរចែករំលែកទេ ដ្បិតវាអាចនាំឱ្យយុវជនក្មេងៗកើតចិត្តអំនួត
ឬពើងទ្រូង...។ សម្រាប់បុគ្គលដែលចង់រួចរដោះចិត្ត ឬចង់ឱ្យចិត្តមានឥស្សរៈ
គឺចំណេះដឹងគ្រាន់តែជាស្ពាន គ្រាន់តែជាទូក
គ្រាន់តែជាមាគ៌ាសម្រាប់ចម្លងប៉ុណ្ណោះ តែមិនមែនជាគោលដៅឡើយ។ អ៊ីចឹងហើយ
ទើបយើងចេះឮនូវភាសាចិត្តវិញ្ញាណមួយដែលថា “គ្រាន់តែដកមាគ៌ាចេញ
គឺយើងនឹងដល់ចិត្តសន្តិភាពរបស់ខ្លួនឯង”។ អត្ថន័យនេះ
គឺចង់ប្រាប់យើងថា “គ្រាន់តែដកការគិតចេញ
ដកចំណេះចេញ គឺយើងនឹងបានសន្តិភាពផ្លូវចិត្ត”។
បើយើងចាត់ទុកចំណេះដឹង គឺជាទូកវិញ ចូរយើងចុះពីទូក ហើយដើរឡើងគោក។ ពេលចុះពីលើទូក
ហើយឡើងលើគោក គឺយើងនឹងដល់ត្រើយ។ ក្នុងកម្រិតថ្នាក់ពិសោធចិត្តនេះ
មានមនុស្សដែលដល់ត្រើយជាច្រើន តែមិនចុះពីលើទូក។ ទូកនៅលើទឹក
វាអណ្តែតចុះអណ្តែតឡើង ប្រៀបដូចគំនិតដែលមានលក្ខណៈដូចសត្វស្វា
រប៉ិលរប៉ុច ពិបាកគ្រប់គ្រង។
ការជាប់ជំពាក់នឹងទូកបែបនេះ
គឺប្រៀបដូចជាមានបុគ្គលចេះដឹងជាច្រើនដែលមិនអាចរកសេចក្តីសុខឱ្យខ្លួនឯងបាន
ព្រោះតែមិនបោះបង់ចំណេះចោល (មិនចុះពីទូក ឡើងលើគោក)។
ភាសាទាំងនេះប្រហែលជាពិបាកយល់បន្តិច ដ្បិតវាជាភាសាចិត្តវិញ្ញាណ
ដែលមិនមែនអ្នកទស្សនវិជ្ជាយល់បានទេ។ និយាយដោយខ្លី ភាសាត្រាស់ដឹង
ភាសារួចរដោះ ម៉េចនឹងអ្នកធម្មតាអាចយល់បាន ប្រៀបដូចជាភាសាគរ
តើធ្វើយ៉ាងណា មនុស្សធម្មតាអាចយល់បាន!
តើសៀវភៅមានប្រយោជន៍ទេសម្រាប់អ្នកចង់រួចរដោះចិត្ត? សំណួរនេះ
គឺមិនគួរសួរឡើយ ដ្បិតគ្មានចម្លើយជាក់លាក់។ បើឆ្លើយថា “សៀវភៅមានប្រយោជន៍
គឺវានឹងធ្វើឱ្យមនុស្សជាប់ជំពាក់នឹងសៀវភៅ”។
ប៉ុន្តែបើឆ្លើយថា “សៀវភៅគ្មានប្រយោជន៍ទេ
ក៏ធ្វើឱ្យមនុស្សមើលងាយចំណេះដឹង មិនប្រឹងអានសៀវភៅ”។
តើយើងអាចនឹងឆ្លងសមុទ្រម្តេចបាន បើគ្មានទូក? តើយើងអាចនឹងរួចរដោះចិត្តម្តេចបាន
បើគ្មានចំណេះដឹង? តើយើងអាចមានចំណេះដឹងម្តេចបាន
បើមិនប្រឹងអានសៀវភៅ? សម្រាប់បុគ្គលដែលយល់ពីចំណុចនេះក្នុងថ្នាក់ទ្រឹស្តី
គឺនឹងឆ្លើយថា “អ្នកអានសៀវភៅច្រើន
គឺកំពុងតែជាប់ក្នុងប្រព័ន្ធគំនិត ហើយមិនគួរអានសៀវភៅច្រើនទេ ដ្បិតជីវិត
គឺត្រូវមានចិត្តឥស្សរៈ ឬសេរីភាពផ្លូវចិត្ត”។
ការយល់បែបនេះ គឺត្រូវហើយ
តែមិនត្រូវទាំងស្រុងឡើយ ហើយបើខុស គឺខុសតែកាលៈទេសៈប៉ុណ្ណោះ
(ស្នូលទស្សនៈមិនខុសទេ)។ មនុស្សម្នាក់នឹងត្រូវពស់ចឹកស្លាប់ បើគ្មានចំណេះដឹងថា
“ពស់ជាសត្វមានពិស
អាចចឹកមនុស្សស្លាប់បាន”។ មនុស្សម្នាក់អាចមានសេចក្តីមេត្តាករុណាឥតព្រំដែន
រហូតដល់នាំទុក្ខដល់ខ្លួន តែបើគ្មានបញ្ញា គ្មានចំណេះដឹងទេ
គឺមិនខុសពីមនុស្សខ្វាក់ឡើយ។ ជាដំណើរតាមដំណាក់កាល គឺរៀន រៀនឱ្យចេះ
ចេះយកទៅប្រើ ប្រើឱ្យបានផល ផលឱ្យបានល្អ
ប្រៀបដូចជាអ្នកសម្រុកទៅរកបញ្ញាតាមមាគ៌ាព្រះពុទ្ធសាសនា
គឺត្រូវឈានដើរចូលការមានសីល (ដំណើរដែលត្រូវធ្វើដំបូង)។
បន្ទាប់មកទើបសមាធិតាមក្រោយ ហើយចុងក្រោយ គឺបញ្ញា។ មានបញ្ញាត្រឹមត្រូវ
មានចំណេះដឹងត្រឹមត្រូវ ទើបឈានលដល់វិមុត្តចិត្ត
ដែលជាចិត្តដែលផុតស្រលះសេចក្តីសៅហ្មង។ នេះជាដំណើរមួយជំហានម្តងៗ
ដែលមិនអាចរំលង ឬរៀនលោតរំលងបានឡើយ។ សៀវភៅដែលយើងអាន គ្រូដែលបង្រៀនយើង
គឺជាផ្លូវ គឺជាមធ្យោបាយប៉ុណ្ណោះ។ ចំណេះដឹងទាំងឡាយដែលយើងចេះ បើចេះហើយមិនប្រើទេ
គឺដូចមិនបានរៀនអ៊ីចឹង។ ចំណេះដឹងសម្រាប់ធ្វើឱ្យចិត្តមានឥស្សរៈ
គឺត្រូវរៀនពីរបៀបឃ្វាលចិត្ត របៀបរក្សាចិត្ត
និងបង្វឹកចិត្តឱ្យយល់ពីធម្មជាតិតាមសភាពពិតរបស់វា (ពស់មានពិស, ខ្លាតែងកំណាច,
ភ្លើងតែងក្តៅ, យប់តែងងងឹត, មនុស្សអវិជ្ជាតែងមានអស្មិមានះច្រើន, មនុស្សគ្មានចំណេះដឹងចិត្តវិញ្ញាណតែងអំណួតខ្លះ...នេះជាសភាពធម្មជាតិនៃជីវិតលើផែនដី) ។
សម្រាប់អ្នកដែលមានចិត្តរួចរដោះ
សៀវភៅគឺជារបស់ស្លាប់ ងាប់ក្រឡា ដែលគ្មានវិញ្ញាណ មិនអាចកម្រើកបាន។ អ្នកដែលអាចធ្វើឱ្យសៀវភៅមានព្រលឹង
ឬមានវិញ្ញាណអាចរស់បាន គឺត្រូវបញ្ជូលព្រលឹងខ្លួនឯង។ ឧទាហរណ៍
មានអ្នកខ្លះបានវាយតម្លៃសៀវភៅរបស់នយោបាយវិទូអ៊ីតាលី ម៉ាឈីវ៉ែលី (Niccolò Machiavelli) ថាធម្មតាៗ សាមញ្ញៗ
ដ្បិតវាគ្រាន់តែជាសំណេររបស់អ្នកជាប់ទោសនយោបាយនិរទ្ទេសខ្លួនម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ។
ប៉ុន្តែសៀវភៅដែលមានចំណងជើងថា ”សម្តេច ឬ The Prince” បានក្លាយទៅជាសៀវភៅដ៏មានតម្លៃសម្រាប់អ្នកគិតនយោបាយ
(Political Thinkers) គឺដោយសារតែមានអ្នកបកស្រាយឱ្យអស្ចារ្យ
បញ្ចេញបញ្ចូលគំនិតខ្លួនរបស់អ្នកបកស្រាយ ឬអ្នកអាន។ ការបញ្ចេញបញ្ចូលនេះ
វាតែងអាស្រ័យទៅលើសមត្ថភាពខួរក្បាលរបស់អ្នកអាន
ដ្បិតបើសិនជាព្រំដែនចំណេះដឹងអ្នកអានពូកែ គឺការបកស្រាយក៏មិនធម្មតាដែរ។
សូម្បីតែការបកស្រាយទស្សនៈ គម្ពីរសាសនា ឬគោលគំនិតធំៗក៏អ៊ីចឹងដែរ។
អ្នកបកស្រាយខ្លាំង នាំឱ្យគំនិតអស្ចារ្យ តែបើថ្ងៃណាមួយ
យើងមានឱកាសបានជួបនឹងម្ចាស់ស្នាដៃផ្ទាល់ គឺយើងនឹងវាយតម្លៃថា “ម្ចាស់ស្នាដៃ
គឺមិនខុសពីអ្នកអាន ឬមនុស្សធម្មតាទេ”។ គំនិតនេះសម្រាប់ពិចារណាប៉ុណ្ណោះ។
អ៊ីចឹងហើយ ទើបអ្នករៀនសូត្រភាគច្រើន គឺដាច់ខាតត្រូវមានគ្រូរស់ ដែលអ្នកខ្លះហៅថា
“Master” ឬមានន័យថា
“គ្រូធំ”។
តើអ្នកណាជាគ្រូធំ ឬតើគ្រូធំមានលក្ខណៈបែបណា? ខ្ញុំសុំចែករំលែកនិយាយពីអ្នកប្រាជ្ញចិន
ឡៅ ជឺ (Lao Tzu) និង ខុង ជឺ (Confucius)? តើរវាង ឡៅ ជឺ និង ខុង ជឺ មានលក្ខណៈខុសគ្នាយ៉ាងណា? ខុង ជឺ គឺជាអ្នកប្រាជ្ញដែលជាប់នឹងទ្រុងវប្បធម៌ ទ្រុងគំនិត
ទ្រុងប្រពៃណី ទ្រុងច្បាប់ទម្លាប់...។ ខុង ជឺ គឺជាបុគ្គលដែលពូកែគិត
តែគ្រាន់តែពូកែប្រើខួរក្បាលគិតប៉ុណ្ណោះ (Just only THINKER)។
មានតំណាលថា៖ គ្រាមួយ ខុង ជឺ បានដឹងថា
ឡៅ ជឺ នៅក្នុងល្អាងភ្នំ។ ខុង ជឺ ប្រាប់សិស្សរបស់ខ្លួនថា “សូមចាំនៅខាងក្រៅ
ខ្ញុំនឹងចូលទៅជួប ឡៅ ជឺ”។ សិស្សសួរថា “តើហេតុអ្វី?” ខុង ជឺ
ឆ្លើយថា “អ្នកមិនអាចយល់បានទេ!
ខ្ញុំនឹងប្រាប់ពីហេតុផលក្រោយចេញពីល្អាងភ្នំ”។ ខុង ជឺ
បានឃើញ ឡៅ ជឺ អង្គុយយ៉ាងស្ងប់ស្ងាត់ ដោយមិនបានអញ្ចើញ ខុង ជឺ ឱ្យអង្គុយផង
តែឡៅ ជឺ ត្រឹមតែមើលមុខ ខុង ជឺ ដោយមិននិយាយស្តីអ្វីទាំងអស់។ ខុង ជឺ ឆ្ងល់
ហើយក៏សួរថា “តើហេតុអ្វីអ្នកមិននិយាយស្តីរកខ្ញុំ?” ឡៅ ជឺ
ឆ្លើយថា “ខ្ញុំបាននិយាយ
តែអ្នកមិនអាចឮសំឡេងដ៏ស្ងប់ស្ងាត់របស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំចង់ដឹងថាតើទស្សនវិទូដូចលោក
ចេះស្តាប់ភាសាស្ងប់ស្ងាត់ទេ។ ទាល់តែឮសំឡេង ឬទាល់តែមានភាសា
ទើបអ្នកអាចយល់បាន។ ទាល់តែមានអ្នកប្រាប់ឱ្យអង្គុយ
ទើបអ្នកអាចអង្គុយបាន”។ ល្អាងនេះមិនមែនជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្ញុំទេ
ហើយពេលខ្ញុំមកដល់ទីនេះ ក៏គ្មានអ្នកណាប្រាប់ឱ្យខ្ញុំអង្គុយដែរ។
គ្មានអ្វីជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្ញុំទេ”។ ខុង ជឺ
ស្តាប់ហើយក៏គាំងនិយាយមិនចេញ។ ក្រោយមក ឡៅ ជឺ បន្តទៀតថា “មនុស្សប្រៀបដូចជាដើមឈើអ៊ីចឹង
គ្មានទាបគ្មានខ្ពស់ គ្មានអន់គ្មានអស្ចារ្យឡើយ...”។ ភ្លាមៗ ខុង
ជឺ បានសុំអភ័យទោសឡៅ ជឺ រួចហើយក៏ចាកចេញពីល្អាង។ ក្រោយមក ខុង ជឺ បានដើរចេញពីល្អាង
ហើយសិស្សទាំងឡាយសួរថា “តើ ឡៅ ជឺ
យ៉ាងម៉េច?” ខុង ជឺ
តបទៅសិស្សថា “កុំមកក្បែរមនុស្សបែបនេះ
ដ្បិតបុគ្គលបែបនេះអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នក។
អ្នកអាចជួយសង្គ្រោះជីវិតខ្លួនឯងបាន
បើទោះបីជាអ្នកបានដើរប្រទះជួបសត្វខ្លា ឬបានដើរប្រទះជួបសត្វតោ
តែបើជួបបុគ្គលម្នាក់នេះ គឺគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់។ ឡៅ ជឺ
ប្រៀបដូចជាសត្វនាគ ហើយជាសត្វនាគដែលមានស្លាបអាចហោះហើរលើអាកាសបាន។
បើជួប សូមគេចចេញឱ្យឆ្ងាយ”។
ឡៅ ជឺ សង្កត់ត្រង់ថា “[...] ទាល់តែមានអ្នកប្រាប់ឱ្យអង្គុយ
ទើបអ្នកអាចអង្គុយបាន” ដែលមានន័យថាមនុស្សទូទៅ តែងតែជាប់ទ្រុង
តែបុគ្គលរួចរដោះតែងមានសេរីភាពផ្លូវចិត្ត មិនជាប់ក្នុងគំនិតបុគ្គលណា
មិនជាប់ក្នុងវប្បធម៌សង្គមណា។ បុគ្គលដែលរួចរដោះចិត្តជាច្រើន
(មានទស្សនវិទូខ្លះក៏បានរួចរដោះចិត្តដែរ ដូចជាសូក្រាត...)
បានប្រកាសខ្លួនជាមនុស្សរបស់ពិភពលោក តែមិនមែនជាមនុស្សរបស់ជាតិណា
ជាមនុស្សរបស់ក្រិក ជាមនុស្សរបស់អាម៉េរិក ជាមនុស្សរបស់ជនជាតិណាទេ។
តំណាលដែលបានលើកឡើងនេះ ខ្ញុំគ្រាន់តែចង់បង្ហាញពីបុគ្គលពីរនាក់
ដែលម្នាក់រួចរដោះ និងម្នាក់ទៀតជាប់ក្នុងទ្រុងគំនិត។ អ្នកអានធម្មតា
គឺអាចនឹងមានអារម្មណ៍ស្មុគស្មាញបន្តិច តែបើអានមិនយល់ទេ
ក៏ពុំមានបញ្ហាអ្វីដែរ។
ខ្ញុំចង់ឱ្យបងប្អូនអ្នកអានសាកល្បងសង្កេតបន្តិចទៀត។ មនុស្សដែលពូកែៗទាំងអស់
គឺសុទ្ធតែមានចិត្តរួចរដោះ ហើយចិត្តដែលរួចរដោះនេះ
ទោះយើងចង់សម្រេចអ្វីក៏បានដែរ តួយ៉ាងដូចជាមហាត្មៈ គន្ធី (Mahatma
Gandhi), អ្នកទាមទារសិទ្ធិមនុស្ស ម៉ាទីន លូធ័រឃីង (Martin
Luther King, Jr.), និងអ្នកប្រាជ្ញឥណ្ឌាសម័យស្តេចអាឡិចសង់ឌឺក្រង់
(Alexander the Great) ឈ្លាន គឺចាន់ណាខ្យា (Chanakya)។ អត្ថបទនេះ ខ្ញុំមិនដឹងថាតើអ្នកណាអាចយល់ភាសានេះបានទេ
ពីព្រោះខ្ញុំពិបាកនឹងសរសេរឱ្យងាយស្រួលយល់
ជាពិសេសឱ្យតែអត្ថបទដែលទាក់ទងនឹងចិត្តវិញ្ញាណ (Spirituality) ពីព្រោះភាសាខ្លះនិយាយហើយ គឺគ្មានអ្នកយល់ទេ។ តាមរយៈអំណាន
សូមឱ្យយុវជនខ្មែររួចផុតពីការជាប់ជំពាក់នឹងកលមាយានៃចិត្ត
ហើយកសាងខ្លួនឯងឱ្យក្លាយទៅជាធនធានសង្គមដ៏ល្អ បង្កើតប្រយោជន៍ដល់សង្គម។
រឹងមាំ ចេះតបតនឹងអ្វីដែលមិនត្រឹមត្រូវ។ គំនិតខ្លះ
មិនអាចពន្យល់ជាពាក្យពេចន៍ ឬភាសា ឬបញ្ញារបស់ខួរក្បាល
តែយើងអាចយល់បានដោយចិត្តដែលគ្មានជាប់ទាក់ទងនឹងតក្កវិជ្ជា៕
No comments:
Post a Comment