បត់បែនឱ្យដូចជាទឹក

ឡៅ ជឺ (Lao Tzu) ពោលថា “ខ្ញុំធ្វើល្អចំពោះមនុស្សល្អ ហើយខ្ញុំក៏ធ្វើល្អចំពោះមនុស្សអាក្រក់ផងដែរ ដ្បិតសេចក្តីល្អគឺជាគុណធម៌មួយ។ ខ្ញុំទុកចិត្តមនុស្សស្មោះត្រង់ ហើយខ្ញុំក៏ទុកចិត្តមនុស្សមិនស្មោះត្រង់ផងដែរ ដ្បិតទំនុកចិត្ត គឺជាគុណធម៌មួយ”។

បណ្ឌិតជនតែងតែមានគុណធម៌ក្នុងខ្លួន ដោយមិនថាជាមួយមនុស្សល្អ ឬជាមួយមនុស្សអាក្រក់ទេ ពីព្រោះគុណធម៌មានតម្លៃខ្ពស់កប់ពពក។ មនុស្សដែលមានគុណធម៌ បើទោះបីជាទៅដល់ទីណា ជួបបញ្ហាបែបណា ឬជួបមនុស្សបែបណា ឬមានឧបសគ្គជីវិតបែបណា ក៏មនុស្សមានគុណធម៌នេះនៅតែរក្សាតម្លៃនៃគុណធម៌ជានិច្ចដែរ។ ចរិតលក្ខណៈរបស់បរមគ្រូឡៅ ជឺ គឺជាបុគ្គលនឹងធឹង នឹងនរ ជំហរកណ្តាល ប្រកាន់នូវភាពត្រឹមត្រូវស្មោះត្រង់ និងគុណធម៌ប្រចាំខ្លួន។ មនុស្សដែលរស់នៅក្នុងកាលៈទេសៈនិយម តែងតែបត់បែនតាមកាលៈទេសៈជាក់ស្តែង តែវិញ្ញូជនពុំបត់បែនក្នុងផ្លូវអាក្រក់ឡើយ។

ខ្ញុំធ្លាប់ឮបងប្អូនខ្លះនិយាយថា “មនុស្សត្រូវចេះបត់បែនឱ្យដូចជាទឹក”។ ទ្រឹស្តីនេះ គឺអ្នកប្រាជ្ញខាងយុទ្ធសាស្រ្តសង្គ្រាម ស៊ុន ជឺ (Sun Tzu) និងអ្នកប្រាជ្ញខាងធម្មជាតិនិយម ឡៅ ជឺ ជាអ្នកនិយាយ។ បើយើងបានសិក្សាពីប្រភពដើមនៃគំនិត “បត់បែនឱ្យដូចជាទឹក” នេះ យើងនឹងឃើញពីភាពខុសគ្នានៃកាលៈទេសៈ។ ទី១. អ្នកខ្លាំងខាងយុទ្ធសាស្រ្តសង្គ្រាម គឺពុំត្រូវឱ្យសៀវភៅយុទ្ធសាស្រ្តចងជើងបានឡើយ ក្នុងកាលៈទេសៈដែលកំពុងស្ថិតនៅសមរភូមិប្រយុទ្ធ (នេះជាការបកស្រាយរបស់ ស៊ុន ជឺ)។ ទី២. សិល្បៈនៃការរស់នៅក្នុងជីវិត មនុស្សត្រូវចេះរស់នៅស្របខ្លួននឹងធម្មជាតិ រស់នៅជាមួយធម្មជាតិ និងបត់បែនតាមធម្មជាតិឱ្យដូចជាលក្ខណៈរបស់ទឹក (នេះជាការបកស្រាយរបស់ ឡៅ ជឺ)។ ចំពោះឡៅ ជឺ មនុស្សត្រូវរស់នៅធ្វើខ្លួនជាបុគ្គលស្មោះត្រង់គ្រប់កាលៈទេសៈទាំងអស់ ដ្បិតភាពស្មោះត្រង់ វាជាគុណធម៌ដ៏ធំធេងបំផុតរបស់មនុស្ស។

ភារកិច្ចរបស់មនុស្សដែលបានដំណើរជីវិតមកកាន់ផែនដីនេះ គួរតែរស់នៅក្នុងជីវិតដែលមានគុណធម៌នៃភាពស្មោះត្រង់ ធ្វើជាមនុស្សល្អ និងរស់នៅប្រកបទៅដោយកិត្តិយស។ យើងពុំគួរភ័យខ្លាចក្រ ខ្លាចដាច់ពោះស្លាប់ឡើយ ដ្បិតបើត្រឹមតែមួយរស់ គឺយើងអាចរស់នៅយ៉ាងត្រឹមត្រូវបាន ដោយមិនថាស្ថិតនៅក្នុងកាលៈទេសៈសង្គមបែបណាទេ។ ក្នុងអត្ថិភាពជាមនុស្ស មនុស្សខ្លះរស់នៅជឿលើសាសនាថា “ពេលស្លាប់ទៅ យើងនឹងត្រូវកើតជានេះ ឬកើតជានោះ”។ មែនទែនទៅ ការអះអាងរបស់សាសនាមិនថាក្នុងព្រះគម្ពីរ ឬព្រះត្រៃបិដក...។ល។ គឺពុំខុសឡើយ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលខុសគឺយើងជាមនុស្សជាតិត្រូវដឹងថា “គ្មានសាសនាណាមួយក្តោបយកសេចក្តីពិតទាំងអស់តែម្នាក់ឯងបានឡើយ”។ នេះមានន័យថាសេចក្តីពិតទាំងឡាយដែលមានក្នុងធម្មជាតិ បានត្រូវបែងចែកទៅតាមសាសនានីមួយៗ។ ការរស់នៅក្នុងជីវិតបណ្តោះអាសន្ននេះ យើងរស់នៅធ្វើអាក្រក់ ឬល្អបែបណា វាជាជម្រើសរបស់យើង តែទណ្ឌកម្ម ឬរង្វាន់ដែលយើងនឹងទទួលបានបន្ទាប់ពីស្លាប់ វាពុំមែនជាសាសនាណាជាអ្នកផ្តល់ឱ្យឡើយ តែជាច្បាប់ចក្រវាល ច្បាប់សកល និងច្បាប់ធម្មជាតិជាអ្នកកំណត់ទាំងអស់។ បើបុគ្គលណាម្នាក់ចង់រស់នៅក្បត់អ្នកដទៃ ក្បត់មិត្តភក្តិ ក្បត់ឧត្តមគតិខ្លួនឯង ឬគាបសង្កត់អ្នកដទៃ ព្រៃផ្សៃសាហាវយ៉ាងណាក៏តាមចិត្តចុះ តែកម្មពារពិតជាមានមែន៕

“I am good to people who are good and I am also good to people who are not good because virtue is goodness. I have faith in people who are faithful and I also have faith in people who are not faithful because virtue is faithfulness.” – Lao Tzu

ប្រជាធិបតេយ្យឬសេដ្ឋកិច្ច?

លីក្វាន់ យូ (Lee Kuan Yew) លើកឡើងថា “ប្រជាជនគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ត្រូវការរដ្ឋាភិបាលល្អមួយ។ ប្រទេសមួយត្រូវការការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចជាមុន ហើយប្រជាធិបតេយ្យត្រូវវិវឌ្ឍតាមក្រោយ។ ក្នុងករណីខ្លះ ប្រជាធិបតេយ្យពុំបានធ្វើឱ្យប្រទេសក្រីក្ររីកចម្រើនឡើយ”។

របបប្រជាធិបតេយ្យ គឺត្រូវការការចូលរួមរបស់ប្រជាជន។ ការចូលរួមដ៏មានប្រសិទ្ធិភាពបំផុត គឺការចូលរួមប្រកបដោយចំណេះដឹង។ ការចូលរួមដែលមិនប្រកបទៅដោយចំណេះដឹង វានឹងក្លាយទៅជាអនាធិបតេយ្យ។ បើការចូលរួមដោយអនាធិបតេយ្យ គឺមានន័យថាបាត់បង់សន្តិសុខសង្គម គ្មានសណ្តាប់ធ្នប់សង្គម និងបង្កភាពវឹកវរ។ បើមានភាពវឹកវរ គឺប្រាកដជាត្រូវការកម្លាំងបង្ក្រាប។ បើប្រើកម្លាំងបង្ក្រាប វានឹងបង្ហាញរូបភាពជាការដឹកនាំតាមបែបផ្តាច់ការ។

តើនេះជាកំហុសអ្នកណា? ជាកំហុសរបស់មេដឹកនាំ ឬប្រជាជន? ការដឹកនាំដែលពុំបានគិតលើផលប្រយោជន៍ប្រជាជនជាធំ គឺនឹងធ្វើឱ្យការរស់នៅរបស់ប្រជាជនកើតក្តីក្តៅក្រហាយ។ ក្តីក្តៅក្រហាយនេះ វាពុំមែនកើតឡើងដោយឯកឯងឡើយ តែវាកើតឡើងដោយសារតែរឿង ៣យ៉ាងក្នុងសង្គម៖ ១. អំពើពុករលួយចាក់ស្រែះក្នុងប្រព័ន្នសង្គម (Corruption), ២. អំពើអយុត្តិធម៌សង្គមកើតឡើងគ្រប់ទីកន្លែង (Social Injustice), ៣. បក្សពួកនិយម គ្រួសារនិយម (Nepotism) កើតឡើងលើគ្រប់ស្ថាប័នដឹកនាំ។ ប្រជាជនដែលទើបរួចរស់ផុតពីសង្គ្រាម គឺសុំត្រឹមតែមួយរស់។ ពាក្យ “សុំត្រឹមតែមួយរស់” គឺមានន័យថា “សុខចិត្តយកសេរីភាពរបស់ខ្លួន ទៅដោះដូរនឹងសន្តិភាព”។

ពីព្រោះតែអំណាច មិនថាមេដឹកនាំប្រទេសណាទេ គឺប្រឹងប្រែងរក្សាអំណាចខ្លួនខ្លាំងណាស់។ មិនថាក្រុមរាជានិយម ឬក្រុមផ្តាច់ការ ឬក្រុមសង្គមនិយមទេ។ សម័យកាលនៃប្រទេសខ្លះ រាជានិយមប្រឹងកម្ទេចអ្នកប្រជាធិបតេយ្យចោលដើម្បីរក្សាអំណាចរាជានិយម។ របបប្រជាធិបតេយ្យ (អំណាចប្រជាជនជាធំ) គឺជាសត្រូវនៃរបបរាជាធិបតេយ្យ (អំណាចស្តេចជាធំ)។ របបកុម្មុយនិស្ត (អំណាចបក្សជាធំ) គឺជាសត្រូវនៃរបបប្រជាធិបតេយ្យ ហើយសង្គមនិយម (មូលធនជាកម្មសិទ្ធិរដ្ឋ) គឺជាសត្រូវរបស់មូលធននិយម (មូលធនជាកម្មសិទ្ធិឯកជន)។ ក្នុងសង្គមដែលមានប្រជាជនគ្មានការអប់រំ គឺត្រូវការមេដឹកនាំខ្លាំងនិងល្អម្នាក់៕

“All peoples of all countries need good government. A country must first have economic development, then democracy may follow. With a few exceptions, democracy has not brought good government to new developing countries.” – Lee Kuan Yew

អានបត្ថបទ “វិបត្តិមេដឹកនាំ” បន្ថែម៖ https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1006912966180644&id=100005858502500

កុំតូចចិត្ដនឹងខ្លួនឯងអី!!

ខណៈពេលដែលខ្ញុំបានឃើញមិត្តភក្ដិរបស់ខ្ញុំ ពាក់ស្បែកជើងថ្មីហើយស្អាត ខ្ញុំហាក់មិនពេញចិត្តនឹងស្បែកជើងខ្លួនឯងសោះ។ ប៉ុន្ដែខណៈពេលដែលខ្ញុំមិនពេញចិត្តនឹងស្បែកជើងខ្លួនឯង ខ្ញុំតែងគិតដល់អ្នកដែលអត់មានស្បែកជើងពាក់ មិនដឹងថាពួកគេកម្សត់ប៉ុនណាទៅ? ខណៈពេលដែលខ្ញុំនិយាយថា វែនតាមិនល្អមើលមិនច្បាស់ ខ្ញុំតែងស្រមៃដល់អ្នកដែលគ្មានសំណាងសូម្បីតែពាក់វែនតា ហើយត្រូវរស់នៅជាមួយភាពពិការនោះ តើពួកគេកម្សត់ប៉ុនណាទៅ?  ខណៈពេលដែលខ្ញុំ ពាក់អាវចាស់ ខ្ញុំតែងគិតថាខ្លួនឯងកខ្វក់ណាស់ ប៉ុន្ដែខ្ញុំតែងតែនឹកដល់ជនអាណាថា គ្មានផ្ទះសម្បែង គ្មានសម្លៀកបំពាក់ស្អាត គ្មានអាហារគ្រប់គ្រាន់ តើពួកគេកម្សត់ប៉ុនណាទៅ?

ត្រឡប់មកគិតឡើងវិញខ្ញុំយល់ថាខ្លួនឯង មានសំណាងណាស់។ សំណាងដែលមានគ្រួសារដ៏កក់ក្ដៅ ខណៈពេលអ្នកខ្លះកំពុងរស់ក្នុងស្ថានភាពលំបាកលំបិន បែកបាក់ព្រាត់ប្រាស់។ សំណាងដែលខ្ញុំមានអាហារហូបចុកគ្រប់គ្រាន់ ខណៈពេលមនុស្សខ្លះកំពុងអត់ឃ្លាន។ សំណាងដែលមានសម្លៀកបំពាក់ស្អាតៗស្លៀកពាក់ ខណៈពេលមនុស្សខ្លះស្លៀកពាក់ខោអាវចាស់ៗរហែករហុយ ។ សំណាងដែលខ្ញុំបានរៀនបានសូត្រមានការយល់ដឹង ខណៈពេលដែលមនុស្សខ្លះមិនចេះអក្សរ ហើយត្រូវរស់នៅជាមួយភាពអវិជ្ជា។ សំណាងដែលមានបងប្អូនសាច់ញាតិជាច្រើន ផ្ដល់ក្ដីស្រឡាញ់ ខណៈពេលដែលមនុស្សខ្លះកំពុងរស់នៅជាមួយសេចក្ដីទុក្ខ។

តើហេតុអ្វីខ្ញុំត្រូវអន់ចិត្តនឹងខ្លួនឯង? បើគិតៗទៅខ្ញុំមានសំណាងយ៉ាងនេះ ។ ខ្ញុំមិនអាចព្រោះតែស្បែកជើងគេស្អាត ហើយមិនពេញចិត្តនឹងស្បែកជើងខ្លួនឯងនោះទេ ។ ខ្ញុំក៏មិនអាចព្រោះតែម៉ូតសក់គេស្អាត ហើយខ្ញុំបែរជាមិនពេញចិត្តនឹងក្បាលខ្លួនឯងនោះដែរ។ ខ្ញុំជាខ្ញុំ ខ្ញុំខុសពីគេគឺព្រោះគេមិនមែនខ្ញុំ បើខ្ញុំដូចគេ ខ្ញុំមិនមែនខ្ញុំទេ៕

Cr. ប្រាជ្ញាជីវិត

សន្ដិភាព!!

យើងមិនចូលចិត្តស្ដាប់ពាក្យស្រែកគំហកពីនរណាម្នាក់ឡើយ ។ ប៉ុន្ដែពេលខ្លះយើងតែងតែស្រែកគំហកដាក់អ្នកដទៃម្ដងម្កាល ។ យើងមិនចង់ស្ដាប់ពាក្យស្ដីបន្ទោសទេ រាល់ពេលដែលយើងធ្វើអ្វីខុស។ ប៉ុន្ដែយើងតែងស្ដីបន្ទោសអ្នកដទៃ នៅពេលដែលយើងឃើញគេធ្វើខុស។ យើងមិនចង់ឲ្យគេធ្វើដាក់យើងទេរាល់អ្វីដែលយើងមិនចូលចិត្ត។ ប៉ុន្ដែមានពេលខ្លះយើងក៏បានធ្វើរឿងដែលយើងមិនចូលចិត្ត ដាក់អ្នកដទៃ។ ធម្មតាទេ មនុស្សកើតមកគឺស្ពាយកំហុសមកជាមួយទៅហើយ គ្មាននរណាម្នាក់មិនចេះខុសនោះទេ។ 

ប៉ុន្ដែទាស់ត្រង់ថា តើយើងអាចមានភាសាសន្ដិភាពក្នុងបេះដូងដែរឬទេ ។ ដូចជាការណែនាំលើកទឹកចិត្ត ជាជាងការស្ដីបន្ទោស។ ការនិយាយគ្នាដោយសន្ដិភាព ដោយការគោរពឲ្យតម្លៃរវាងគ្នានឹងគ្នា ជាជាងការស្រែកគំហក។ ការចេះជួយទុក្ខធុរៈគ្នាទៅវិញទៅមក ជាជាងគំនិតអាត្មានិយម។ ចេះមានមេត្តាធម៌ចំពោះគ្នា ក្នុងភាពជាមនុស្សដូចគ្នា ជាជាងការច្រណែនឈ្នានីសគ្នា។ បើអាចធ្វើបាន នោះការរស់នៅប្រាកដជាល្អខ្លាំងណាស់។ ព្រោះការគោរពឲ្យតម្លៃដោយស្មើភាពគ្នា វាគឺជាវប្បធម៌នៃសន្ដិភាពជីវិត ហើយមានតែប្រកាន់យកវប្បធម៌សន្ដិភាពប៉ុណ្ណោះ ទើបការរស់នៅមានសេចក្ដីសុខ៕

Cr. ប្រាជ្ញាជីវិត

ធ្វើខ្លួនឱ្យធំជាងបញ្ហា

“ក្នុងជីវិតរស់នៅ ១០០ភាគរយ តែងមាន១០ភាគរយ គឺជាបញ្ហាដែលកើតឡើងចំពោះយើង ហើយ ៩០ភាគរយទៀត គឺដំណោះស្រាយដែលយើងត្រូវតបតចំពោះបញ្ហាវិញ”។

ជាច្បាប់ធម្មជាតិ អ្នកខ្លាំងតែងឈ្នះអ្នកខ្សោយ, ខ្លាំងគឺរស់ តែខ្សោយគឺស្លាប់, ខ្លាំងគឺឈ្នះ តែខ្សោយគឺចាញ់, ខ្លាំងគឺស្តេច តែខ្សោយគឺចោរ។ ចូរធ្វើជាចំណែកនៃដំណោះស្រាយ តែកុំធ្វើជាចំណែកនៃបញ្ហា។ ចូរតែរៀនធ្វើជាអ្នកខ្លាំង តែកុំធ្វើជាអ្នកខ្សោយ។ ចូរធ្វើជាអ្នកសង្គ្រោះ តែកុំធ្វើជាជនរងគ្រោះ។

ដើម្បីឈ្នះ យើងត្រូវធ្វើខ្លួនឱ្យធំជាងបញ្ហាជានិច្ច។ បើបញ្ហាជាលេខ១០ យើងត្រូវតែជាលេខ២០។ បើបញ្ហាជាដុំដី យើងត្រូវតែជាដុំថ្ម។ បើបញ្ហាជាដែកគោល យើងត្រូវធ្វើជាញញួរ។ បើបញ្ហាជាស្តេច យើងត្រូវតែជាអាទិទេព។

ក្នុងជីវិត មិនសំខាន់ថាបញ្ហាកើតឡើងអាក្រក់បែបណានោះទេ តែសំខាន់ថាតើយើងមានចិត្តស្ងប់តបតចំពោះបញ្ហាបែបណា។ គ្រប់យ៉ាងនឹងមិនអីទេ។ គ្រប់យ៉ាងគឺធម្មតាជានិច្ច។ គ្រប់យ៉ាងល្អជានិច្ច៕

ភាពងាយស្រួលនៃជីវិតគឺសក្ដានុពល

មានគេសួរខ្ញុំថា " តើធ្វើការដើម្បីរស់ ឬរស់ដើម្បីធ្វើការ? " ខ្ញុំឆ្លើយថា: " បើខ្ញុំរស់ដើម្បីធ្វើការ ខ្ញុំនឹងធ្វើការដើម្បីរស់ តែបើខ្ញុំរស់ដើម្បីបុព្វហេតុជីវិត ខ្ញុំនឹងធ្វើការដើម្បីបុព្វហេតុជីវិត "។ ជីវិត បើគ្រាន់តែដើម្បីរស់ វាពិតជាមិនស្មុគស្មាញច្រើនទេ ប៉ុន្ដែបើចង់រក្សាជីវិតឲ្យបានល្អដើម្បីបុព្វហេតុ នោះទើបជាការពិបាក។ រស់ដើម្បីបុព្វហេតុ មិនពិបាកទេ តែបើរស់ដោយបញ្ញាទើបជារឿងពិបាក។ រស់ដោយបញ្ញាមិនពិបាកទេ តែការបើកបេះដូងឲ្យធំ ទទួលយកគ្រប់រសជាតិនៃរបត់ជីវិត ហើយធ្វើការកែប្រែជោគវាសនា នោះទើបជារឿងពិបាក ព្រោះជីវិតគឺត្រូវការការរៀនសូត្រ និងការឆ្លងកាត់ដែលជាមេរៀនពុំមានទីបញ្ចប់។

ប្រធានាធិបតីអាមេរិក john f. Kenndy បាននិយាយថា " ចូរយើងកុំបន់ស្រន់សុំជីវិតដែលងាយស្រួល យើងគួរតែបន់ស្រន់សុំឲ្យខ្លួនឯងក្លាយជាមនុស្សខ្លាំង "។ ជីវិតពុំមានរឿងងាយស្រួលច្រើនទេ ក៏ប៉ុន្ដែយើងតែងតែចង់បានភាពងាយស្រួលច្រើនជាងភាពលំបាក។ ប៉ុន្ដែការពិត ភាពខ្លាំងនៃសក្តានុពលខាងក្នុងទៅវិញទេ ដែលអាចធ្វើឲ្យយើងមានលទ្ធភាពគេចចេញពីភាពលំបាក ឬរបត់អួរអាប់នៃជីវិត។ អ្នកវេជ្ជាសាស្ត្រ អាលប៊ឺត អាញ់ស្តាញ់ ពោលថា " ចូរកុំធ្វើជាមនុស្សដែលត្រឹមតែជោគជ័យ ចូរព្យាយាមធ្វើជាមនុស្សដែលមានតម្លៃ " ចូរកុំធ្វើជាមនុស្សធ្វើការដើម្បីរស់ ចូរធ្វើជាមនុស្សធ្វើការដើម្បីសាងតម្លៃជីវិត៕

Cr. Sun Veasna

អតីតកាល

ពុំមានការជួបជុំណា ដែលមិនបែកនោះទេ។ ទោះបីយើងជាគ្រួសារបងប្អូនដំបូលតែមួយ ចុងក្រោយយើងនៅតែបែកមានគ្រួសាររៀងខ្លួន។ ទោះបីយើងជាមិត្តភក្ដិជិតស្និទ្ធ រៀនជាមួយគ្នា ធ្វើការជាមួយគ្នាជាច្រើនឆ្នាំ ចុងក្រោយក៏នៅតែត្រូវព្រាត់បែក ស្វែងរកគោលដៅជីវិតរៀងៗខ្លួន។ ចុងបញ្ចប់នៃការជួបជុំ គឺសល់តែភាពអាលោះអាល័យ អារម្មណ៍នឹងរឭក ហើយពេលវេលាដ៏រីករាយកាលពីមុន ក៏ចាប់ផ្ដើមរសាត់ទៅកាន់តែឆ្ងាយទៅៗ ឆ្ងាយរហូតដល់ដោយគ្មានថ្ងៃវិលវិញ។

ដើមឈើដែលអាចជ្រកម្លប់បាននៅថ្ងៃនេះ គឺវាត្រូវបានដាំដោយមនុស្សជំនាន់មុន។ ពេលខ្លះយើងតែងតែមានអារម្មណ៍អរគុណដល់ពួកគេ ដែលបានដាំដើមឈើដ៏ធំ និងផ្ដល់ម្លប់ត្រជាក់បែបនេះ។ ដើមឈើនោះ គឺប្រៀបដូចជាការដូអនុស្សាវរីយ៍មួយដែលមនុស្សជំនាន់មុនបន្សល់ទុកឲ្យអ៊ីចឹង។ អនុស្សាវរីយ៍ល្អៗដែលអាចចងចាំមកដល់ថ្ងៃនេះ គឺវាត្រូវបានបង្កើតដោយដំណើរជីវិតរបស់យើងកាលពីមុន។ ពេលខ្លះ យើងតែងតែនិយាយក្នុងចិត្តថា អរគុណមនុស្សល្អៗកាលពីមុន ដែលធ្លាប់ចូលមកក្នុងជីវិតយើង បង្កើតអនុស្សាវរីយ៍ល្អៗឡើងមក។ ពេលខ្លះ ផ្ទៃមុខដ៏ក្រៀមក្រំរបស់យើង ក៏អាចញញឹមបានដោយមិនដឹងខ្លួន ឬស្រក់ទឹកភ្នែក ពេលនឹកឃើញរឿងល្អៗកាលពីមុន។

អតីតមិនវិលវិញ ប៉ុន្ដែពេលខ្លះអតីតកាលក៏ជាកម្លាំងចិត្តជំរុញយើងឲ្យទៅមុខទៀតដែរ។ ខួរក្បាលគ្មានប៊ូតុងលុបទេ មិនថាល្អអាក្រក់ វាជាការចងចាំ។ រឿងល្អៗដែលយើងឧស្សាហ៍រម្លឹក គឺប្រៀបដូចសួនផ្កាដែលយើងបានដាំក្នុងចិត្ត។ មិនថារឿងកន្លងទៅល្អឬអាក្រក់ប៉ុនណា ចុងក្រោយវានឹងកប់ទៅជាមួយយើងនៅថ្ងៃណាមួយ។ អតីតជារឿងកន្លងហួស រម្លឹកម្ដងៗបានហើយ ព្រោះយើងមិនអាចវិលទៅរស់នៅទីនោះម្ដងទៀតទេ។ ទុកកំហុសជាមេរៀន ទុករឿងល្អជាអនុស្សាវរីយ៍។ ម្សិលមិញជាថ្ងៃនេះ ស្អែកក៏ជាថ្ងៃនេះ ចំណែកថ្ងៃនេះគឺជាពេលនេះ ត្រូវរស់ថ្ងៃនេះឲ្យបានល្អ៕

Cr. Sun Veasna

គ្មានសត្រូវគឺជាមាគ៌ានៃសេចក្ដីសុខ

ប្រធានាធិបតីអាមេរិក អាប្រាហាម លីន ខូន ពោលថា “Destroy my enemies when I make them my friends” អ្នក​ណា​ក៏​ដោយ​សុទ្ធ​តែ​ជា​មិត្ត​នឹង​យើង​ប្រ​សិន​បើ​យើង​រាប់​អាន​គេ​ជា​មិត្ត​ ហើយ​បញ្ចប់​ភាព​ជា​សត្រូវ​។​ ការ​មិន​ចង់គំនុំ​ ហើយ​យក​សត្រូវ​ជា​មិត្ត​នោះ​យើង​នឹង​យក​ឈ្នះ​ចិត្ត​គេ។​

ប្រធានាធិបតីទី០១ អាហ្វ្រិកខាងត្បូង លោក នេលសុន មេនដេឡា (Nelson Mandela) ក៏បានរំឮកផងដែរថា “ប្រសិនបើអ្នកចង់សាងសន្តិភាព ជាមួយនឹងសត្រូវ អ្នកត្រូវតែធ្វើការជាមួយពួកគេ ព្រោះក្រោយមកទៀតសត្រូវទាំងនោះ នឹងក្លាយជាមិត្តរបស់អ្នកវិញ”។

ព្រះពុទ្ធត្រាស់សម្ដែងថា "សត្រូវដ៏សាហាវបំផុត គឺខ្លួនឯង ពុំមានការឈ្នះណាដែលប្រសើរជាងការឈ្នះខ្លួនឯងនោះទេ" យើងអាចឈ្នះអ្នកដទៃបានគ្រប់ពេល ប៉ុន្ដែការចាញ់ចិត្តខ្លួនឯងគឺជាគ្រោះថ្នាក់ធំបំផុត ។ ការឈ្នះលើខ្លួនឯង គឺសំដៅដល់ការអប់រំចិត្តឲ្យបានល្អ ការចាញ់ចិត្តខ្លួនឯង គឺសំដៅដល់ការបណ្ដោយចិត្តឲ្យដឹកនាំខ្លួនឯង ។ លះបង់ភាពស្អប់ខ្ពើម លះបង់គំនិតបៀតបៀនចងគំនុំ ធ្វើចិត្តឲ្យបរិសុទ្ធ ទើបជាសេចក្ដីស្ងប់ដ៏ប្រសើរ ហើយក៏ពុំមានសេចក្ដីសុខណា ស្មើនឹងសេចក្ដីស្ងប់ដែរ។

ប្រវត្តិនៃការប្រតិបត្តិវិបស្សនា

ការប្រតិបត្តិវិបស្សនានៅសម័យពុទ្ធកាល

ប្រវត្តិនៃការប្រតិបត្តិវិបស្សនានៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា នេះមានតាំងតែពីព្រះអង្គស្វែងរកនូវសច្ចធម៌ ដើម្បីត្រាស់ដឹងជាព្រះពុទ្ធ គឺព្រះអង្គធ្វើសមាធិទូន្មានកាយ និងទូន្មានចិត្តដោយសេចក្តីព្យាយាមដ៏អស្ចារ្យ ព្រោះព្រះអង្គជាមនុស្សសុទ្ធសាធ ចាប់បដិសន្ធិក្នុងត្រកូលអភិជន។ ព្រះអង្គពុំមែនជាអាទិទេព ពុំមែនជាតួអង្គអវតា ពុំមែនជាព្រះព្រហ្ម ព្រះឥសូរ ព្រះវិស្ណុ ឬ ព្រះបរមទេព្តា មិនចេះស្លាប់នោះឡើយ។ ព្រះអង្គជាមនុស្សរស់នៅក្នុងសង្គមមនុស្ស ហើយបានប្រើវីរិយភាពយ៉ាងខ្លាំងក្លារហូតបានត្រាស់ដឹងសព្វនូវបញ្ហាមនុស្ស ហើយបានអប់រំណែនាំមនុស្សឲ្យស្គាល់ល្អអាក្រក់ សុខទុក្ខ បុណ្យបាប គ្រប់បែបយ៉ាង។ ព្រះពុទ្ធបរិនិព្វានមែនពិត ប៉ុន្តែទស្សនទ្រឹស្តី ឬធម៌របស់ព្រះអង្គនៅគង់វង្ស ស្ថិតស្ថេរ ហើយត្រូវបានអនុវត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ហេតុនេះហើយបានជាមានក្នុងព្រះត្រៃបិដក ព្រះអង្គបានសំដែងរឿងរ៉ាវជាច្រើនទុកសម្រាប់បរិស័ទរបស់ព្រះអង្គ នាំគ្នាគោរពប្រតិបត្តិឲ្យបានសេចក្តីចម្រើន ផុតចាកអំពីសេចក្តីទុក្ខគ្រប់យ៉ាង។ សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់គង់ក្នុងប្រាសាទរបស់ ឧបាសិកាវិសាខាមិគារមាតា ក្នុងបុព្វារាមជិតក្រុងសាវត្ថី ជាមួយនិងសាវកជាថេរៈ ដែលមានកេរ្តិឈ្មោះល្បីល្បាញគឺ៖ ព្រះសារីបុត្ត ព្រះមហាមោគ្គល្លាន ព្រះមហាកស្សប ព្រះមហាកច្ចាយនៈ ព្រះមហាកោដិ្ឋតៈ ព្រះមហាកប្បិន ព្រះមហាចុន្ទ ព្រះរេវតៈ និង ព្រះអានន្ទ ព្រមទាំងព្រះថេរៈឯទៀតជាច្រើន។ សម័យនោះឯង ព្រះថេរៈទាំងឡាយតែងតែទូន្មានប្រៀនប្រដៅភិក្ខុថ្មីៗ ១០រូបក៏មាន ២០រូបក៏មាន ៣០រូបក៏មាន ៤០រូបក៏មាន។ ភិក្ខុថ្មីអម្បាលនេាះក៏បានចេះដឹងធម៌វិសេសច្រើនឡើងជាងពីពេលមុន។

សម័យនោះឯង ព្រះមានព្រះភាគមានភិក្ខុសង្ឃចោមរោម ទ្រង់គង់នៅក្នុងទីវាលស្រឡះនាថ្ងៃពេញបូណ៌មីរាត្រីព្រះចន្ទពេញវង់ ជាថ្ងៃបវារណា។ ព្រះមានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ទៅកាន់ភិក្ខុសង្ឃដែលគង់ស្ងាត់ច្រៀបថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ តថាគតប្រារព្វចំពោះបដិបទានេះ តថាគតមានចិត្តត្រេកអរចំពោះបដិបទានេះ ព្រោះហេតុនោះ អ្នកទាំងឡាយ ចូរប្រារព្ធសេចក្តីព្យាយាមឲ្យលើសជាងប្រមាណចុះ ដើម្បីឲ្យដល់ធម៌ដែលខ្លួនមិនទាន់ដល់ ដើម្បីឲ្យសម្រេចធម៌ដែលខ្លួនមិនទាន់បានសម្រេច ដើម្បីធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់នូវធម៌ដែលខ្លួនមិនទាន់ធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ តថាគតនឹងរង់ចាំអ្នកទាំងឡាយក្នុងក្រុងសាវត្ថីនេះឯង រហូតដល់ ៤ខែ ជាការ រីកនៃផ្កា កុមុទ (គឺពេញបូណ៌មីខែកត្តិក)។

ភិក្ខុទាំងឡាយអ្នកនៅជនបទ កាលបានឮដំណឹងនោះហើយមកប្រជុំ គ្នាក្នុងក្រុងសាវត្ថី ដើម្បីគាល់ព្រះមានព្រះភាគ។ ព្រះថេរៈទាំងឡាយរមែងទូន្មានប្រៀនប្រដៅភិក្ខុថ្មីៗ ១០រូបក៏មាន ២០រូបក៏មាន ៣០រូបក៏មាន ៤០រូបក៏មាន។ ភិក្ខុថ្មីអម្បាលនោះ ក៏បានចេះដឹងធម៌វិសេសច្រើនឡើងជាងពីពេលមុន។

សម័យនោះឯង ព្រះមានព្រះភាគមានភិក្ខុសង្ឃចោមរោម ទ្រង់គង់ក្នុងទីវាលស្រឡះ ក្នុងរាត្រីព្រះចន្ទពេញវង់ជាថ្ងៃគ្រប់ ៤ខែនៃរដូវភ្លៀង ជាទីកាលរីកនៃផ្កាកុមុទ ជាថ្ងៃឧបោសថទី ១៥ គឺពេញបូណ៌មីខែកត្តិក។ លំដាប់នោះព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ទៅកាន់ភិក្ខុសង្ឃដែលគង់ស្ងាត់ច្រៀបថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ បរិស័ទនេះស្ងាត់ បរិស័ទនេះឋិតនៅក្នុងខ្លឹមសារដ៏ បរិសុទ្ធ។ ភិក្ខុសង្ឃបរិស័ទគួរដល់ការបូជា គួរដល់អាគន្តុកទាន គួរដល់ទក្ខិណាទាន គួរដល់អពា្ជលីកម្ម ជាបុញាក្ខេត្តដ៏ប្រសើររបស់សត្វលោកមានសភាពយ៉ាងណា ភិក្ខុសង្ឃបរិស័ទនេះ ក៏មានសភាពយ៉ាងនោះដែរ។ ទានតិចតួចដែលបុគ្គលឲ្យហើយ ទៅជាទានមានផលច្រើន ឬទានច្រើនដែលបុគ្គលឲ្យហើយក៏រឹងរឹតតែមានផលច្រើន ក្នុងបរិស័ទមានសភាពយ៉ាងណា ភិក្ខុសង្ឃបរិស័ទ នេះក៏មានសភាពយ៉ាងនោះដែរ។ ភិក្ខុសង្ឃបរិស័ទមានសភាពយ៉ាងណាដែលសត្វលោកបានឃើញដោយកម្រ ភិក្ខុសង្ឃបរិស័ទនេះក៏មានសភាពយ៉ាងនោះដែរ។ ភិក្ខុសង្ឃបរិស័ទមានសភាពយ៉ាងណាដែលបុគ្គលគួរស្ពាយស្បៀងដើរតាមរកមើល អស់ទីរាប់ដោយយោជន៍ ភិក្ខុសង្ឃបរិស័ទនេះក៏មានសភាពយ៉ាងនោះដែរ។

ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ក្នុងភិក្ខុសង្ឃនេះ តែងមានភិក្ខុជាព្រះអរហន្ត...តែងមានភិក្ខុអនាគាមី...តែងមានភិក្ខុជាសកទាគាមី... តែងមានភិក្ខុជាសោតាបន្ន...តែងមានភិក្ខុជាអ្នកប្រកបរឿយៗ នូវសេចក្តីព្យាយាមចម្រើននូវ សតិប្បដ្ឋាន ៤ សម្មប្បធាន ៤ ឥទ្ធិបាទ ៤ ឥន្ទ្រិយ ៥ ពលៈ ៥ ពោជ្ឈង្គ ៧ និងមគ្គប្រកបដោយអង្គ៨ ដ៏ប្រសើរ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ក្នុងភិក្ខុសង្ឃនេះតែងមានភិក្ខុជាអ្នកប្រកបរឿយៗនូវសេចក្តីព្យាយាមចម្រើននូវ មេត្តា ករុណា មុទិតា ឧបេក្ខា ចម្រើននូវ អសុភ និងចម្រើននូវ អនិច្ច សញ្ញា។

ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ក្នុងភិក្ខុសង្ឃនេះ មានភិក្ខុជាអ្នកប្រកបរឿយៗ នូវសេចក្តីព្យាយាមចំរើននូវអានាបាស្សតិ...។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ អានាបានស្សតិដែលបុគ្គលបានចម្រើន បានធ្វើឲ្យច្រើនរឿយៗហើយ រមែងមានផលច្រើន មានអានិសង្សច្រើន។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ អានាបានស្សតិដែលបុគ្គលបានចម្រើន បានធ្វើឲ្យចម្រើនរឿយៗហើយ រមែងញ៉ាំងសតិប្បដ្ឋាន ៤ ឲ្យពេញបូរិបូណ៌បាន។ សតិប្បដ្ឋាន ៤ ដែលបុគ្គលបានចម្រើន បានធ្វើឲ្យច្រើនរឿយៗហើយ រមែងញ៉ាំងពោជ្ឈង្គ៧ ឲ្យពេញបូរិបូណ៌បាន។ ពោជ្ឈង្គ៧ ដែលបុគ្គលបានចម្រើន បានធ្វើឲ្យច្រើនរឿយៗ ហើយរមែងញ៉ាំវិជ្ជា និងវិមុត្តិឲ្យពេញបរិបូណ៌បាន។

សម័យមួយ ព្រះមានព្រះភាគទ្រង់គង់នៅក្នុងវត្តជេតពន។ គ្រានោះឯងព្រះមានព្រះភាគទ្រង់ពុទ្ធដំណើរចូលទៅកាន់ក្រុងសាវត្ថី ដើម្បីបិណ្ឌបាត ចំណែកព្រះរាហុលក៏ប្រដាប់បាត្រចីវរ ដើរតាមក្រោយៗព្រះមានព្រះភាគ។ ព្រះមានព្រះភាគទ្រង់ឆ្មៀងព្រះភក្ត្រត្រាស់ទៅកាន់រាហុលថា ម្នាលរាហុល រូបឯណានីមួយ ខាងក្នុងក្តី ខាងក្រៅក្តី គ្រោតគ្រាតក្តី ល្អិតក្តី ថោកទាបក្តី ឧត្តមក្តី ក្នុងទីឆ្ងាយក្តី ក្នុងទីជិតក្តី ជាអតីត អនាគត បច្ចុប្បន្នក្តី រូបទាំងអស់នោះគ្រាន់តែជារូប អ្នកគប្បីឃើញដោយប្រាជ្ញាដ៏ប្រពៃ តាមសេចក្តីពិតដូចនេះ នុះមិនមែនរបស់អញ អញមិនមែនជានុះ នុះមិនមែនជាខ្លួនរបស់អញ។ ព្រះរាហុល ក្រាបបង្គំទូលសួរថា បពិត្រព្រះមានព្រះភាគ ចំពោះតែរូបមួយទេឬ? ព្រះមានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់តបថា ទាំងរូប ទាំងវេទនា ទាំងសញា ទាំងសង្ខារ ទាំងវិញាណ ដូចគ្នា។

គ្រានោះឯង ព្រះរាហុលគិតថា ថ្ងៃនេះនរណាហ្ន៎ដែលព្រះមានព្រះភាគទ្រង់ប្រទានឱវាទផ្ទាល់ ហើយនឹងចូលទៅកាន់ស្រុកដើម្បីបិណ្ឌបាត ដូចនេះលោកក៏ត្រឡប់ថយក្រោយ ហើយចូលទៅគង់ពត់ភ្នែនតម្រង់កាយឲ្យត្រង់ តម្កល់ស្មារតីឆ្ពោះទៅរកកម្មដ្ឋានទៀបគល់ឈើមួយដើម។ គាប់ជួនព្រះសារីបុត្តបានឃើញព្រះរាហុលកំពុងអង្គុយពត់ភ្នែន ក៏ប្រាប់ឲ្យចម្រើនអានាបានស្សតិ ម្នាលរាហុលព្រោះថា អានាបានស្សតិដែលបុគ្គលចម្រើនហើយធ្វើឲ្យច្រើនរឿយៗហើយ រមែងមានផលច្រើនមានអានិសង្សច្រើន។

អត្ថបទ ស្រង់ពីសៀវភៅ វិធីប្រតិបត្តិ វិបស្សនា នៅកម្ពុជា៖ រៀបរៀងដោយ

( ព្រះសាសនមុនី ហ៊ឹម ប៊ុនធឿន ធម្មត្ថេរោ ជាប្រធានពុទ្ធមណ្ឌលវិបស្សនាធុរៈ កម្ពុជា)

មានជីវិតគឺមានតម្លៃ

ទោះបីជាផែនដីមានកន្លែងខ្លះកខ្វក់មែន ប៉ុន្ដែទោះបីកខ្វក់ប៉ុនណា ក៏ព្រះអាទិត្យនៅតែរះបំភ្លឺគ្រប់ទីកន្លែងដោយពុំរើសអើង ។ ព្រះអាទិត្យនៅតែជាព្រះអាទិត្យ ទោះបីជះពន្លឺទៅកន្លែងកខ្វក់ ក៏ព្រះអាទិត្យមិនប្រលាក់ដែរ ។ គ្រាប់ពេជ្រ ទោះបីបោះចូលភក់ជ្រាំ ក៏វានៅតែជាគ្រាប់ពេជ្រដដែល ។

យើងក៏មានតម្លៃមិនខុសពីពន្លឺព្រះអាទិត្យ និងដុំពេជ្រនោះដែរ ។ គ្រាន់តែពេលខ្លះ យើងភ្លេចឲ្យតម្លៃខ្លួនឯង ។ កាលៈទេសៈខ្លះ របត់ជីវិតខ្លះបានរុញច្រានយើងទៅកន្លែងដែលយើងមិនចង់ទៅ ។ បាននាំយើងទៅជួបរឿងដែលយើងមិនចង់ជួប ។ ប៉ុន្ដែទោះបីជីវិតយ៉ាប់យ៉ឺនយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រសិនបើយើងបោះបង់តម្លៃខ្លួនឯង នោះយើងនឹងក្លាយជាចំណែកនៃភក់ជ្រាំជីវិត ។ ប៉ុន្ដែបើយើងនៅតែឲ្យតម្លៃខ្លួនឯង នោះយើងនឹងក្លាយជាដុំពេជ្រដែលមានតម្លៃជារៀងរហូត ។

ជីវិតយើងគឺមានតម្លៃ ហើយតម្លៃរបស់យើងសម្រាប់យើងគឺត្រូវតែថ្លៃបំផុត ។ អ្នកដទៃអាចឲ្យពិន្ទុយើងតាមការយល់ឃើញ ប៉ុន្ដែយើងត្រូវឲ្យពិន្ទុខ្លួនឯងឲ្យបានខ្ពស់ជានិច្ច ។ ប៉ុន្តែបើយើងមើលស្រាលខ្លួនឯង អ្នកដទៃក៏គេមើលងាយទៅតាមហ្នឹងដែរ៕

Cr. Sun Veasna