ធ្វើរឿង៣នេះឲ្យគ្រប់ ជីវិតនឹងរីកចម្រើន

១) ព្យាយាមបំពេញតួនាទី៖ មានន័យថា មនុស្សយើងម្នាក់ៗ ត្រូវចេះទទួលខុសត្រូវលើតួនាទីរបស់ខ្លួនឯង ដោយអស់ពីកម្លាំងកាយចិត្តនិងអស់សមត្ថភាព លទ្ធភាពដែលខ្លួនមានទាំងផ្នែកការងារ គ្រួសារ សង្គម និងប្រទេសជាតិ គឺការធ្វើតួនាទីក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះឲ្យបានល្អបំផុត មិនចាំបាច់រង់ចាំព្រេងសំណាងនៃព្រហ្មលិខិតទេ គឺយើងលិខិតដោយខួរក្បាល ដៃជើងទាំងទ្វេរបស់យើងនេះឯង គឺយើងត្រូវបំពេញតួនាទីយ៉ាងហ្មត់ចត់ ដោយគ្មានលេសអាង បំពេញតួនាទីដោយមុតមាំជាប់មិនដាច់ រហូតដល់បានសម្រេចជាស្ថាពរ។

២) ព្យាយាមសិក្សារកចំណេះដឹង៖ មានន័យថា យើងម្នាក់ៗ ត្រូវធ្វើខ្លួនជាអ្នករៀនសូត្រជានិច្ច ចេះខ្វល់ខ្វាយស្វែងរកចំណេះវិជ្ជា បើកបង្ហាញបទពិសោធចំណេះដឹងរបស់ខ្លួនឲ្យធំទូលាយ ត្រូវចេះស្ដាប់ការផ្ដល់មតិយោបល់ពីជននានាដែលនៅជុំវិញ ធ្វើខ្លួនឲ្យដូចជាទឹកកន្លះកែវ ព្រមទទួលយកនូវចំណេះដឹងថ្មីៗបានគ្រប់ពេលទាំងអស់។

៣) ព្យាយាមដុតកិលេស៖ ក្នុងន័យនេះ មនុស្សម្នាក់ៗកើតមកក្នុងលោកនេះ ចេះបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនឯងបានល្អ និងចេះស្វែងរកចំណេះវិជ្ជាឲ្យខ្លួនឯងបានហើយ ចុងក្រោយត្រូវចេះរៀនហ្វឹកហាត់ចិត្តខ្លួនឲ្យរួចផុតពីភាពចង់មាន ចង់បាន ដែលកើតពីសេចក្ដីលោភលន់ចង់មានចង់បាន ខឹងក្រោធប្រទូសរាយមនុស្ស សត្វ និងឈ្លក់វង្វេងស្រវឹងលើតួអត្ដានេះ ត្រូវចេះលះសេចក្ដីប្រកាន់មាំក្នុងវត្ថុ បុគ្គល តួនាទី បុណ្យស័ក្ដិ កេរ្តិ៍ឈ្មោះ កិត្តយស លាភ យស សរសើរ និន្ទា សុខ ទុក្ខ គិតសម្លឹងរំពៃទោសខ្លួនឯង សម្លឹងរំពៃមើលគុណសម្បត្តិរបស់អ្នកដទៃឲ្យបានច្រើន និងត្រូវចេះរៀនរស់នៅក្នុងលោកនេះប្រកបដោយសោមនស្សរីករាយ។

បុគ្គលណាក៏ដោយ បើធ្វើបានគ្រប់ទាំងបីប្រការដែលបានពោលមកខាងលើ បុគ្គលនោះតែងតែបានឈ្មោះថា ឥតជាភារៈរបស់លោក មិនជាភារៈរបស់ខ្លួនឯង គឺបុគ្គលនោះរស់នៅក្នុងភាពជាបុគ្គលប្រសើរ មិនមានថ្ងៃធ្លាក់ទាបទៅកាន់ផ្លូវវិនាសគ្រប់កាលៈទេសៈ៕ 

គោលគំនិតល្អដើម្បីជីវិត

រូបភាព FB

តើមិត្តពិតរបស់យើងជានរណា?

បុរសម្នាក់ត្រូវគេសម្រេចចិត្តប្រហាជីវិត

មុននឹងខ្លួនស្លាប់ គាត់បានសុំអនុញាតអ្នកចាត់ការទៅលាមិត្តៗ

ហើយប្រញាប់ទៅរកមិត្តម្នាក់ដំបូងគេ

ដែលខ្លួនស្រឡាញ់ខ្លាំងបំផុត ទៅណាមកណាក៏ទៅជាមួយគ្នាជានិច្ច

ហើយនិយាយពីហេតុការណ៍ឲ្យមិត្តម្នាក់នោះស្ដាប់

ហើយសួរថា……

ប្រសិនបើគេត្រូវស្លាប់ តើមិត្តនឹងធ្វើយ៉ាងម៉េច?

គេទទួលបានពាក្យតបថា…

“ប្រសិនបើឯងស្លាប់ទៅ… យើងក៏ចប់គ្នាត្រឹមហ្នឹងឯង”។

ពេលគេទៅរកមិត្តទីពីរ

ដែលមានភាពសំខាន់ចំពោះគេខ្លាំងណាស់

ព្រោះធ្លាប់ធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាងក៏ដើម្បីបានមិត្តម្នាក់នេះមក

ប៉ុន្តែដល់ពេលនិយាយរឿងចប់ គេក៏បានពាក្យតបមកវិញគឺ…

“បើឯងស្លាប់ទៅ… ខ្ញុំក៏នឹងមានមិត្តថ្មីទៀត”។

គេដើរឆ្ងក់ៗទៅរកមិត្តទីបី

ដែលធ្លាប់យកចិត្តទុកដាក់ចំពោះគ្នាពីមុនមក

គេនិយាយរឿងឲ្យស្ដាប់ រួចក៏សួរដូចមុន

គេបានចម្លើយតបថា…

“ប្រសិនបើឯងស្លាប់ទៅ… ខ្ញុំនឹងជូនដំណើរឯងទៅ”។

ចុងក្រោយគេទៅរក មិត្តម្នាក់ទៀត

ដែលខ្លួនមិនសូវចាប់អារម្មណ៍អើពើទេ

តែដល់ពេលខ្លួននិយាយរឿងចប់ ត្រឡប់ជាទទួលបានពាក្យតបថា…

“ប្រសិនបើឯងស្លាប់ទៅ… ខ្ញុំនឹងតាមទៅជាមួយដែរ”។

គេដឹងខ្លួនខុស និងសោកស្ដាយយ៉ាងខ្លាំង

ព្រោះពេញមួយជីវិត គេមិនធ្លាប់មើលឃើញតម្លៃរបស់មិត្តម្នាក់នេះឡើយ។

ក្នុងរឿងខាងលើនេះលោកអ្នកប្រាជ្ញបានឧបមាដូច្នេះថា

 “មិត្តដំបូងគេ លោកប្រៀបដូចជា រាងកាយរបស់យើង”

ព្រោះពេលដែលខ្លួនមានជីវិតរស់ យើងខិតខំទំនុកបម្រុងវាគ្រប់យ៉ាង

ចង់បានអ្វី ត្រូវរកមកឲ្យ តែដល់ពេលខ្លួនស្លាប់ទៅ

យើង និងរាងកាយក៏ត្រូវចប់គ្នាដែរ ។

 “មិត្តទីពីរ លោកប្រៀបប្រដូចជា ទ្រព្យសម្បត្តិ”

ព្រោះពេញមួយជីវិត យើងបានធ្វើគ្រប់យ៉ាងដើម្បីបានវាមក

តែដល់ពេលខ្លួនស្លាប់ទៅ សម្បត្តិទាំងនោះ ត្រឡប់ជាទៅនៅជាមួយអ្នកដទៃវិញ។

“មិត្តទីបី គឺញាតិមិត្តបងប្អូន”

ព្រោះហេតុដែលធ្លាប់មានឧបការគុណមើលថែទាំគ្នាមក

ដល់ពេលខ្លួនស្លាប់ទៅ ពួកគេក៏មានតួនាទីចាត់ការសាកសពឲ្យសមរម្យតាមឋានៈ និងទ្រព្យ

ធ្វើបុណ្យដាក់ទានឧទ្ទិសផលបុណ្យទៅឲ្យ ដូចជាជូនដំណើរយើងទៅក្នុងពេលនោះអ៊ីចឹងដែរ។

ចំណែខាង “មិត្តទីបួន” នៅពេលខ្លួនមានជីវិតរស់

យើងមិនសូវផ្ដល់ភាពសំខាន់ឲ្យប៉ុន្មានទេ

តែដល់ពេលខ្លួនដាច់ខ្យល់ស្លាប់ទៅ ត្រឡប់ជាទៅជាប់តាមខ្លួនយើងរហូត

មិត្តម្នាក់នេះគឺ “បុណ្យនិងបាប”។

មិនថា រាងកាយ… ទ្រព្យសម្បត្តិ…

ឬញាតិមិត្តបងប្អូន គ្រប់យ៉ាងសំខាន់ទាំងអស់ក៏ពិតមែន

តែកុំភ្លេចផ្ដល់ភាពសំខាន់ជាមួយរឿងបុណ្យ និងបាបផង។

ព្រោះវាជាមិត្តដែលត្រូវជាប់តាមខ្លួនយើងទៅគ្រប់ជាតិភព

និងគួរផ្ដល់ភាពសំខាន់ចាប់ពីពេលនេះ ឥឡូវនេះទៅ

ព្រោះប្រសិនបើដល់ថ្ងៃនោះ ទោះបីជាខ្លួននឹកឃើញក៏ដោយ

តែយើងក៏មិនអាចធ្វើអ្វីបានឡើយ ។

បើចង់លាងជម្រះ ក៏សូមឲ្យលាងជម្រះកិលេសតណ្ហា

ដែលមាននៅក្នុងចិត្តរបស់យើង

កុំទៅលាងជម្រះបាប! បាបនោះលាងជម្រះមិនបាន

ធ្លាប់ធ្វើបាបទុក បាបក៏នឹងជាប់យើងទៅ

ប្រសិនបើមិនចង់ឲ្យបាបជាប់តាមទៅ

មិនចង់ទទួលផលរបស់បាបទេ…

ចូរកុំធ្វើវាឡើយ តាំងតែពីពេលនេះទៅ ៕

Cr. គោលគំនិតល្អដើម្បីជីវិត

សមរភូមិក្នុងខ្លួន

“មូលហេតុដែលពិភពលោកខ្វះសាមគ្គីភាព [...] គឺដោយសារមកពីមនុស្សយើងបានបែកបាក់ជាមួយនឹងខ្លួនយើង”។

មូលហេតុដែលមនុស្សគ្មានសាមគ្គីភាពជាមួយអ្នកដទៃ គឺដោយសារតែមនុស្សយើងបែកបាក់ជាមួយនឹងខ្លួនឯង។ វាមានន័យថា “មូលហេតុដែលសង្គមខ្វះសាមគ្គីភាពរវាងគ្នានិងគ្នា គឺដោយសារតែបុគ្គលម្នាក់ៗក្នុងសង្គមបានបែកបាក់ជាមួយនឹងខ្លួនឯង”។ ក្នុងសង្គមដែលមនុស្សភាគច្រើនគ្មានភាពជា “ឯកត្តបុគ្គល - Individuality” តែងធ្វើឱ្យមនុស្សរស់នៅជាមួយនឹងអារម្មណ៍ច្រើនជាងគោលការណ៍។ អាម្មរណ៍តែងប្រែប្រួលមិនទៀង គ្រប់គ្រងមិនបាន រហូតបែកបាក់ជាមួយនឹងខ្លួនឯង។ តើអ្វីទៅដែលជាការបែកបាក់ខាងក្នុងរបស់មនុស្ស?

ពាក្យចាស់ខ្មែរលោកពោលថា “ឈ្នះអ្នកក្រដោយការឱ្យទាន ឈ្នះអ្នកមានដោយការគោរព ឈ្នះសព្វគ្រប់ គឺឈ្នះខ្លួនឯង”។ មនុស្សដែលឈ្នះខ្លួនឯង តែងប្រយុទ្ធនឹងសត្រូវក្នុងខ្លួនជាមុនសិន មុននឹងសម្រេចចិត្តតស៊ូជាមួយសត្រូវក្រៅខ្លួន។ មនុស្សយើង គួរតែប្រយុទ្ធតស៊ូជាមួយខ្លួនឯងឱ្យឈ្នះសិន មុននឹងយកឈ្នះលើអ្នកដទៃ។ មនុស្សដែលមានសន្តិភាព ពុំមានចិត្តចង់បំពាននរណាម្នាក់ឡើយ តែសុខចិត្តប្រឹងបំពានជាមួយនឹងភាពអវិជ្ជមាន និងបិសាចដែលស្ថិតនៅក្នុងខ្លួនឯងវិញ។ បរមគ្រូ ឡៅ ជឺ (Lao Tzu) និយាយថា “អ្នកអាចស្គាល់អ្វីបានច្រើនដោយសារការដឹងរឿងរបស់អ្នកដទៃ តែមនុស្សឈ្លាសវៃ គឺជាអ្នកដែលស្គាល់ពីខ្លួនឯង។ អ្នកអាចមានអំណាចដោយការគ្រប់គ្រង់លើអ្នកដទៃ តែមនុស្សអស្ចារ្យ គឺអ្នកដែលចេះគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង”។

យើងចាំបាច់ត្រូវឈ្នះបិសាចដែលស្ថិតនៅក្នុងខ្លួនយើងជាមុនសិន មុននឹងយើងយកឈ្នះភាពអាក្រក់ ទង្វើអយុត្តិធម៌ បញ្ហាសង្គម...។ល។ ដែលស្ថិតនៅខាងក្រៅខ្លួន។ បើយើងគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងពុំបានផង ហេតុអ្វីមកចង់គ្រប់គ្រងអ្នកដទៃ ឬគ្រប់គ្រងស្ថានភាពខាងក្រៅ? ព្រះគម្ពីរចែងថា “ចូរប្រុងប្រយ័ត្នគំនិតដែលអ្នកគិត ដ្បិតផលនៃជីវិតសុទ្ធតែកើតចេញពីគំនិតទាំងអស់”។ ព្រះពុទ្ធសម្តែងថា “អ្នកគិតបែបណា អ្នកនឹងក្លាយទៅជាបែបនោះ, អ្នកមានអារម្មណ៍បែបណា អ្នកនឹងស្រូបទាញរបស់បែបនោះ, អ្នកស្រម៉ៃបែបណា អ្នកនឹងបង្កើតរបស់បែបនោះ”។ មនុស្សដែលមិនចុះសម្រុងនឹងខ្លួនឯង មិនត្រឹមតែប៉ះទង្គិចជាមួយខ្លួនឯងញយៗដងទេ តែថែមទាំងពុំអាចស្វែងរកសន្តិភាព របៀបរៀបរយ សណ្តាប់ធ្នាប់ និងសេចក្តីសុខសម្រាប់ខ្លួនឯងបានទៀតផង។ តើហេតុអ្វីខ្ញុំលើកឡើងពីរឿងសមរភូមិក្នុងខ្លួនមនុស្ស?

បើយើងម្នាក់ៗឈ្នះលើខ្លួនឯង នឹងនាំឱ្យជាតិរុងរឿង តែបើមនុស្សម្នាក់ៗចាញ់សមរភូមិក្នុងខ្លួនឯង នឹងនាំឱ្យជាតិយំ។ ជ័យជម្នះមនុស្សម្នាក់ៗក្នុងសង្គម គឺជាជ័យជម្នះរបស់សង្គមផ្ទាល់តែម្តង។ មនុស្សម្នាក់អាចជួយខ្លួនឯងបាន ប្រៀបដូចនឹងជួយសង្គមបាន។ មនុស្សម្នាក់ៗគ្មានសមត្ថភាព មិនអាចជួយខ្លួនឯងបាន នឹងត្រូវក្លាយទៅជាបន្ទុកសង្គម។ ជួយខ្លួនឯងមុន, ជួយគ្រួសារបន្ទាប់, និងជួយសង្គមចុងក្រោយបំផុត។ បើយើងខ្លាំងនាំឱ្យគ្រួសារខ្លាំង។ គ្រួសារខ្លាំងធ្វើឱ្យសង្គមខ្លាំង។ ប៉ុន្តែ ក្នុងកាលៈទេសៈសំខាន់បំផុត មនុស្សស្លាប់អាចកើតទៀត តែបើអស់ជាតិ ឃ្លាតរហូត។ មនុស្សស្លាប់ដើម្បីកើត តែបើមនុស្សក្នុងសង្គមគ្មានកំណើត ជាតិនឹងរលាយលែងកើតទៀតហើយ (ជួយសង្គមមុន)។

សុភាសិតខ្មែរពោលថា “ចាញ់ចត្រង្គអស់ប្រាជ្ញា ចាញ់តណ្ហាអស់កុសល ចាញ់យោបល់អស់នគរ”។ ចូរឈប់ចាញ់កិលេស សង្កត់តណ្ហាឱ្យជាប់ ច្បាំងឱ្យឈ្នះខ្លួនឯង។ ជីវិត វាជាសមរភូមសង្គ្រាមទាំងក្នុងខ្លួនផងនិងក្រៅខ្លួនផង។ យើងត្រូវតែជា “អ្នកបដិវត្តន៍ផ្ទៃក្នុង (ខ្លួន)” ហើយដក “អញ - Ego” ចេញឱ្យអស់ពីក្នុងខ្លួន បង្កើតសន្តិភាពក្នុងចិត្ត គិតរឿងសង្គម ដើរឱ្យផុតពីភាពជាបុគ្គលនិយម បណ្តុះសីលធម៌សង្គម ធ្វើតែសេចក្តីល្អ កុំលាបពណ៌នរណាម្នាក់ឱ្យសោះ។ បើចង់កែប្រែសង្គម យើងត្រូវកែប្រែចិត្តគំនិតខាងក្នុងរបស់ខ្លួនជាមុនសិន៕

“The reason why the world lacks unity, and lies broken and in heaps, is, because man is disunited with himself.” – Ralph Waldo Emerson

ជាន់ឱ្យលិចលើកឱ្យខ្ពស់

“បុគ្គលគួរប្រព្រឹត្តចំពោះជនណាម្នាក់ដោយសេចក្តីសង្គ្រោះ ឬកម្ទេចចោលកុំឱ្យមានគ្រោះនៅថ្ងៃក្រោយ។ អ្នកដែលរបួសស្រាលនឹងសងសឹកវិញ តែចំពោះអ្នកដែលរបួសធ្ងន់វិញ គឺលែងមានឱកាសសងសឹកទៀតហើយ”។

នយោបាយវិទូតោ (កម្លាំង) និងកញ្ជ្រោង (ល្បិចកល) នីកូឡូ ម៉ាឈីវ៉ាលី (Niccolo Machiavelli) គឺជាអ្នកនយោបាយប្រាកដនិយម ជាក់ស្តែងនិយម និងប្រយោជន៍រួមនិយម។ “ប្រាកដនិយម” គឺបើធ្វើគឺធ្វើ ហើយឥតនិយាយមាត់ទទេទេ។ “ជាក់ស្តែងនិយម” គឺបត់បែន មើលលើកាលៈទេសៈ និងស្ថានភាពសង្គមជាក់ស្តែង។ “ប្រយោជន៍រួមនិយម” គឺប្រើនយោបាយឥតគិតពីសីលធម៌ ឥតមានមនោសញ្ចេតនា ដាច់ខាតនិយម ផ្តាច់ការនិយម ក្នុងគោលបំណងតែមួយគត់ គឺដើម្បីយកអំណាចរក្សាផលប្រយោជន៍រួមរបស់ប្រជាជន។ ជាទូទៅសម្រាប់ ម៉ាឈីវ៉ាលី ពាក្យថា “នយោបាយ” វាឥតជាប់ទាក់ទងនឹងសីលធម៌ទាល់តែសោះ។

សុភាសិតខ្មែរពោលថា “ដុតឱ្យខ្លោច រោចឱ្យឆៅ” ដែលមានន័យថាមេដឹកនាំត្រូវស្គាល់ពីកាលៈទេសៈដែលត្រូវចិត្តដាច់ ផ្តាច់ការ ប្រហារឥតប្រណី។ បើត្រូវជាន់ គឺដាច់ខាតត្រូវជាន់ឱ្យលិច កុំឱ្យងើបមុខរួច ឬបើត្រូវសម្លាប់ គឺត្រូវដកស្មៅទាំងឫស។ ប៉ុន្តែបើសណ្តោស គឺត្រូវលើកឱ្យខ្ពស់ ផ្តល់ឋានៈឱ្យហួស ឬមានន័យថាឱ្យឋានៈ ដកអំណាច, មានឋានៈជាសម្តេច តែគ្មានអំណាចជាសម្តេច។ ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តប្រទេសខ្លះ មានមេដឹកនាំខ្លះក៏ត្រូវពួកក្រុមកុម្មុនីស្ត បានបន្តុបអំណាចរហូតដល់អស់អំណាចពីខ្លួនរលីង។ នេះមានន័យថា “មានឋានៈខ្ពស់ផុតមេឃ តែអំណាចទាំងអស់ វាគ្រាន់តែជាអំណាចនិមិត្តរូបប៉ុណ្ណោះ (ដូចឆាវឆាវ គំរាមរាស្រ្ត សំឡុតស្តេច ប្តូរសម័យកាល)។

ចរិតតោនិងកញ្ជ្រោងនេះ ទំនងផ្តាច់ការរកលេខដាក់គ្មាន។ ទ្រឹស្តីភាពជាអ្នកដឹកនាំបានកំណត់មេដឹកនាំពីរប្រភេទ៖ ទី១. មេដឹកនាំល្អ (Good Leader) និង២. មេដឹកនាំដែលមានប្រសិទ្ធិភាព (Effective Leader)។ មេដឹកនាំអាចបង្កើតព្រឹត្តិការណ៍គ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីរក្សាអំណាចរបស់ខ្លួន។ បើប្រើរបៀបដឹកនាំតាមបែបចរិតសត្វកញ្ជ្រោង ម៉ាឈីវ៉ាលី អះអាងថា “សម្តេច (មេដឹកនាំ) អាចក្បត់ពាក្យសម្តីរបស់ខ្លួនបាន ដោយយកយន្តការច្បាប់មកប្រើ”។ នេះបង្ហាញថា “មេដឹកនាំអាចនិយាយនូវសម្តីដែលមានគុណធម៌និងសីលធម៌ តែពុំចាំបាច់ធ្វើទង្វើដែលមានគុណធម៌និងសីលធម៌ទេ”។ មេដឹកនាំល្អ ប្រហែលជាធ្វើមិនកើត អនុវត្តពុំស្រួលចិត្តទេ តែសម្រាប់មេដឹកនាំដែលមានប្រសិទ្ធិភាព គឺស្ថិតនៅលើឆន្ទៈធំ។ ឆន្ទៈធំ ក្តីកង្វល់តូច តែបើឆន្ទៈតូច នាំឱ្យពិបាកអនុវត្តទង្វើផ្តាច់ការ ធ្វើឱ្យក្តីកង្វល់ធំ។

អ្នកយុទ្ធសាស្រ្តពុំមែនជាអ្នកសីលធម៌និយម ហើយអ្នកដែលប្រកាន់ឥរិយាបថសីលធម៌និយម ក៏ពុំអាចធ្វើជាអ្នកយុទ្ធសាស្រ្តកំពូលបានដែរ។ កំពូលអ្នកយុទ្ធសាស្រ្ត ចេះសម្លាប់ ហើយចេះធ្វើឱ្យខ្មោចដែលខ្លួនបានសម្លាប់អរគុណដល់ខ្លួនទៀតផង។ សាហាវពេកហើយ! តើហេតុអ្វីខ្ញុំនិយាយពីរឿងយុទ្ធសាស្រ្តដែលទំនងវាមានលក្ខណៈគគ្រិចបន្តិច តែមានប្រយោជន៍។ សុភាសិតខ្មែរពោលថា “ធ្វើស្រែឱ្យមើលស្មៅ ទុកដាក់កូនចៅឱ្យមើលផៅសន្ដាន”។ ខ្ញុំសូមបំប្លែងថា “ធ្វើស្រែឱ្យមើលស្មៅ រើសមេដឹកនាំបម្រើកូនចៅឱ្យចេះប្រុងប្រយ័ត្ន”។ ខ្ញុំអានសៀវភៅ “សម្តេច - The Prince” កាលពីបីឆ្នាំមុន របស់ម៉ាឈីវ៉ាលី, ខ្ញុំចាំតែឃ្លាមួយគត់ “ការផ្លាស់ប្តូរមួយ វានឹងនាំឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរមួយទៀតបន្តគ្នា”។

ទ្វារមួយបិទ ទ្វារមួយទៀតនឹងចំហរឡើង។ បាត់បង់អ្វីមួយ យើងនឹងបានអ្វីមួយផ្សេងទៀតមកជំនួសនូវអ្វីដែលបានបាត់បង់។ បាត់បង់ថ្ងៃនេះ យើងនឹងទទួលបានថ្ងៃស្អែក។ បាត់បង់ពន្លឺព្រះសូរិយា យើងនឹងទទួលបានពន្លឺព្រះចន្ទ។ បាត់មេឃស្រលះ យើងនឹងទទួលបានភ្លៀង។ រាំងភ្លៀង យើងបានឃើញឥន្ទធនូ។ បាត់បង់ឱកាសរើសមេដឹកនាំល្អថ្ងៃនេះ យើងនៅមានឱកាសរើសមេដឹកនាំល្អនៅថ្ងៃក្រោយទៀត។ សំខាន់ តើយើងបានរៀននិងចេះពីរបៀបរើស ឬរបៀបមើលមេដឹកនាំល្អហើយ ឬនៅ? ស៊ុន ជឺ (Sun Tzu) និយាយថា “ស្គាល់គេ ស្គាល់ឯង ច្បាំងមួយរយដង ឈ្នះមួយរយដង។ ស្គាល់តែគេ តែពុំស្គាល់ខ្លួនឯង, ឬស្គាល់តែខ្លួនឯង តែពុំស្គាល់គេឯង ច្បាំងអាចឈ្នះអាចចាញ់”។ ខ្ញុំបន្ថែមថា “ស្គាល់ចរិតមេដឹកនាំបច្ចុប្បន្នច្បាស់ ស្គាល់ខ្លួនឯងច្បាស់ (ចេះមើលចរិតមេដឹកនាំ) គង់នឹងរើសបានមេដឹកនាំល្អម្នាក់នៅថ្ងៃក្រោយ”៕

“Men should be either treated generously or destroyed, because they take revenge for slight injuries - for heavy ones they cannot.” – Niccolo Machiavelli

___

រូបភាព www.google.com

ចេះត្រឹមតែចាំនិងចេះគិតពិចារណា

“គុណភាពនៃជីវិតរបស់យើង វាអាស្រ័យទៅអ្វីដែលយើងគិត តែវាពុំមែនស្ថិតនៅលើអ្វីដែលយើងចងចាំនោះទេ” ។

ថ្វីដ្បិតតែការមានព័ត៌មានក្នុងខួរក្បាលច្រើន វាជាផ្នែកមួយដែលនាំឱ្យយើងអាចទាញយកមកធ្វើការវិភាគមែន តែការចេះគិតពិចារណានិងរបៀបនៃការគិតពិចារណា វាសំខាន់ជាងទិន្នន័យដែលយើងមានក្នុងខួរក្បាលទៅទៀត។ មានខួរក្បាលដែលចេះគិតពិចារណា វាប្រសើរជាងខួរក្បាលដែលមានត្រឹមតែចំណេះដឹងឬព័ត៌មាន។ អ្នកខ្លះ ចាំទិន្នន័យបានច្រើន ហើយក៏ចេះតែសូត្រតាម គឺសូត្ររហូតដល់បែកពពុះមាត់ក៏មាន។ (តើនរណាខ្លះធ្លាប់មើលរឿង “3 Idiots”? តើចាំបានឈុតឆាកមួយ ដែលនិស្សិតម្នាក់ឡើងសូត្រចំណាប់អារម្មណ៍ ដែលនាំឱ្យសាកលវិទ្យាធិការខ្មាសទាំងរដ្ឋមន្រ្តី និងនិស្សិតចូលរួមដទៃទៀតទេ?)

យុគសម័យពីមុន មនុស្សជាតិប្រកួតប្រជែងលើព័ត៌មាន។ យុគសម័យបន្ទាប់ មនុស្សជាតិប្រកួតប្រជែងលើចំណេះដឹង។ យុគសម័យថ្មីនេះ មនុស្សជាតិប្រកួតប្រជែងលើការច្នៃប្រឌិដ្ឋ។ គំនិតដែលងាប់ក្រឡា គឺជាគំនិតហួសសម័យឥតបានការណ៍ទេ។ មនុស្សឆ្លាតពុំមែនជាបុគ្គលដែលមានខួរក្បាលពូកែចាំទិន្នន័យគ្រប់យ៉ាងទេ តែជាមនុស្សដែលដឹងថាតើត្រូវទៅរកទិន្នន័យទាំងអស់នោះនៅឯណា? អង្គចងចាំនៃប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យា (Memory) មានតួនាទីជាអ្នកផ្ទុកទិន្នន័យ ហើយខួរក្បាលមនុស្សមានតួនាទីជាអ្នកគិតរិះរកអ្វីដែលថ្មីៗ។ មនុស្សឆ្លាតពិតប្រាកដ គឺជាបុគ្គលដែលពូកែសួរ តែពុំមែនមនុស្សពូកែឆ្លើយទេ។ យុគសម័យនេះ គឺជាសម័យនៃការច្នៃប្រឌិដ្ឋថ្មី តែពុំមែនជាយុគសម័យដែលប្រកួតប្រជែងលើព័ត៌មាន ឬចំណេះដឹងទៀតឡើយ។

ការចេះគិតត្រិះរិះពិចារណា ធ្វើឱ្យយើងខុសពីសត្វ។ ការរស់នៅរបស់សត្វភាគច្រើន ប្រើតែសភាវគតិប៉ុណ្ណោះ។ បើទោះបីជាយើងរៀនជំនាញអ្វីក៏ដោយ ឱ្យតែពូកែគិត វានឹងធ្វើឱ្យយើងក្លាយទៅជាមនុស្សឆ្នើម។ អ្នករៀនទស្សនវិជ្ជា នៅតែជាអ្នករៀនទស្សនវិជ្ជា បើយើងនៅតែមិនរៀនវែកញែកគំនិតរបស់ទស្សនវិទូ និងរៀនឆ្លុះបញ្ចាំងគំនិតទាំងនោះ ជាមួយនឹងស្ថានភាពសង្គមដែលខ្លួនរស់នៅទេ។ គំនិតចាស់ បូកគំនិតថ្មី ស្មើនឹងគំនិតច្នៃប្រឌិដ្ឋ។ គំនិតចាស់ថ្មីទាំងអស់ បូកនឹងកាលៈទេសៈសង្គមជាក់ស្តែង វានឹងបង្ហាញយើងថាតើយើងត្រូវអភិរក្សត្រង់ណា និងអភិវឌ្ឍត្រង់ណា?

បដិវត្តន៍ក្នុងពិភពលោកទាំងអស់ សុទ្ធតែកើតចេញពីក្រុមមេគំនិតធំៗ ឬយើងហៅថា “ទស្សនវិទូ”។ ទស្សនវិជ្ជា គឺជាហេតុធ្វើឱ្យសង្គមមានបដិវត្តន៍ ដ្បិតមនុស្សរស់ក្នុងសង្គមតែងចង់បានជីវិតដែលល្អប្រសើរជាងមុន។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង. តើទស្សនវិទូរូបណាដែលធ្វើឱ្យមានបដិវត្តន៍របបរាជានិយម? តើទស្សនវិទូរូបណាដែលបង្កើតរបៀបដឹកនាំរដ្ឋ និងផ្លាស់របៀបចាស់? ដូច្នេះ កុំឆ្ងល់ថាហេតុអ្វីសង្គមខ្លះ មេដឹកនាំខ្លះ ហាមឃាត់មិនឱ្យមានការសិក្សាទស្សនវិជ្ជាស៊ីជម្រៅ ដល់ប្រជាជន ឬយុវជន? មនុស្សដែលមិនហ៊ានគិតនូវអ្វីដែលខ្លួនចង់គិត គឺជាទាសករ ឬជាមនុស្សកំសាក។ ក្នុងចំណោមទស្សនវិទូទាំងអស់ ខ្ញុំសរសើរសូក្រាត ដ្បិតលោកនិយាយថា “ម្តាយខ្ញុំគឺជាឆ្មបបង្កើតកូន រីឯខ្ញុំជាឆ្មបបង្កើតគំនិត”៕

រៀនធ្វើមនុស្សថ្មី!

ខុងជឺ ពោលថា " អ្វី​ដែល​មនុស្ស​អស្ចារ្យ​ស្វែងរក គឺ​នៅក្នុង​ខ្លួន​ពួកគេ ហើយអ្វី​ដែល​មនុស្ស​ធម្មតា​ស្វែងរក គឺ​នៅក្នុង​ខ្លួន​អ្នកដទៃ "។ មនុស្សអស្ចារ្យព្យាយាមស្វែងរកខ្លួនឯង ហើយរៀនស្គាល់ពីសក្ដានុពលខ្លួនឯង ។ ចំណែកមនុស្សធម្មតាស្វែងរកប្រយោជន៍ពីអ្នកដទៃ ឬស្វែងរកដង្ហើមពីអ្នកដទៃ (មិនស្គាល់ខ្លួនឯង )។ មនុស្សដែលអាចបង្កើតសមិទ្ធផលជីវិតដោយកម្លាំងខ្លួនឯង ខុងជឺ បានឲ្យឈ្មោះថា " បុគ្គលអស្ចារ្យ "។ ចំណែកមនុស្សដែលស្វែងរកខ្លួនឯងពីក្នុងខ្លួនអ្នកដទៃ ខុងជឺ ឲ្យឈ្មោះថា "បុគ្គលធម្មតា " ។

មនុស្សយើងកើតមក តែងមានទេពកោសល្យខុសប្លែកគ្នា គ្រាន់តែអ្នកខ្លះអាចចម្រាញ់ផ្លែផ្កាពីទេពកោសល្យខ្លួនបាន ហើយអ្នកខ្លះមិនអាច។ មនុស្សដែលអាចចម្រាញ់ផ្លែផ្កាពីទេពកោសល្យខ្លួនឯងបាន នោះក៏ព្រោះតែគេស្គាល់ខ្លួនឯងជានរណា ហើយមានសមត្ថភាពអ្វី? មានសក្តានុពលខ្លាំងប៉ុនណា? ។ ហើយនេះជាមូលហេតុដែលបិតាទស្សនវិទូ សូក្រាត តែងចង់ឲ្យមនុស្សគ្រប់គ្នាស្គាល់ខ្លួនឯងឲ្យច្បាស់ ព្រោះការស្គាល់ខ្លួនឯងច្បាស់ ជាចំណុចចាប់ផ្តើមនៃការស្វែងរកធនធានជីវិត ។

មនុស្សជាច្រើនតែងជឿលើការបន់ស្រន់ ហើយមិនសូវជឿលើសមត្ថភាពខ្លួនឯង សូម្បីតែខ្ញុំ។ ប៉ុន្ដែធាតុពិតទៅ ជំនឿគ្រាន់តែជារឿងគួបផ្សំប៉ុណ្ណោះ វាមិនអាចឲ្យយើងពឹងទាំងស្រុងបានទេ ។ បុរាណខ្មែរពោលថា "គំនិតមិនកើត កំណើតមិនមាន " មិនប្រឹងខ្លួនឯងឲ្យខ្លាំង តើទេវតាណាជួយយើងបានទៅ!!។ ចង់ឲ្យទេវតាជួយ លុះត្រាតែយើងខ្លាំងដែរ ឬអាចនិយាយបានថា " ទេវតាជួយតែមនុស្សខ្លាំងប៉ុណ្ណោះ " ។

ដើម្បីទទួលបានផ្លែផ្កាជីវិតដោយងាយស្រួល យើងគួរពិសោធន៍មើលថា " តើយើងជានរណា? តើយើងពូកែអ្វី? តើយើងមានសក្តានុពលខ្លាំងផ្នែកអ្វី? តើយើងគួរធ្វើអ្វីចំពោះសក្តានុពលខ្លួនឯង? ហើយសំណួរចុងក្រោយដែលយើងត្រូវឆ្លើយឲ្យខានតែបាននោះ គឺតើយើងនឹងចម្រាញ់ផ្លែផ្កាជីវិតពីសក្ដានុពលខ្លួនឯងបានដោយរបៀបណា? ចម្លើយនៃសំណួរទាំងនេះ គឺជាចម្លើយនៃការស្គាល់ខ្លួនឯង៕

Cr. Sun Veasna

ឥទ្ធិពលក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំ

បណ្ឌិត ចន ស៊ី ម៉ាក្សវ៉ែល (John C. Maxwell) ពោលថា “ភាពជាអ្នកដឹកនាំគឺជាឥទ្ធិពល ដ្បិតឋានៈតួនាទីពុំមានតម្លៃគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការដឹកនាំមនុស្សឡើយ”។

ឥទ្ធិពលគឺជាធាតុសំខាន់មួយក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំ។ មនុស្សដែលមានឥទ្ធិពល អាចដឹកនាំមនុស្សដទៃបានដោយពុំចាំបាច់មានឋានៈតួនាទីតាមបែបអាជ្ញាឡើយ។ ឥទ្ធិពលនេះ វាអាចកើតឡើងទៅបាន លុះត្រាណាតែមនុស្សចេះសន្សំអំណាចក្នុងខ្លួនជាមុនសិន។ តើមេដឹកនាំអាចកសាងអំណាចក្នុងខ្លួនបានដោយរបៀបណា?

មនុស្សដែលមានឥទ្ធិពលខ្លាំងបំផុត គឺជាបុគ្គលដែលពូកែបត់បែនតាមកាលៈទេសៈជាក់ស្តែងបំផុត។ ចេះបត់បែនកាន់តែខ្លាំង គឺមានន័យថាឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំង ហើយឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំង គឺមានន័យថាភាពជាអ្នកដឹកនាំកាន់តែខ្ពស់។ មនុស្សម្នាក់ៗ តែងមានចរិត ឥរិយាបថ ការយល់ឃើញ និងគំនិតខុសៗគ្នា។ ការបត់បែនក្នុងន័យនេះ គឺមានន័យថា “ជួបមនុស្ស ១០នាក់ អាចសម្របខ្លួនបត់បែនបានជាមួយមនុស្សទាំង ១០នាក់”។ ប៉ុន្តែចំពោះមនុស្សដែលខ្សោយលើវិជ្ជាបត់បែននេះ គឺមានន័យថា “ទម្រើសក្នុងការទំនាក់ទំនងជាមួយមនុស្ស (រើសមនុស្សដែលមានលក្ខណៈសម្បត្តិស្រដៀង/ដូចខ្លួន)”។

ក្នុងបរិបទខ្មែរ អ្នកខ្លះបានឱ្យនិយមន័យនៃពាក្យ “បត់បែន” ថាជាភាពឆ្លាត។ អ្នកខ្លះទៀតបានឱ្យនិយមន័យ “មនុស្សឆ្លាត” ថាជាអ្នកពូកែក្រឡិចក្រឡុច ឬអ្នកខ្លះផ្សេងទៀតយល់ថា “ឆ្លាត” គឺមានន័យថាបត់បែនទាន់កាលៈទេសៈ ឬចេះក្រឡិចក្រឡុច ឬចេះបោកប្រាសក៏ថាបាន (តាមគំនិតមិនទាន់ ជាន់កែងមិនត្រូវ)”។ ប៉ុន្តែមែនទែនទៅ ពាក្យថា “បត់បែនក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំ” គឺសំដៅទៅលើការបត់បែនដែលត្រឹមត្រូវ មិនខុសច្បាប់ មិនក្បត់សីលធម៌ គិតប្រយោជន៍ធំជារួម និងឈរលើគោលការណ៍ឈ្នះ-ឈ្នះគ្រប់ភាគីជាចម្បង។ មេដឹកនាំអាក្រក់ ដឹងផលនៃទង្វើអាក្រក់ តែនៅតែជ្រើសរើសប្រព្រឹត្តអាក្រក់ តែមេដឹកនាំល្អ ចេះបត់បែនក្នុងផ្លូវត្រូវ។ អ្នកណាដែលចង់ក្លាយទៅជាមេដឹកនាំពិតប្រាកដ ត្រូវចេះសន្សំភាពត្រឹមត្រូវ សន្សំគុណធម៌ក្នុងខ្លួន និងសន្សំសមត្ថភាព ហើយមុននិងក្រោយ មនុស្សទាំងឡាយនឹងដើរតម្រង់មករក៕

“Leadership is influence, titles don't have much value when it comes to leading.” – John C. Maxwell

___

Google picture

ជម្រើសដែលយើងជ្រើស

អ្នកខ្លះចង់ក្លាយជាមិត្តរបស់យើងនៅលើបណ្ដាញសង្គម ប៉ុន្តែវាមិនមានន័យថាគេពិតជាចង់ក្លាយជាមិត្តពិតប្រាកដរបស់យើងនៅក្នុងជីវិតពិតឡើយ។ នៅលើបណ្ដាញសង្គមវាងាយស្រួលទេ ព្រោះគេបានបង្កើតជម្រើសច្រើនសម្រាប់យើង។ នៅពេលនរណាម្នាក់ស្នើសុំ ប្រសិនបើយើងមិនពេញចិត្តទេ​ យើងមិនទទួលក៏បាន ហើយបើទទួលហើយថ្ងៃក្រោយយើងក៏អាចលុបចោលវិញបាន។ ប៉ុន្តែក្នុងជីវិតពិតវាគ្មានជម្រើសងាយៗបែបនេះសម្រាប់ឲ្យយើងជ្រើសរើសទេ។

រាល់ពេលបើកហ្វេសប៊ុក ហើយអូសចុះឡើង តើភាគច្រើនយើងបានឃើញអ្វីនៅលើ New Feed របស់យើង? អ្វីដែលយើងបានឃើញវាជាអ្វីដែលយើងខ្លួនឯងជាអ្នកជ្រើសរើស។ បើភាគច្រើនយើងឃើញព័ត៌មានបំពុលសង្គម នោះមានន័យថាយើងខ្លួនឯងជាអ្នកចូលចិត្ត និងជ្រើសរើសតាំងពីដំបូង។ នៅក្នុងជីវិតពិតក៏មិនខុសពីគ្នានេះប៉ុន្មានដែរ។ តើភាគច្រើនស្ថានភាពជីវិតរបស់យើងវិជ្ជមាន ឬក៏អវិជ្ជមាន? ទាំងនេះវាក៏មកពីការជ្រើសរើសរបស់យើង។ មនុស្សដែលយើងរាប់អានសេពគប់ គំនិតដែលយើងគិត សកម្មភាពដែលយើងធ្វើ វាមានការទាក់ទងគ្នាជានិច្ច។ បើយើងជាមនុស្សដែលចូលចិត្តមានគំនិតអវិជ្ជមានច្រើន មនុស្សភាគច្រើននៅជុំវិញយើងគឺដូចគ្នា ប៉ុន្តែបើភាគច្រើនពួកគេផ្ទុយពីយើង (មានគំនិតវិជ្ជមាន) នោះមិនយូរឡើយគេក៏នឹងទាញយើងឲ្យទៅគិតនៅក្នុងផ្លូវវិជ្ជមានបានដូចគេ។

មនុស្សម្នាក់តែងមានឥទ្ធិពលទៅលើមនុស្សម្នាក់ផ្សេងទៀតបើមិនតិចក៏ច្រើន ហើយឥទ្ធិពលវិជ្ជមាន ឬអវិជ្ជមានវាក៏ឱ្យផលទៅតាមនោះដែរ។ បើយើងចូលចិត្តចែករំលែកចំណេះដឹងល្អៗ មនុស្សភាគច្រើនដែលនៅជុំវិញខ្លួនយើងគឺជាមនុស្សដែលចង់ចេះចង់ដឹង ចង់ទទួលយកចំណេះដឹង ហើយក៏ចង់ចែករំលែកដូចដែលយើងបានធ្វើ។ បើយើងចូលចិត្តរិះគន់ មនុស្សភាគច្រើននៅជុំវិញយើងចូលចិត្តរិះគន់។ ត្រឡប់មកវិញ នៅពេលមានអ្វីមួយខុសឆ្គងកើតឡើង អ្នកដែលយើងត្រូវងាកមកមើលមុនគេបង្អស់គឺយើងខ្លួនឯង។ សូមងាកមកពិនិត្យលើចិត្តរបស់យើង លើពាក្យសម្ដីរបស់យើង លើទង្វើរបស់យើង ហើយចុងក្រោយគឺលទ្ធផលវិជ្ជមាន ឬអវិជ្ជមានដែលមានចំណែករបស់យើងក្នុងនោះ៕

Cr. កូន ចាបមាស

ចរិតអ្នករៀន

អ្នករៀន ប្រើពេលវេលានៃថ្ងៃសម្រាក ដើម្បីរៀន តែអ្នកមិនរៀនវិញ ប្រើពេលវេលានៃថ្ងៃសម្រាក ដើម្បីដើរលេង។ អ្នករៀន ត្រូវហ៊ានឈឺចាប់ ដ្បិតរសជាតិនៃការអប់រំ តែងល្វីងជូរចត់មែនទែន តែផ្លែផ្ការបស់វាមានរសជាតិផ្អែមណាស់។ អ្នកក្រដែលគ្មានលុយរៀន គ្មានឱកាសរៀនសាលាល្អៗ គ្មានអ្នកជួយជ្រោមជ្រែង បើបណ្តោយខ្លួនឱ្យដូចកូនអ្នកមាន គឺពុំបានឡើយ។

ពេលក្រ កុំអស់សង្ឃឹម ពេលមាន កុំភ្លើតភ្លើន តែយើងត្រូវទប់ខ្លួនឯងឱ្យជាប់ ឈរឱ្យនឹង ហើយកុំរំជើបរំជួល។ សេចក្តីលំបាកធ្វើឱ្យមនុស្សឈឺចាប់ តែការឈឺចាប់ វាបានធ្វើឱ្យមនុស្សរឹងមាំ។ ទ្រឹស្តីពុទ្ធនិយមបង្ហាញថា “យើងត្រូវរៀនទទួលយកព្យុះភ្លៀងក្នុងជីវិត ដ្បិតបើគ្មានទឹកភ្លៀងទេ ក៏គ្មានដើមរុក្ខជាតិណាអាចដុះលូតលាស់បានដែរ”។ អ្នកដទៃមានលុយ តែយើងមានឆន្ទៈ។ អ្នកដទៃមានអ្នកជួយជ្រោមជ្រែង តែយើងមានការអត់ធ្មត់និងចិត្តអំណត់។ ឆន្ទៈនិងចិត្តអំណត់ គឺជាអំណាច។

អ្វីដែលបានលើកឡើងខាងនេះ វាជាគោលការណ៍ដែលខ្ញុំប្រើអស់រយៈពេលជិត ១៥ឆ្នាំ។ “ការកើតជាមនុស្ស គឺជាមង្គលដ៏ឧត្តម”។ “មង្គល” គឺដោយសារយើងនៅមានឱកាសប្រឹង។ “មង្គល” គឺដោយសារយើងមានឱកាសប្រើរូបរាងកាយនេះ ដើម្បីដុសខាត់ព្រលឹងរបស់ខ្លួន។ “មង្គល” គឺដោយសារយើងមានអំណាចគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការផ្លាស់ប្តូរជីវិតរបស់ខ្លួនបាន។ មនុស្សដែលបានកើតក្នុងផែនដីនេះ អត់អ្វីអត់ចុះ តែកុំឱ្យតែអត់ស្គាល់ខ្លួនឯង៕

“Without rain nothing grows, learn to embrace the storms of your life.” – Buddha

កុំរំពឹងរឿងល្អពីគេច្រើនពេក

វាមិនមានហេតុផលណាផ្សេងដើម្បីស្វែងរកមនុស្សល្អក្រៅពីយើងខ្លួនឯង ជាមនុស្សល្អស្រាប់នោះទេ។ ព្រោះមនុស្សល្អជាច្រើនទៀត ដែលចូលមកក្នុងជីវិតយើងបានវាទាល់តែយើងខ្លួនឯងគឺជាមនុស្សល្អសិន។ យើងប្រៀបដូចជាមេដែកឆក់ដ៏ធំមួយ ហើយយើងនឹងស្រូបទាញមនុស្សប្រភេទដូចយើងឱ្យដើរចូលមកកាន់ជីវិតយើងដោយខ្លួនឯង។

បើយើងគឺជាមនុស្សដែលចូលចិត្តការអានសៀវភៅ នោះយើងនឹងស្គាល់មនុស្សភាគច្រើន ដែលមានចំណូលចិត្តជាមួយសៀវភៅដូចយើងដែរ។ បើយើងជាមនុស្សទន់ជ្រាយយើងនឹងជួបមនុស្សទន់ជ្រាយដូចគ្នា មិនខ្វល់ថាយើងចូលចិត្តមនុស្សនោះឬអត់នោះទេ ប៉ុន្តែឥទ្ធិពលរបស់យើងដែលមានចេញពីខាងក្នុងការគិតរបស់យើងវាគឺជាកត្តាកំណត់ដ៏សំខាន់សម្រាប់យើង។ មនុស្សដែលមិនស្ថិតនៅក្នុងប្រភេទមនុស្សដូចយើង បើទោះបីជាបានជួបគ្នាមួយរយៈក៏ដោយ ប៉ុន្តែគេមិនអាចជួបយើងបានយូរអង្វែងឡើយ។ ដូច្នេះហើយវាមិនចម្លែកទេ ដែលយើងខ្លួនឯងត្រូវក្លាយជាអ្វីដែលយើងប្រាថ្នាចង់បាន ចង់ជួបដោយខ្លួនឯងជាមុនសិន៕

******************

Cr. វិញ្ញាសាជីវិត

ទ្រព្យសម្បត្តិនិងគុណធម៌

ទស្សនវិទូក្រិច សូក្រាត ពោលថា “ទ្រព្យសម្បត្តិ មិនអាចធ្វើឱ្យមនុស្សមានគុណធម៌បានទេ តែគុណធម៌នឹងធ្វើឱ្យមនុស្សមានទាំងទ្រព្យសម្បត្តិ [...]”។

នៅពេលដែលទ្រព្យសម្បត្តិរបស់មនុស្សបានក្លាយទៅជាឧបករណ៍ដែលធ្វើឱ្យមនុស្សមានអំណាច នោះនាំឱ្យគុណធម៌ជាមនុស្ស វានឹងធ្វើឱ្យមនុស្សថោកទាប។ មនុស្សធម្មតាយល់ច្រឡំថាទ្រព្យសម្បត្តិអាចធ្វើឱ្យខ្លួនក្លាយទៅជាមនុស្សមានគុណធម៌ តែការពុំប្រព្រឹត្តទង្វើមានគុណធម៌ ពុំអាចធ្វើឱ្យមនុស្សមានគុណធម៌បានទេ។ ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់មនុស្សល្អ គឺភាពជាអ្នកមានគុណធម៌បំពាក់ជាប់នឹងខ្លួន។ មនុស្សមានគុណធម៌ បើទោះបីជាខ្លួនមានទ្រព្យសម្បត្តិ ឬគ្មានទ្រព្យសម្បត្តិក៏ដោយ តែគេនៅតែរក្សាតម្លៃជាមនុស្សមានគុណធម៌ជានិច្ច។

គុណធម៌របស់មនុស្សគ្រប់ៗរូប គឺជាសម្បត្តិរបស់ជាតិ។ មនុស្សដែលរស់នៅក្នុងសង្គម ត្រូវមានគុណធម៌ចំពោះជាតិមាតុភូមិ។ ពេលជាតិមានទុក្ខ គឺត្រូវមានមនុស្សលះបង់ដើម្បីជាតិ។ បើមានអំពើអាក្រក់ ត្រូវមានមនុស្សល្អបង្ក្រាប។ ធម្មជាតិបានបង្ហាញថា មនុស្សកាន់តែចាស់ គង់នឹងឈឺស្លាប់។ អ្នកណាធ្វើអាក្រក់ នឹងមិនសូវទទួលផលល្អឡើយ ហើយគ្រប់យ៉ាងដែលឡើងខ្ពស់ គង់តែនឹងធ្លាក់ចុះវិញ។ សូមកុំបោះបង់សេចក្តីល្អនិងកុំបោះបង់ចោលគុណធម៌ឱ្យសោះ បើទោះបីយើងត្រូវបានក្រុមភាគច្រើនថា “យើងជាមនុស្សល្ងង់ក៏ដោយ តែភាពល្ងង់របស់យើងជាសេចក្ដីពិត”។

“Virtue does not come from wealth, but. . . wealth, and every other good thing which men have...comes from virtue.” – Socrates

____

 Cr. “ប្រតិទិនទស្សនៈ ៣៦៥ថ្ងៃ

បានរៀនសូត្រពីជីវិត

ជីវិតមិនមែនជាការអង្គុយរាប់ចំនួនឆ្នាំដែលខ្លួនអាចរស់នៅបាននោះទេ។ វាមិនមែនអាស្រ័យថាយើងអាចរស់នៅបានយូរ ឬឆាប់នោះទេ ប៉ុន្តែវាអាស្រ័យថាយើងបានរស់នៅដើម្បីធ្វើប្រយោជន៍ដល់អ្នកដទៃអ្វីខ្លះ...។ ចុងក្រោយយើងក៏ប្រហែលជាទទួលបានមេរៀនមួយ។ ការពិតបើយើងចេះរស់នៅដោយត្រឹមត្រូវ និងដោយល្អរឿងស្លាប់គ្មានអ្វីគួរឱ្យខ្លាចទេ។

មនុស្សដែលភ័យខ្លាចស្លាប់បំផុត ប្រហែលជាមិនទាន់ចេះរស់នៅឱ្យត្រឹមត្រូវនៅឡើយទេ។ ខ្ញុំមិនចង់ស្លាប់ទៅវិញទាំងមិនទាន់ចេះរស់នៅឱ្យបានត្រឹមត្រូវនោះទេ ដូច្នេះហើយខ្ញុំតែងតែមានបំណងចង់រៀនរស់នៅឱ្យល្អ។ ខ្ញុំចង់ឱ្យជីវិតនេះគឺមានភាពស្រស់ស្អាត ហើយភាពស្រស់ស្អាតទាំងនោះ ប្រាកដជាកើតចេញពីការរស់នៅដោយការសាងធ្វើនូវប្រយោជន៍ដល់អ្នកដទៃ ឱ្យបានច្រើនតាមដែលយើងអាចធ្វើទៅបាន។ ពេលដែលការចែករំលែករបស់យើងធ្វើឱ្យអ្នកដទៃមានអារម្មណ៍រំភើប យើងក៏ទទួលបានអារម្មណ៍រំភើបនោះត្រឡប់មកវិញ ហើយនៅពេលយើងធ្វើបែបនេះកាន់តែច្រើន យើងក៏ដឹងថាការពិតជីវិតនឹងទទួលបានកាន់តែច្រើននៅពេលដែលយើងត្រៀមខ្លួនធ្វើជាអ្នកផ្ដល់ឱ្យ។

នៅពេលយើងទទួលបានអ្វីដែលយើងចង់បានយើងនឹងរំភើបប៉ុន្តែប្រសិនបើយើងអាចផ្ដល់ឱ្យអ្នកដទៃនូវអ្វីដែលគេចង់បានវិញនោះយើងនឹងស្គាល់អារម្មណ៍រំភើបច្រើនជាងការគ្រាន់តែទទួលបានរាប់សិបដង។ តាមរបៀបដែលយើងបានលះបង់ចំពោះអ្នកដទៃរាល់ថ្ងៃ មិនថាវាជាចំណែកតូចដែលសឹងតែគ្មាននរណាចាប់អារម្មណ៍ ប៉ុន្តែវានឹងផ្ដល់មកវិញយ៉ាងច្រើនបំផុត ហើយនោះគឺសេចក្ដីសុខ និងភាពកក់ក្ដៅដែលពិបាកនិយាយប្រាប់ឱ្យអ្នកដទៃយល់បាន...៕

*******************************************

Cr. វិញ្ញាសាជីវិត

ចាញ់បោកជំនឿ!

ដរាបណាកែវភ្នែករបស់យើងនៅមើលឃើញ ត្រចៀកមិនទាន់ថ្លង់ ខួរក្បាលមិនទាន់ពិការ យើងមិនត្រូវជឿនរណាម្នាក់ងាយៗឡើយ។ ជំនឿ ស្មើល្ងង់។ ព្រះពុទ្ធជាអង្គម្ចាស់ទ្រង់សម្ដែងថា "នៅពេលជំនឿទៅដល់ទីណា ការពិចារណាត្រូវតែទៅដល់ទីនោះដែរ”។ យើងអាចជឿនរណាម្នាក់ ប៉ុន្ដែយើងមិនអាចជឿដោយមិនប្រើការពិចារណានោះទេ។ ការពិចារណាដើម្បីស្វែងរកសច្ចភាព គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃបញ្ញារបស់មនុស្ស។ យោងតាមសៀវភៅ​ហេប្រឺ ១១:១​បក​ប្រែ​ថា​៖ ​“​ជំនឿ​គឺជា​ប័ណ្ណ​កម្មសិទ្ធិ​ដែល​បញ្ជាក់​ថា​អ្វី​ៗ​នឹង​កើត​ឡើង​ដូច​សង្ឃឹម​”។ ប៉ុន្ដែការពិត ជំនឿគឺគ្រាន់តែជាការសន្មត់ស្មានៗប៉ុណ្ណោះ។ មិនថាការជឿទុកចិត្តនរណាម្នាក់ ឬការជឿសាសនាណាមួយនោះទេ ប្រសិនបើជឿដោយមិនបានពិចារណា យើងនឹងបាត់បង់ភាពជាម្ចាស់ខ្លួនឯង ហើយពឹងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើជំនឿ។ នៅក្នុងសាសនាខ្លះ បង្រៀនមនុស្សឲ្យជឿទុកចិត្តលើព្រះជាម្ចាស់ បោះបង់ភាពជាម្ចាស់ខ្លួនឯង ហើយព្យាយាមធ្វើអ្វីៗដើម្បីព្រះ ដោយពុំសូវធ្វើអ្វីៗដើម្បីខ្លួនឯងទេ។ ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ ទ្រង់ពុំបានបង្រៀនមនស្សឲ្យជឿលើព្រះអង្គទេ ព្រះពុទ្ធគ្រាន់តែបង្រៀនមនុស្សឲ្យចេះពិចារណាប៉ុណ្ណោះ។ ជំនឿ ធ្វើដំណើរទៅដល់ទីណា ការពិចារណាត្រូវតែទៅដល់ទីនោះដែរ។ ពេលខ្លះ សូម្បីតែភ្នែករបស់យើង ក៏អាចបោកប្រាស់យើងបានដែរ។ ប៉ុន្ដែ សម្រាប់ការពិចារណាស្វែងរកសច្ចភាព វាគឺជាជំនឿនៃគតិបណ្ឌិតពិតប្រាកដ៕

Cr. ប្រាជ្ញាជីវិត

ខឹងមួយពេលអាចខុសមួយជីវិត!

យើងមិនចូលចិត្តពាក្យសម្ដីមិនពីរោះទេ ប៉ុន្ដែយើងតែងប្រើពាក្យមិនពីរោះដាក់អ្នកដទៃនៅពេលដែលយើងខឹង។ យើងបានដឹងហើយថា ពាក្យមិនពីរោះគឺយើងមិនចូលចិត្តស្ដាប់ ម្លោះហើយអ្នកដទៃក៏ដូចគ្នាដែរ គ្រាន់តែពេលខឹង គឺកំហឹងធ្វើឲ្យយើងល្ងង់មួយពេល ស្រដីមិនបានគិត។ មិនបានគិតទើបបង្កើតកំហុស តែបើយើងបានគិតនោះគឺគ្មានកំហុសកើតឡើងឡើយ។ ទឹកមាត់របស់យើងវាមិនល្អសម្រាប់អ្នកដទៃស្រាប់ទៅហើយ បើយើងស្ដោះចោលលើដីវាអាចគ្មានបញ្ហា។ ប៉ុន្ដែបើយើងស្ដោះវាដាក់អ្នកដទៃ នោះនឹងក្លាយជារឿងអាក្រក់ខ្លាំងបំផុត។ កំហឹងគឺជាទឹកមាត់ ពេលខឹងគឺពិបាកទ្រាំ ប៉ុន្ដែការខ្ជាក់វាចេញមកលើនរណាម្នាក់ វាអាក្រក់ជាងការទ្រាំរាប់រយដង។ បើយើងគង់តែខ្ជាក់ ហេតុអ្វីមិនខ្ជាក់វាចោលលើដីទៅ ? បើខឹងគង់តែបាត់ ហេតុអ្វីមិនទៅជះកំហឹងខាងក្រៅទៅ ?

យើងតែងនិយាយពាក្យសុំទោស រាល់ពេលមានកំហុសកើតឡើង។ ប៉ុន្ដែតើមានមនុស្សប៉ុន្មាននាក់ចាំលើកលែងឲ្យយើងរហូតនោះ? មានរឿងខ្លះ សមនឹងទទួលពាក្យលើកលែង។ ពេលខ្លះទៀត ទោះអ្នកដទៃលើកលែងទោសឲ្យយើង ក៏មិនប្រាកថាសម្បជញ្ញៈរបស់យើងព្រមលើកលែងឲ្យខ្លួនឯងនោះដែរ។ ខុសគឺខុស ពាក្យសុំទោសមិនអាចជួសជុលអ្វីបានទេ ត្រូវចាំថាវាគ្រាន់ជាពាក្យគួរសមប៉ុណ្ណោះ។ ខុសលើកទីមួយគេអាចលើកលែង តែបើខុសដដែលៗ តើសមនឹងលើកលែងទេ? ពេលខ្លះ មានសំណួរខ្លះ យើងអាចសួរខ្លួនឯង ហើយក៏អាចឆ្លើយខ្លួនឯងបានដែរ។ ពេលខឹង អ្វីដែលយើងមិនគួរខ្ជាក់ចេញនោះ គឺសម្ដីដែលធ្វើឲ្យអ្នកដទៃឈឺចាប់។ ពេលធ្វើខុស អ្វីដែលយើងមិនអាចជួសជុលបាន នោះគឺទំនុកចិត្ត និងមនោសញ្ចេតនា។ បាត់អ្វីបាត់ចុះ កុំឲ្យតែបាត់មិត្តភាព ទំនុកចិត្ត និងមនោសញ្ចេតនា ព្រោះទម្រាំបង្កើតវាបានមិនមែនជារឿងងាយស្រួលទេ បើខឹងមួយពេល ហើយធ្វើឲ្យវារលាយបាត់ គឺគ្មានថ្ងៃរកមកវិញបានឡើយ ទោះជាបានក៏មិនដូចដើមវិញដែរ ៕

Cr. ប្រាជ្ញាជីវិត

ចិត្តមិនដាច់ធ្វើស្តេចមិនកើត

“ការចេះផ្តល់តម្លៃដល់ខ្លួនឯង គឺមានន័យថាយើងកំពុងតែប្រយុទ្ធតស៊ូដើម្បីសុភមង្គលក្នុងជីវិតយើង”។

មនុស្សយើងគ្រប់ៗគ្នាសុទ្ធតែមានតម្លៃ តែអ្នកខ្លះបែរជាពុំស្គាល់តម្លៃរបស់ខ្លួនឯងទៅវិញ។ យើងអាចលះបង់ដើម្បីនរណាម្នាក់ តែមនុស្សដែលធ្វើខ្លួនមិនស័ក្តិសមនឹងតម្លៃនៃការលះបង់របស់យើង នោះយើងត្រូវដកគេចេញពីជីវិតយើង។ ពាក្យខ្មែរតែងនិយាយថា “ទុកមិនចំណេញ ដកចេញក៏មិនខាតដែរ”។ ពេលខ្លះ ការដកនរណាម្នាក់ចេញពីជីវិតយើង មិនមែនមានន័យថាយើងស្អប់គេនោះទេ តែគ្រាន់តែចង់បញ្ជាក់ថាយើងចេះស្រឡាញ់ខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះ។

រឿងជីវិតខ្លះ វាពុំមែនជារឿងមេឃរលំភ្នំរលាយអ្វីទេ ហើយក៏គ្មានអ្វីដែលមិនអាចដូរថ្មីបានដែរ។ ធ្វើចិត្តឱ្យដាច់ស្រេច កុំស្ទាក់ស្ទើរ បើស្ថិតក្នុងកាលៈទេសៈដែលត្រូវធ្វើបែបនោះ។ ខ្មែរយើងតែងនិយាយតគ្នាថា “ចិត្តមិនដាច់ ធ្វើស្តេចមិនកើត”។ នេះគឺជាយុទ្ធសាស្ត្រជីវិត។ នយោបាយវិទូ អ៊ីតាលី ពោលថា “នៅតាមមាគ៌ាទៅរកភាពជោគជ័យរបស់យើងម្នាក់ៗ វាមិនប្រាកដថាគ្មានអ្នករងគ្រោះដោយសារតែយើងនោះទេ តែគ្រាន់តែមានតិច ឬមានច្រើនប៉ុណ្ណោះ”។

“Learn to value yourself, which means: fight for your happiness.” – Ayn Rand

____

Cr. “ប្រតិទិនទស្សនៈ ៣៦៥ថ្ងៃ”